Między kiczem a nieczystością. Literackie reprezentacje estetyki brzydoty w poematach prozą Tadeusza Micińskiego
Literary representations of the aesthetics of ugliness in prose poems by Tadeusz Miciński
Iwona Sowińska
a:1:{s:5:"pl_PL";s:45:"Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy";}Abstrakt
Artykuł prezentuje zabiegi stylistyczne, składające się na całokształt świata przedstawionego zawartego w poematach prozą Tadeusza Micińskiego, które akcentują szeroko rozumianą estetykę brzydoty. Szczególną uwagę zwraca na bipolarność tej koncepcji, na której jednym biegunie estetyki znajdują się różnorodne obrazy nieczystości: brud, tortury, zgnilizna. Na drugim biegunie pojawia się estetyka kiczu – unaocznienie „sztucznych rajów”. Z syntezy tych dwóch estetyk tworzy się kategoria pośrednia: „kicz onirycznej makabry”.
Słowa kluczowe:
Tadeusz Miciński, estetyka brzydoty, brud, kicz, makabra.Bibliografia
Ashenburg, K. (2016), Historia brudu. Przeł. Górska, A. Warszawa: Bellona. Google Scholar
Bachelard, G. (1975), Wyobraźnia poetycka. Wybór pism. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy. Google Scholar
Balcerzan, E. (1971), Przestrzenie Tadeusza Micińskiego. W: tegoż, Oprócz głosu. Szkice krytycznoliterackie. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy: 61‒74. Google Scholar
Baranowska, M. (1973), Miciński. Między poezją a snami. Teksty 2: 77–103. Google Scholar
Baudelaire, Ch. (1992), Sztuczne raje – traktat o winie, haszyszu i opium. Warszawa: Wydawnictwo Głodnych Duchów. Google Scholar
Broch, H. (1998), Kilka uwag o kiczu i inne eseje. Warszawa: Czytelnik. Google Scholar
Clair, J. (2007), De Immundo. Apofatyczność i apokatastaza w dzisiejszej sztuce. Gdańsk: Wydawnictwo Słowo/Obraz Terytoria. Google Scholar
Czabanowska-Wróbel, A. (1994), Mityzacja baśni. Baśń w twórczości Tadeusza Micińskiego. Pamiętnik Literacki LXXXV/1: 52‒81. Google Scholar
Dostojewski, F. (2003), Zbrodnia i kara. Przeł. Podgórzec, Z. Kraków: Wydawnictwo GREG. Google Scholar
Eile, S. (1979), Antypowieść Micińskiego a estetyka młodopolska. W: Podraza-Kwiatkowska, M. (red.), Studia o Tadeuszu Micińskim. Kraków: Wydawnictwo Literackie: 85–131. Google Scholar
Floryńska, H. (1976), „Lucyferyzm chrystusowy” Tadeusza Micińskiego. Euhemer 3: 50–68. Google Scholar
Frenzel, I. (1994), Nietzsche. Przeł. Dudziński, J. Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie. Google Scholar
Friedländer, S. (2011), Refleksy nazizmu: esej o kiczu i śmierci. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego. Google Scholar
Gazda, G. (red.) (2012), Słownik rodzajów i gatunków literackich. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN. Google Scholar
Gutowski, W. (1967), Wstęp. W: Miciński, T., W mroku gwiazd i inne poezje. Kraków: Wydawnictwo Literackie: 5–65. Google Scholar
Gutowski, W. (1980), W poszukiwaniu życia nowego. Mit a światopogląd w twórczości Tadeusza Micińskiego. Warszawa i. in.: Państwowe Wydawnictwo Naukowe. Google Scholar
Gutowski, W. (2002), Wprowadzenie do Xięgi Tajemnej: studia o twórczości Tadeusza Micińskiego. Bydgoszcz: Akademia Bydgoska im. Kazimierza Wielkiego. Google Scholar
Gutowski, W. (2008), „Miłość śmierci i energia rozkładu. O młodopolskiej wyobraźni nekrofilskiej. Konstelacja Przybyszewskiego. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek. Google Scholar
Herbaczewski, J. A. (1911), Mistyczna mistyfikacja. W: tegoż, Nie wódź nas na pokuszenie…: szkicowane wizerunki dusz współcześnie wybitnych na tle myśli dziejowej. Kraków: Księgarnia G. Gebethnera i Sp.: 111–129. Google Scholar
Illg, J. (1979), Elementy gotycyzmu w powieściach Tadeusza Micińskiego. Pamiętnik Literacki 4: 133–148. Google Scholar
Innes, B. (2000), Historia tortur. Przeł. Miernicki, Z. Warszawa: Bellona. Google Scholar
Janion, M./Forycki, R. (1989), Fantazmat ściętej głowy. Twórczość 7: 53–65. Google Scholar
Kopaliński, W. (2015), Słownik symboli. Warszawa: Oficyna Wydawnicza. Google Scholar
Kristeva, J. (2007), Potęga obrzydzenia: esej o wstręcie. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego. Google Scholar
Kulka, T. (2013), Sztuka a kicz. Wrocław: Galeria Miejska. Google Scholar
Kundera, M. (1999), Nieznośna lekkość bytu. Przeł. Holland, A. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy. Google Scholar
Kurkiewicz, M. (2013), Tętno epoki. Miejsce i rola motywu krwi w literaturze Młodej Polski. Bydgoszcz: Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego. Google Scholar
Kuźma, E. (1974), Tadeusz Miciński – poeta oksymoronu. Poezja 5: 35–41. Google Scholar
Lipski, J.J. (1957), Wstęp. W: Miciński, T., W mroku gwiazd i inne poezje. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy: 5–28. Google Scholar
Ławski, J. (1995), Wyobraźnia lucyferyczna. Studia o poemacie Tadeusza Micińskiego „Niedokonany. Kuszenie Chrystusa Pana na pustyni”. Białystok: Wydawnictwo Prymat. Google Scholar
Ławski, J. (2018) Tadeusz Miciński i żywioły ironii. W: Bajko, M. i in. (red.), Ironia modernistów. Białystok: Wydawnictwo Prymat: 301–314. Google Scholar
Miciński, T. (1910), W poszukiwaniu życia nowego. Tygodnik Ilustrowany 45: 171–185. Google Scholar
Miciński, T. (1985), Poematy prozą. Kraków: Wydawnictwo Literackie. Google Scholar
Miciński, T. (2001), Wybór poezji. Kraków: Universitas. Google Scholar
Moles, A., Kicz, czyli sztuka szczęścia: studium o psychologii kiczu. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy. Google Scholar
Podraza-Kwiatkowska, M. (red.) (1979), Studia o Tadeuszu Micińskim. Kraków: Wydawnictwo Literackie. Google Scholar
Popiel, M. (2003), Oblicza wzniosłości. Kraków: Universitas. Google Scholar
Prokop, J. (1984), Poezje. Tadeusz Miciński. Kraków – Wrocław: Wydawnictwo Literackie. Google Scholar
Próchniak, P. (2006), Pęknięty płomień. O pisarstwie Tadeusza Micińskiego. Lublin: Wydawnictwo KUL. Google Scholar
Tomkowski, J. (1983), Świat gnozy Tadeusza Micińskiego. W: Bujnicki, T. i in. (red.), Młoda Polska. Legendy i światopoglądy. Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego 610: 54–73. Google Scholar
Wróblewska, T. (1968), Tadeusz Miciński „O pesymizmie”. Przegląd Humanistyczny 1: 87–103. Google Scholar
Quispel, G. (1988), Gnoza. Warszawa: Pax. Google Scholar
Siemaszko, P. (2007), Od akademizmu do ekspresjonizmu. Sugestie pikturalne w poezji polskiej końca XIX początków XX wieku. Bydgoszcz: Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego. Google Scholar
Słownik rodzajów i gatunków literackich. Red. G. Gazda Google Scholar
Sowińska, I. (2021), Brud, kicz i kamp. Warianty estetyki brzydoty w poezji Bolesława Leśmiana. Heteroglossia. Studia kulturoznawczo-filologiczne 11: 37‒55. https://heteroglossia.byd.pl/id,178/heteroglossia-2021 [dostęp: 15.02.2021]. Google Scholar
Tuwim, J. (1957), Piórem i piórkiem. Warszawa: Czytelnik. Google Scholar
Vigarello, G. (2012), Historia czystości i brudu. Warszawa: Aletheia. Google Scholar
Wallis, M. (2004), Wybór pism estetycznych. Kraków: Universitas. Google Scholar
Wodziński, C. (2000), Św. Idiota: projekt antropologii apofatycznej. Gdańsk: Słowo/oraz terytoria. Google Scholar
Żukowski, T. (1999), Skatologiczny Chrystus. Wokół Różewiczowskiej epifanii. Pamiętnik Literacki 1: 117– 131. DOI: 68213/0031-0514. Google Scholar
a:1:{s:5:"pl_PL";s:45:"Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy";}
