Modyfikacje językowe jako przejaw postkolonialnej transkulturowości w oryginale i przekładzie
Agnieszka Kruk
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lubliniehttps://orcid.org/0000-0003-3025-8128
Abstract
This paper raises the issue of transculturality in Portuguese-language African literatures and draws attention to the difficulties of showing transculturality in translation. It describes the meaning of transcultural transformations in postcolonial literature and looks for their manifestations, focusing especially on modifications of common expressions, proverbs and phraseological compounds that indicate the fusion of traditional orality with writing, in order to adapt the official language (Portuguese) to the described (African) reality. The comparative material comes from the novel Terra sonâmbula by Mia Couto (Mozambique) and its translation into Polish by Michał Lipszyc.
Artykuł porusza zagadnienie transkulturowości w portugalskojęzycznych literaturach afrykańskich i zwraca uwagę na trudności związane z ukazywaniem jej w przekładzie. Opisuje znaczenie transkulturowych modyfikacji w literaturze postkolonialnej i szuka ich przejawów, skupiając się szczególnie na modyfikacjach potocznych wyrażeń, związków frazeologicznych i przysłów, które wskazują na łączenie tradycyjnej oralność z literaturą w celu dostosowania języka urzędowego (portugalskiego) do opisywanej (afrykańskiej) rzeczywistości. Materiał porównawczy został zaczerpnięty z powieści Terra sonâmbula autorstwa Mii Couto (Mozambik) i jej tłumaczenia na język polski, dokonanego przez Michała Lipszyca.
Schlagworte:
transculturality, translation, postcolonial literature , common expressions , modificationsLiteraturhinweise
Literatura podmiotu Google Scholar
Couto, M. (1992/2015), Terra sonâmbula. Alfragide: Leya. Google Scholar
Couto, M. (2010), Lunatyczna kraina. Przeł. Lipszyc, M. Kraków: Karakter. Google Scholar
Literatura przedmiotu Google Scholar
Berman, A. (1985/2009), Przekład jako doświadczenie obcego. Przeł. Hrehorowicz, U. W: Bukowski, P./Heydel, M. (red.), Współczesne teorie przekładu. Kraków: Wydawnictwo Znak: 249–264. Google Scholar
D’Angelo, B. (2018), Para um mapa crioulo e sonâmbulo de imbricações luso-afro-indianas. W: Knauth, K. A./Dasgupta, S.C. (eds.), Figures of Transcontinental Multilingualism. Zurych: LIT: 97–114. Google Scholar
Deja, K. (2015), Transkulturowość: od koncepcji Wolfganga Welscha do transkulturowej historii literatury. Wielogłos 4/26: 87–107. DOI: 10.4467/2084395XWI.15.034.5151. Google Scholar
Dobrogowska, E. (2005), Idiomy jako problem przekładu (na podstawie analizy polskiego tłumaczenia powieści „Catch-22” J. Hellera). W: Hejwowski, K. (red.), Kulturowe i językowe źródła nieprzekładalności. Olecko: Wszechnica Mazurska: 157–165. Google Scholar
Kruk, A. (2021), Oralność w oryginale i przekładzie portugalskojęzycznej literatury afrykańskiej – przejawy i funkcje. Zagadnienia Rodzajów Literackich 64/140: 79–93. DOI: 10.26485/ZRL/2021/64.4/6. Google Scholar
Kruk, A. (2023), Wielojęzyczność i lokalne realia w przekładzie afrykańskich literatur portugalskojęzycznych. Lublin: Wydawnictwo UMCS. Google Scholar
Lewis, P.E. (1985), The Measure of Translation Effects. W: Graham, J. (ed.), Difference in Translation. Ithaca, NY: Cornell University Press: 31–62. Google Scholar
Nida, E. (1964/2009), Zasady odpowiedniości. Przeł. Skucińska, A. W: Bukowski, P./Heydel, M. (red.), Współczesne teorie przekładu. Kraków: Wydawnictwo Znak: 53–69. Google Scholar
Nikitorowicz, J./Guziuk-Tkacz, M. (2021), Wielokulturowość – międzykulturowość – transkulturowość w kontekście pedagogicznym. Edukacja Międzykulturowa 2/15: 23–36. DOI: 10.15804/em.2021.02.01. Google Scholar
Ong, W.J. (2011), Oralność i piśmiennictwo. Słowo poddane technologii. Przeł. Japola, J. Warszawa: Wydawnictwa UW. Google Scholar
Pankalla, A./Wnuk, A. (2010), Psychologia (trans)kulturowa naszych czasów. W: Mamzer, H. (red.), Człowiek i społeczeństwo. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM: 9–24. Google Scholar
Rónai, P. (1987), Escola de tradutores. Rio de Janeiro: Nova Fronteira. Google Scholar
Stanios, I. (2012), Transkulturowość oryginału w przekładzie (na przykładzie powieści „Derviš” i „smrt” Mešy Selimovicia. Przekłady Literatur Słowiańskich 3/1: 45–62. Google Scholar
Sułkowska, M. (2013), Kształcenie tłumaczy w zakresie frazeotranslacji. Rocznik Przekładoznawczy 8: 227–237. DOI: 10.12775/RP.2013.014. Google Scholar
Toury, G. (2000), The nature and role of norms in translation. W: Venuti, L. (ed.), The Translation Studies Reader. London/New York: Routledge: 199–211. Google Scholar
Venuti, L. (1995), The Translator’s Invisibility. London: Routledge. Google Scholar
Welsch, W. (1998), Transkulturowość. Nowa koncepcja kultury. Przeł. Susła, B./Wietecki, J. W: Kubicki, R. (red.), Filozoficzne konteksty koncepcji rozumu transwersalnego. Wokół koncepcji Wolfganga Welscha. Cz. II. Poznań: Wydawnictwo Fundacji Humaniora. Google Scholar
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie
https://orcid.org/0000-0003-3025-8128
Am häufigsten gelesenen Artikel dieser/dieses Autor/in
- Agnieszka Kruk, Aluzje kulturowe i nawiązania intertekstualne a kwestia stylu w przekładzie "Opowiadań przykładnych" Sophii de Mello Breyner Andresen , Acta Neophilologica: Bd. 1 Nr. XXV (2023): Acta Neophilologica
