Transmedialne losy wybranych fragmentów XVI- i XVII-wiecznej poezji i prozy Johna Donne’a jako ilustracja społecznej użyteczności śmiechu
Dorota Gładkowska
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie / University of Warmia and Mazury in OlsztynAbstrakt
This article indicates the specific manner in which early modern literature is exploited in contemporary media. It focuses on the interaction involving the trans-position of philosophical texts to the domain of laughter embedded in the everyday life of the modern recipient. Selected passages of John Donne’s (1572-1631) prose and poetry serve to illustrate how an old literary work encourages new creativity, how it transcends the boundaries set by a given epoch, culture and form, to undergo a specific thematic and structural transformation. What seems particularly interesting in this process is the conversion of philosophical sadness into a useful joke incorporated in, inter alia, the transition from meditation to motivation, from inspiration to action. In other words, this article examines laughter provoked at the interface between a profound philo-sophical message and popular entertainment which combines images and words and activates the intellect as well as the senses and emotions. Such foundations give rise to a transmedia message being socially functional – not only as comic relief, but also as a didactic tool for shaping attitudes.
Słowa kluczowe:
early modern literature, John Donne, transmedia and humour, social function of laughter, philosophical message and comic reliefBibliografia
Antologia angielskiej poezji metafizycznej XVII stulecia. 2009. Red. Barańczak S. Kra-ków: Wydawnictwo a5.
Arnold Matthew. 2005/1851. To Marguerite, in Returning a Volume of the Letters of Ortis. W: Victorian Literature: An Anthology. Red. Shea V., Whitla W., Chichester: Wiley-Blackwell: 239-240.
Bergson Henryk. 1902. Śmiech. Studium o komizmie. Lwów-Warszawa.
Boczkowska Magdalena. 2014. Opowieść transmedialna – znak naszych czasów. „Post-scriptum Polonistyczne” nr 2/14: 125-137.
Bromboszcz Roman. 2005. Intermedialność. Pewne podejście do zagadnienia. W:http://medium.perfokarta.net/pdf/intermedia.vr.flash.pdf [Dostęp 1 VI 2019].
Bystroń Jan Stanisław. 1960. Dzieje obyczajów w dawnej Polsce wiek XVI-XVIII. T. 1. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
The Complete English Poems of John Donne. 1988. Red. Patrides C.A. London: J.M. Dent & Sons.
Donne John. „Meditation XVII”.1624. W: https://www.online-literature.com/donne/409/[Dostęp 23 VI 2019].
Dziechcińska Hanna. 1981. Literatura a zabawa. Z dziejów kultury literackiej w dawnej Polsce. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Gardner Helen. 1982. Introduction. W: The Metaphysical Poets. Red. Gardner H. Ayles-bury: Hazel Watson & Viney: 15-29.
Grierson Herbert J.C. (red.). 1912. The Poems of John Donne. T. 2. Oxford: Oxford University Press.
Iser Wolfgang. 1974. The Reading Process: A Phenomenological Approach. W: New Directions in Literary History. Red. Cohen R. Baltimore: Johns Hopkins University Press: 125-146.
Jakobson Roman. 1989. Poetyka w świetle językoznawstwa. Przeł. Pomorska K. W: Ja-kobson R. W poszukiwaniu istoty języka2.Wybór pism. T. 2. Wyb., red. nauk. i wstęp Mayenowa M.R. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy: 77-124.
Jenkins Henry. 2007. Kultura konwergencji. Zderzenie starych i nowych mediów. Tłum. Bernatowicz M., Filiciak M. Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
John Donne and the Metaphysical Poets. 2008. Red. Bloom H., Cornelius M.G. (b.m): Infobase Publishing.
KozeraDominika. 2016. Zabawa w transmedia: Trasmedialność opowieści jako wymóg współczesnej kultury. „Kultura i Historia” nr 29: 74-87.
Leitman Michael.2015. The Bell Tolls for Us (publikacja w „Huffington Post”). W: [Dostęp 23 VI 2019].
Markham Edwin.1950. Poems of Edwin Markham. New York: Harper & Brothers.
Markiewka Tomasz. 2013. O kontekście macierzystym.„Przegląd Humanistyczny” 3(438): 3-10.
Marotti Artur F. 1986. John Donne, Coterie Poet. Madison and London: University of Wisconsin Press.
Parfitt George. 1989. John Donne. A Literary Life. Basingstoke: Palgrave Macmillan.
Pebworth Ted-Larry. 1989. John Donne, Coterie Poetry, and the Text as Performance. „Studies in English Literature, 1500-1900” vol. 29, no. 1 The English Renaissance: 61-75.
Porazinski Jarosław. 2015. Staropolska kultura śmiechu. Ludzie – teksty – konteksty. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
Rieke Alison R. 1984. Donne’s Riddles, „The Journal of English and Germanic Philology” vol. 83, no. 1: 1-20.
Rockett William. 1971. Donne’s Libertine Rhetoric. „English Studies: A Journal of English Language and Literature” no. 52: 511-512.
Sloane Thomas O. 2006. Dr. Donne and the Image of Christ. „Rhetorica: A Journal of the History of Rhetoric” 2006, vol. 24, no. 2: 187-216.
The Variorum Edition of the Poetry of John Donne. T. 2: The Elegies. 2000. Red. Stringer G.A. et al. Bloomington: Indiana University Press.
Waller Gary F. 1974. John Donne’s Changing Attitudes to Time, „Studies in English Literature, 1500-1900” vol. 14, no. 1 The English Renaissance: 79-89.
Wasilewska-Chmura Magdalena. 2011. Przestrzeń intermedialna literatury i muzyki. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Wolf Werner. 1999. The Musicalization of Fiction. A Study in the Theory and History of Intermediality. Amsterdam-Atlanta: GA: Rodopi.
Zbierski Henryk. 1988. William Shakespeare. Warszawa: Wiedza Powszechna.
Arnold Matthew. 2005/1851. To Marguerite, in Returning a Volume of the Letters of Ortis. W: Victorian Literature: An Anthology. Red. Shea V., Whitla W., Chichester: Wiley-Blackwell: 239-240.
Bergson Henryk. 1902. Śmiech. Studium o komizmie. Lwów-Warszawa.
Boczkowska Magdalena. 2014. Opowieść transmedialna – znak naszych czasów. „Post-scriptum Polonistyczne” nr 2/14: 125-137.
Bromboszcz Roman. 2005. Intermedialność. Pewne podejście do zagadnienia. W:http://medium.perfokarta.net/pdf/intermedia.vr.flash.pdf [Dostęp 1 VI 2019].
Bystroń Jan Stanisław. 1960. Dzieje obyczajów w dawnej Polsce wiek XVI-XVIII. T. 1. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
The Complete English Poems of John Donne. 1988. Red. Patrides C.A. London: J.M. Dent & Sons.
Donne John. „Meditation XVII”.1624. W: https://www.online-literature.com/donne/409/[Dostęp 23 VI 2019].
Dziechcińska Hanna. 1981. Literatura a zabawa. Z dziejów kultury literackiej w dawnej Polsce. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Gardner Helen. 1982. Introduction. W: The Metaphysical Poets. Red. Gardner H. Ayles-bury: Hazel Watson & Viney: 15-29.
Grierson Herbert J.C. (red.). 1912. The Poems of John Donne. T. 2. Oxford: Oxford University Press.
Iser Wolfgang. 1974. The Reading Process: A Phenomenological Approach. W: New Directions in Literary History. Red. Cohen R. Baltimore: Johns Hopkins University Press: 125-146.
Jakobson Roman. 1989. Poetyka w świetle językoznawstwa. Przeł. Pomorska K. W: Ja-kobson R. W poszukiwaniu istoty języka2.Wybór pism. T. 2. Wyb., red. nauk. i wstęp Mayenowa M.R. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy: 77-124.
Jenkins Henry. 2007. Kultura konwergencji. Zderzenie starych i nowych mediów. Tłum. Bernatowicz M., Filiciak M. Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
John Donne and the Metaphysical Poets. 2008. Red. Bloom H., Cornelius M.G. (b.m): Infobase Publishing.
KozeraDominika. 2016. Zabawa w transmedia: Trasmedialność opowieści jako wymóg współczesnej kultury. „Kultura i Historia” nr 29: 74-87.
Leitman Michael.2015. The Bell Tolls for Us (publikacja w „Huffington Post”). W: [Dostęp 23 VI 2019].
Markham Edwin.1950. Poems of Edwin Markham. New York: Harper & Brothers.
Markiewka Tomasz. 2013. O kontekście macierzystym.„Przegląd Humanistyczny” 3(438): 3-10.
Marotti Artur F. 1986. John Donne, Coterie Poet. Madison and London: University of Wisconsin Press.
Parfitt George. 1989. John Donne. A Literary Life. Basingstoke: Palgrave Macmillan.
Pebworth Ted-Larry. 1989. John Donne, Coterie Poetry, and the Text as Performance. „Studies in English Literature, 1500-1900” vol. 29, no. 1 The English Renaissance: 61-75.
Porazinski Jarosław. 2015. Staropolska kultura śmiechu. Ludzie – teksty – konteksty. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
Rieke Alison R. 1984. Donne’s Riddles, „The Journal of English and Germanic Philology” vol. 83, no. 1: 1-20.
Rockett William. 1971. Donne’s Libertine Rhetoric. „English Studies: A Journal of English Language and Literature” no. 52: 511-512.
Sloane Thomas O. 2006. Dr. Donne and the Image of Christ. „Rhetorica: A Journal of the History of Rhetoric” 2006, vol. 24, no. 2: 187-216.
The Variorum Edition of the Poetry of John Donne. T. 2: The Elegies. 2000. Red. Stringer G.A. et al. Bloomington: Indiana University Press.
Waller Gary F. 1974. John Donne’s Changing Attitudes to Time, „Studies in English Literature, 1500-1900” vol. 14, no. 1 The English Renaissance: 79-89.
Wasilewska-Chmura Magdalena. 2011. Przestrzeń intermedialna literatury i muzyki. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Wolf Werner. 1999. The Musicalization of Fiction. A Study in the Theory and History of Intermediality. Amsterdam-Atlanta: GA: Rodopi.
Zbierski Henryk. 1988. William Shakespeare. Warszawa: Wiedza Powszechna.
Gładkowska, D. (2020). Transmedialne losy wybranych fragmentów XVI- i XVII-wiecznej poezji i prozy Johna Donne’a jako ilustracja społecznej użyteczności śmiechu. Acta Neophilologica, 1(XXII), 113–126. https://doi.org/10.31648/an.5222
Dorota Gładkowska
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie / University of Warmia and Mazury in Olsztyn
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie / University of Warmia and Mazury in Olsztyn
Inne teksty tego samego autora
- Dorota Gładkowska, PCHŁA I DZIEŃ DOBRY JOHNA DONNE’A − SŁOWO, KTÓRE STAŁO SIĘ CIAŁEM , Acta Neophilologica: Tom 2 Nr XIX (2017): Acta Neophilologica
