O smaku po włosku. Relacja synonimii kontekstowej między leksemami "gusto" i "sapore"

Agnieszka Kwapiszewska

Uniwersytet Warszawski
https://orcid.org/0000-0002-9157-870X


Аннотация

This article examines the contextual synonymy between two Italian lexemes that denote taste: gusto and sapore. The aim is to develop a semantic profile of these two lexemes by considering both their literal (i.e., sensory) meanings and figurative ones. The central research question is: when is the Polish lexeme smak equivalent to the Italian gusto, and when does it correspond to the Italian sapore? The analysis reveals that gusto and sapore tend to be interchangeable in their sensory meanings, though only in certain contexts, whereas their figurative meanings diverge remarkably.


Ключевые слова:

synonimia kontekstowa, portret semantyczny, gusto, sapore, smak


Batko-Tokarz, B. (2023), O guście ze smakiem – czyli kiedy i dlaczego wyraz gust utracił w polszczyźnie znaczenie zmysłowe. LingVaria 1/35: 135–151. DOI: https://doi.org/10.12797/LV.18.2023.35.10.   Google Scholar

Bochnakowa, A. (red.) (2012), Wyrazy francuskiego pochodzenia we współczesnym języku polskim. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.   Google Scholar

Brillat-Savarin, A. (1973 [1825]), Fizjologia smaku albo medytacje o gastronomii doskonałej. Przeł. Guze, J. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.   Google Scholar

Brillat-Savarin, A. (1978 [1825]), Fisiologia del gusto. Meditazioni di gastronomia universale. Trad. in Brillat-Savarin letto da Roland Barthes. Palermo: Sellerio.   Google Scholar

Cavalieri, R. (2011), Gusto: L’intelligenza del palato. Roma/Bari: Laterza.   Google Scholar

Devoto-Oli (2007) – Serianni, L./Trifone, M. (cur.), Il Devoto-Oli: vocabolario della lingua italiana 2007 com CD-Rom. Firenze: Le Monnier.   Google Scholar

Garzanti (1990) – Il Grande Dizionario Garzanti della lingua italiana. Milano: Garzanti.   Google Scholar

Gho, P./Ruffa, G. (cur.) (2019 [1993]), