PCHŁA I DZIEŃ DOBRY JOHNA DONNE’A − SŁOWO, KTÓRE STAŁO SIĘ CIAŁEM
Dorota Gładkowska
Katedra Filologii Angielskiej Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w OlsztynieAbstrakt
This article reveals the exceptional union of two metaphysical poems by John Donne,
so far regarded as separate entities. By conducting a thorough linguistic analysis, the
author gradually shows subtle links between The good-morrow and The Flea on the
lexical, thematic, and structural levels. Their existence provides evidence that J. Donne’s
works may form meaningful assemblages and should therefore be interpreted only in
the context of the whole manuscript. The Flea and The good-morrow clearly comment
on one another and together complete the vision of the world which emerges from their
verses. Thanks to their autotelic character – the material form that itself conveys
a message − the reader experiences this lyrical diptych as an observable phenomenon
and an intellectual puzzle. The poet deliberately breaks existing patterns and rules
to expose chosen elements. It is the irregularities in the composition of the verses and
stanzas, frequently perceived as imperfections, that open the door to deeper levels
of his metaphysical concept.
Słowa kluczowe:
metaphysical concept, lyrical diptych, structure, sense, unityBibliografia
Antologia angielskiej poezji metafizycznej XVII stulecia. 2009. Red. Barańczak S. Kraków:
Wydawnictwo a5.
Barańczak Stanisław. 2009. Wstęp. W: Antologia angielskiej poezji metafizycznej XVII
stulecia. Red. Barańczak S. Kraków: Wydawnictwo a5: 5-29.
Burzyńska Joanna. 1978. An Unnoticed Aspect of the Argument. A New Interpretation
of The Canonization by John Donne. „Zeszyty Naukowe Wydziału Humanistycznego
Uniwersytetu Gdańskiego” nr 1: 123-141.
Chambers Edmund K. (rec.). 1914. The Poems of John Donne by Herbert J.C. Grierson.
„The Modern Language Review” vol. 9, nr 2: 270.
The Complete English Poems of John Donne. 1988. Red. Patrides C.A. London: J.M.
Dent & Sons.
Copleston Frederick. 2003. A History of Philosophy. T 3: Late Medieval and Renaissance
Philosophy. New York: Continuum.
Donne John. Wiersze wybrane. 1984. Red. Barańczak S. Kraków-Wrocław: Wydawnictwo
Literackie.
Eliot Thomas S. The Metaphysical Poets [pierwsza publikacja w: „Times Literary
Supplement” 1921]. W: http://personal.centenary.edu/dhavird/TSEMetaPoets.html
[Dostęp 23 IV 2013].
Eliot Thomas S. 1963. Poeci metafizyczni. Przeł. Żurowski M. W: T.S. Eliot, Szkice literackie.
Red. Chwalewik W. Warszawa: Wydawnictwo PAX: 39-52.
Garcia Landa José Angel. 1982. John Donne: „The Good-Morrow”. Saragossa [Universidad
de Zaragoza]. W: http://www.unizar.es/departamentos/filologia_inglesa/garciala/
publicaciones/donne.htm [Dostęp 14 VIII 2013].
Gardner Helen. 1982. Introduction. W: The Metaphysical Poets. Red. Gardner H. Aylesbury:
Hazel Watson & Viney: 15-29.
Ghyka Matila C. 2006. Złota liczba. Przeł. Kania I. Kraków: Towarzystwo Autorów
i Wydawców Prac Naukowych Universitas: 11, 12.
Gładkowska Dorota. 2013. The Flea − ukryte przesłanie J. Donne’a. „Przegląd Humanistyczny”
nr 3(438): 11-23.
Gostyńska Dorota. 1991. Retoryka iluzji. Koncept w poezji barokowej. Warszawa: Instytut
Badań Literackich PAN.
Grierson Herbert J.C. Metaphysical Poetry. 1962. W: Seventeenth-Century English Poetry:
Modern Essays in Criticism. Red. Keast W.R. New York: Oxford University Press: 3-21.
Guss Donald L. 1966. John Donne, Petrarchist. Italianate Conceits and Love Theory
in the Songs and Sonets. Detroit: Wayne State University Press.
Hayes Bruce. 1995. Metrical Stress Theory: Principles and Case Studies. Chicago:
The University of Chicago Press.
Jakobson Roman. 1989. Poetyka w świetle językoznawstwa. W: W poszukiwaniu istoty
języka 2. Wybór pism. Red. Mayenowa M.R. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy:
98-101.
Kowalik Barbara. 2010. Betwixt engelaunde and englene londe. Dialogic Poetics in Early
English Religious Lyric. Frankfurt am Main 2010: Peter Lang.
Marotti Artur F. 1986. John Donne, Coterie Poet. Madison-London: University of Wisconsin
Press.
Mitosek Z. 1983. Teorie badań literackich. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Norford Don Parry. 1977. Microcosm and Macrocosm in Seventeenth-Century Literature.
„Journal of the History of Ideas” vol. 38, nr 3: 409-428.
O’Flahertie Manuscript of Donne’s Poems. 1632. Shelfmark: Houghton Library, Harvard
University ms. Eng. 966.5 (Norton ms 4504). W: http://digitaldonne.tamu.edu/
DisplayText?id=940 &toline=0.32.H06.000 display [Dostęp 15 IV 2015].
Patrides Constantinos A. 1988. To the Reader. W: The Complete English Poems of John
Donne. Red. Patrides C.A., London: J. M. Dent & Sons: 1-45.
Pebworth Ted-Larry. 1989. John Donne, Coterie Poetry, and the Text as Performance.
„Studies in English Literature, 1500-1900” vol. 29, nr 1, The English Renaissance:
61-75.
Poems, by J.D. with Elegies on the Authors Death. 1633. London: M.F. for John Marriot.
W: Digital Donne: The Online Variorum. W: http://digitaldonne.tamu.edu/00A-biblio.
html [Dostęp 8 IV 2015].
Poems, by J.D. with Elegies on the Authors Death. 1635. London M.F. for John Marriot.
W: Digital Donne: The Online Variorum. W: 00B-biblio.html [Dostęp 8 IV 2015].
Poulet Georges. 1966. The Metamorphoses of the Circle. Tłum. Dawson C., Coleman E.
Baltimore: Johns Hopkins University Press.
Shaw Robert B. 1981. The Call of God: The Theme of Vocation in the Poetry of Donne
and Herbert. Cambridge: Cowley Publications.
Sullivan Ernest W. II. 2005. What We Know Now about Donne’s Texts That We Did Not
Know Before. „Text” vol. 17: 187-196.
Studniarz Sławomir. 2012. An Attempt at a Photosemantic Analysis of Samuel Beckett’s
„Stirrings Still”. W: Back to Beckett Text. Red. Wiśniewski T. Gdańsk: Wydawnictwo
UG.
Tabakowska Elżbieta. 2006. Ikoniczność znaku: słowo – przedmiot – obraz – gest.
W: Ikoniczność znaku. Red. Tabakowska E. Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców
Prac Naukowych: 7-13.
The First and Second Dalhousie Manuscripts. Poems and Prose by John Donne and
Others. A Facsimile Edition. 1988. Red. Sullivan E.W. II, Columbia: University
of Missouri Press.
The New Shorter Oxford English Dictionary on Historical Principles. 1993. Red. Brown
L. Oxford: Oxford University Press: t. 1.
The Norton Anthology of English Literature. 2006. Red. Greenblatt S. New York-London,
t. 1.
The Variorum Edition of the Poetry of John Donne. The Elegies. 2000. Red. Stringer
G.A. Bloomington, Indianapolis: Indiana University Press, t. 2.
The Variorum Edition of the Poetry of John Donne. The Holy Sonnets. 2005. Red. Stringer
G.A. Bloomington, Indianapolis: Indiana University Press, t. 7.
Thornley G.C., Roberts Gwyneth. 2006. An Outline of English Literature. Harlow:
Pearson Education.
Tsur Reuven. 1996. Rhyme and Cognitive Poetics. „Metrics Today” II: 55-87. W: http://
www.jstor. org/stable /1773252 [Dostęp 4 XII 2009].
Wauchope G.A. (rec.). 1909. The Rhetoric of John Donne’s Verse by Wightman Fletcher
Melton. „Modern Language Notes” vol. 24, nr 4: 116.
Zgorzelski Andrzej. 2004. Sound and Sense: On the Phonosemantic Analysis of Poetry.
W: Perspectives on Literature and Culture. Red. Kolek L.S., Kędzierska A., Kędra-Kardela
A. Lublin: Wydawnictwo UMCS: 335-344.
Wydawnictwo a5.
Barańczak Stanisław. 2009. Wstęp. W: Antologia angielskiej poezji metafizycznej XVII
stulecia. Red. Barańczak S. Kraków: Wydawnictwo a5: 5-29.
Burzyńska Joanna. 1978. An Unnoticed Aspect of the Argument. A New Interpretation
of The Canonization by John Donne. „Zeszyty Naukowe Wydziału Humanistycznego
Uniwersytetu Gdańskiego” nr 1: 123-141.
Chambers Edmund K. (rec.). 1914. The Poems of John Donne by Herbert J.C. Grierson.
„The Modern Language Review” vol. 9, nr 2: 270.
The Complete English Poems of John Donne. 1988. Red. Patrides C.A. London: J.M.
Dent & Sons.
Copleston Frederick. 2003. A History of Philosophy. T 3: Late Medieval and Renaissance
Philosophy. New York: Continuum.
Donne John. Wiersze wybrane. 1984. Red. Barańczak S. Kraków-Wrocław: Wydawnictwo
Literackie.
Eliot Thomas S. The Metaphysical Poets [pierwsza publikacja w: „Times Literary
Supplement” 1921]. W: http://personal.centenary.edu/dhavird/TSEMetaPoets.html
[Dostęp 23 IV 2013].
Eliot Thomas S. 1963. Poeci metafizyczni. Przeł. Żurowski M. W: T.S. Eliot, Szkice literackie.
Red. Chwalewik W. Warszawa: Wydawnictwo PAX: 39-52.
Garcia Landa José Angel. 1982. John Donne: „The Good-Morrow”. Saragossa [Universidad
de Zaragoza]. W: http://www.unizar.es/departamentos/filologia_inglesa/garciala/
publicaciones/donne.htm [Dostęp 14 VIII 2013].
Gardner Helen. 1982. Introduction. W: The Metaphysical Poets. Red. Gardner H. Aylesbury:
Hazel Watson & Viney: 15-29.
Ghyka Matila C. 2006. Złota liczba. Przeł. Kania I. Kraków: Towarzystwo Autorów
i Wydawców Prac Naukowych Universitas: 11, 12.
Gładkowska Dorota. 2013. The Flea − ukryte przesłanie J. Donne’a. „Przegląd Humanistyczny”
nr 3(438): 11-23.
Gostyńska Dorota. 1991. Retoryka iluzji. Koncept w poezji barokowej. Warszawa: Instytut
Badań Literackich PAN.
Grierson Herbert J.C. Metaphysical Poetry. 1962. W: Seventeenth-Century English Poetry:
Modern Essays in Criticism. Red. Keast W.R. New York: Oxford University Press: 3-21.
Guss Donald L. 1966. John Donne, Petrarchist. Italianate Conceits and Love Theory
in the Songs and Sonets. Detroit: Wayne State University Press.
Hayes Bruce. 1995. Metrical Stress Theory: Principles and Case Studies. Chicago:
The University of Chicago Press.
Jakobson Roman. 1989. Poetyka w świetle językoznawstwa. W: W poszukiwaniu istoty
języka 2. Wybór pism. Red. Mayenowa M.R. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy:
98-101.
Kowalik Barbara. 2010. Betwixt engelaunde and englene londe. Dialogic Poetics in Early
English Religious Lyric. Frankfurt am Main 2010: Peter Lang.
Marotti Artur F. 1986. John Donne, Coterie Poet. Madison-London: University of Wisconsin
Press.
Mitosek Z. 1983. Teorie badań literackich. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Norford Don Parry. 1977. Microcosm and Macrocosm in Seventeenth-Century Literature.
„Journal of the History of Ideas” vol. 38, nr 3: 409-428.
O’Flahertie Manuscript of Donne’s Poems. 1632. Shelfmark: Houghton Library, Harvard
University ms. Eng. 966.5 (Norton ms 4504). W: http://digitaldonne.tamu.edu/
DisplayText?id=940 &toline=0.32.H06.000 display [Dostęp 15 IV 2015].
