Plany oblężenia Kamieńca Podolskiego w 1672 roku
Leszek Opyrchał
Military University of Technology in WarsawJustyna Recław-Mastronardi
Military University of Technology in WarsawAbstrakt
The article discusses two undated, handwritten plans for the Kamieniec Podolski fortress in 1672. The first plan (Paris) has descriptions in French and Turkish and shows the location of individual Ottoman units during the siege of Kamieniec Podolski in 1672. The second plan (Bologna) is very similar to the Paris plan. It was provided with a legend made later in Italian, but its contents do not indicate the date of its creation. A comparison of the view of the fortifications (the Black Tower and the Turkish Bridge) with other plans shows that the Bologna plan is an unfinished copy of the Paris plan and was made between the years 1672-1685, most likely after the fortress was conquered by the Ottoman army in 1672. This is evidenced by the minarets located in the city.
Słowa kluczowe:
Kamieniec Podolski, fortress, Polish-Turkish war in 1672, old cartographyBibliografia
Aleksandrowicz, S. | Łuczyński, J. | Skrycki, R. (2017), Historia kartografii ziem polskich do końca XVIII wieku. Warszawa. Google Scholar
Bania, Z. | Wiraszka, M. (2001), Kamieniec Podolski, miasto – legenda. Zarys dziejów urbanistyki i architektury od czasów najdawniejszych do współczesności. Warszawa. Google Scholar
Bochenek, H. R. (1980), 1000 słów o inżynierach i fortyfikacjach. Warszawa. Google Scholar
Bernatowicz, T. (2003), Na Kresach Multańskich. Kamieniec Podolski i zamki pogranicza pol¬sko-tureckiego w świetle nieznanych planów. W: Sulimierska, A. | Szmelter, A. (red.), Studium urbis charisteria Teresiae Zarębska Anno Jubilaei oblata. Warszawa, 13-29. Google Scholar
Czubiński, J. | Tucholska, J. (2005), Historyczna kartografia Kamieńca Podolskiego. W: Czaso¬pismo Techniczne. 13-A, 47-71. Google Scholar
Dr Antoni J. (Rolle, J. A) (1880), Zameczki podolskie na kresach multańskich. Kamieniec nad Smotryczem. Warszawa. Google Scholar
Duchniewski, J. (2004), Lanckorońsaki Wespazajan. W: Encyklopedia katolicka, X. Lublin. Google Scholar
Dybaś, B. (2018), Fortece Rzeczypospolitej. Studium z dziejów budowy fortyfikacji stałych w pań¬stwie polsko-litewskim w XVII wieku, Toruń. Google Scholar
Ehrensvärd, U. (2008), Cartographica Poloniae 1750-1930. Katalog źródeł rękopiśmiennych do historii ziem polskich w zbiorach szwedzkich. Warszawa | Sztokholm. Google Scholar
Fleischer, C. (1986), Bureaucrat and Intellectual in the Ottoman Empire: The Historian Mustafa Ali (1541-1600). New Jersey.
Crossref
Google Scholar
Grabowski, A. (1845), Ojczyste spominki w pismach do dziejów dawnéj Polski: diaryusze, relacye, pamiętniki itp., służyć mogące do objaśnienia dziejów krajowych: tudzież listy historyczne do panowania królów Jana Kazimierza i Michała Korybuta, oraz listy Jana Sobieskiego marszałka i hetmana wielkiego koronnego. Kraków. Google Scholar
Gwagnin, A. (1860), Z kroniki sarmacyi europskiej, … opisanie Polski, W. Ks. Litewskiego, ziemie ruskiej, ziemie pruskiej, ziemie intflantskiej, ziemie żmudzkiej. Kraków. Google Scholar
Górski, K. (1890), Wojna Rzeczypospolitej Polskiej z Turcyą w latach 1672 i 1673 przez Konstantego Górskiego. W: Biblioteka Warszawska. 163-183. Google Scholar
Hundert Z. (2014), Garnizon wojskowy Kamieńca Podolskiego w latach 1667-1672 – zarys pro¬blematyki. W: Saeculum Christianum. Pismo historyczne. 21, 141-153. Google Scholar
Król-Mazur, R. (2008), Miasto trzech nacji. Studia z dziejów Kamieńca Podolskiego w XVIII w. Kraków. Google Scholar
Kołodziejczyk, D. (1994), Podole pod panowaniem tureckim. Ejalet Kamieniecki 1672-1699. Warszawa. Google Scholar
Kołodziejczyk, D. (2001), O Turkach w Kamieńcu raz jeszcze – refleksje z kwerendy w Bolonii. W: Barok: Historia ‒ Literatura ‒ Sztuka. 8/1, 165-175. Google Scholar
Kopylov, S. (2005), Kam”yanets’-Podil’s’kyy i pol’s’ko-turets’ka viyna 1672-1676 rr.: retsept¬siyav ukrayins’komu istorychnomu pys’menstvi (kinets’ XVII – persha tretyna XVIII st.). W: Kiryk, F (red.), Kamieniec Podolski: studia z dziejów miasta i regionu, 2, Kraków. 140-148 [Копилов, С. (2005), Кам’янець-Подільський і польсько-турецька війна 1672-1676 рр.: рецепція в українському історичному письменстві (кінець XVII – перша третина XVIII ст.).] Google Scholar
Matviyishyn, Y. (2006), Kam”yanets’-Podil’s’kyyi Khotyn na rukopysnykh planakh XVII-XVII st. W: Istorychnatopohrafiya i sotsiotopohrafiya Ukrayiny: zb. nauk. Prats’. L’viv, 216-257. [Матвіїшин, Я. (2006) „Кам’янець-Подільський і Хотин на рукописних планах XVII-XVIII ст.” W: Історична топографія і соціотопографія України: зб. наук. Праць. Львів, 216-257.] Google Scholar
Nowak, T. (1973), Fortyfikacje i artyleria Kamieńca Podolskiego w XVIII w. W: Studia i Materiały do Historii Wojskowości. XIX, 139-186. Google Scholar
Nowak, Z. | Tomczak, A. (1971), Rękopiśmienne plany miast dawnej Rzeczypospolitej w zbiorach Biblioteki Królewskiej w Kopenhadze. W: Kwartalnik Architektury i Urbanistyki. XVI, 225-232. Google Scholar
Opyrchał, L. (2015a), Rękopiśmienne plany Kamieńca Podolskiego w zbiorach Austriackiej Biblioteki Narodowej w Wiedniu. W: Przegląd Historyczno-Wojskowy. 16 (67/4), 131-140. Google Scholar
Opyrchał, L. (2015b), Osiemnastowieczne plany Kamieńca Podolskiego z diariusza podróżnika Karstena Niebuhra (1773/1815). W: Kwartalnik Architektury i Urbanistyki. 3, 69-74. Google Scholar
Opyrchał, L. | Bąk, A. (2016), Drezdeńskie plany Kamieńca Podolskiego. W: Kwartalnik Archi¬tektury i Urbanistyki. 1, 55-66. Google Scholar
Opyrchał, L. (2016), Drukowane plany i grafiki oraz medale z wizerunkiem twierdzy Kamieniec Podolski. Kraków. Google Scholar
Opyrchał, L. (2019), Rękopiśmienne plany i ryciny twierdzy Kamieniec Podolski. Warszawa. Google Scholar
Petrov, M. (2002), Istorychna topohrafiya Kam’yantsya-podil’s’koho Kintsyaxvii-XVII-XVIII st. (Istoriohrafiya. Dzherela). Kam”yanets’-Podil’s’kyy. [Петров, М. (2002), Історична топографія Кам’янця-подільського кінця XVIІ-ХVІІІ ст. (Історіографія. Джерела). Кам’янець¬-Подільський.] Google Scholar
Plamenyts’ka, O. (2020), Castrum Camenecensis Fortetsya Kam”yanets’. Kam”yanets’-Podil’s’kyy. [Пламеницька, О. (2020), Castrum Camenecensis Фортеця Кам’янець. Кам’янець-Поділь¬ський.] Google Scholar
Şakul, K. (2021), Kamanice Kuşatması 1672. Istambuł. Google Scholar
Sitsins’kyy, Yu. (1994), Narysy z istorychnoyi topohrafiyi mista Kam”yantsya-Podil’s’koho ta yoho okolyts’. Kam”yanets na Podillyu. [Сіцінський, Ю. (1994), Нариси з історичної топографії міста Кам’янця-Подільського та його околиць. Кам’янец на Поділлю.]. Google Scholar
Stolicki, J. (2000), Przygotowanie Kamieńca Podolskiego do obrony przed rokiem 1672. W: Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace Historyczne. 127, 59-72. Google Scholar
Stoye, J. (1994), Marsigli’s Europe. The life and times of Luigi Ferdinando Marsigli, soldier and virtuoso. New Haven. Google Scholar
Wagner, M. (2009), Wojna polsko-turecka w latach 1672-1676. Zabrze. Google Scholar
Wiraszka, M. (2008), Rozwój przestrzenny i zabudowa miast guberni podolskiej w czasach Imperium Rosyjskiego. Warszawa. Google Scholar
Woliński, J. (1966), Oblężenie Kamieńca w 1672 r. W: Zeszyty Naukowe. Seria Historyczna Woj¬skowej Akademii Politycznej. XLIV, 177-196. Google Scholar
Zgórniak, M. (1991), Nieznany plan Kamieńca Podolskiego z 1713 r. W: Studia i Materiały do Historii Wojskowości. XXXIV, 321-325. Google Scholar
Military University of Technology in Warsaw
Military University of Technology in Warsaw