Patrides Constantinos A. 1988. To the Reader. W: The Complete English Poems of John
Donne. Red. Patrides C.A., London: J. M. Dent & Sons: 1-45.
Pebworth Ted-Larry. 1989. John Donne, Coterie Poetry, and the Text as Performance.
„Studies in English Literature, 1500-1900” vol. 29, nr 1, The English Renaissance:
61-75.
Poems, by J.D. with Elegies on the Authors Death. 1633. London: M.F. for John Marriot.
W: Digital Donne: The Online Variorum. W: http://digitaldonne.tamu.edu/00A-biblio.
html [Dostęp 8 IV 2015].
Poems, by J.D. with Elegies on the Authors Death. 1635. London M.F. for John Marriot.
W: Digital Donne: The Online Variorum. W: 00B-biblio.html [Dostęp 8 IV 2015].
Poulet Georges. 1966. The Metamorphoses of the Circle. Tłum. Dawson C., Coleman E.
Baltimore: Johns Hopkins University Press.
Shaw Robert B. 1981. The Call of God: The Theme of Vocation in the Poetry of Donne
and Herbert. Cambridge: Cowley Publications.
Sullivan Ernest W. II. 2005. What We Know Now about Donne’s Texts That We Did Not
Know Before. „Text” vol. 17: 187-196.
Studniarz Sławomir. 2012. An Attempt at a Photosemantic Analysis of Samuel Beckett’s
„Stirrings Still”. W: Back to Beckett Text. Red. Wiśniewski T. Gdańsk: Wydawnictwo
UG.
Tabakowska Elżbieta. 2006. Ikoniczność znaku: słowo – przedmiot – obraz – gest.
W: Ikoniczność znaku. Red. Tabakowska E. Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców
Prac Naukowych: 7-13.
The First and Second Dalhousie Manuscripts. Poems and Prose by John Donne and
Others. A Facsimile Edition. 1988. Red. Sullivan E.W. II, Columbia: University
of Missouri Press.
The New Shorter Oxford English Dictionary on Historical Principles. 1993. Red. Brown
L. Oxford: Oxford University Press: t. 1.
The Norton Anthology of English Literature. 2006. Red. Greenblatt S. New York-London,
t. 1.
The Variorum Edition of the Poetry of John Donne. The Elegies. 2000. Red. Stringer
G.A. Bloomington, Indianapolis: Indiana University Press, t. 2.
The Variorum Edition of the Poetry of John Donne. The Holy Sonnets. 2005. Red. Stringer
G.A. Bloomington, Indianapolis: Indiana University Press, t. 7.
Thornley G.C., Roberts Gwyneth. 2006. An Outline of English Literature. Harlow:
Pearson Education.
Tsur Reuven. 1996. Rhyme and Cognitive Poetics. „Metrics Today” II: 55-87. W: http://
www.jstor. org/stable /1773252 [Dostęp 4 XII 2009].
Wauchope G.A. (rec.). 1909. The Rhetoric of John Donne’s Verse by Wightman Fletcher
Melton. „Modern Language Notes” vol. 24, nr 4: 116.
Zgorzelski Andrzej. 2004. Sound and Sense: On the Phonosemantic Analysis of Poetry.
W: Perspectives on Literature and Culture. Red. Kolek L.S., Kędzierska A., Kędra-Kardela
A. Lublin: Wydawnictwo UMCS: 335-344.
Gładkowska, D. (2017). PCHŁA I DZIEŃ DOBRY JOHNA DONNE’A − SŁOWO, KTÓRE STAŁO SIĘ CIAŁEM. Acta Neophilologica, 2(XIX), 97–116. https://doi.org/10.31648/an.645
Dorota Gładkowska
Katedra Filologii Angielskiej Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie
Katedra Filologii Angielskiej Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie
Inne teksty tego samego autora
- Dorota Gładkowska, Transmedialne losy wybranych fragmentów XVI- i XVII-wiecznej poezji i prozy Johna Donne’a jako ilustracja społecznej użyteczności śmiechu , Acta Neophilologica: Tom 1 Nr XXII (2020): Acta Neophilologica
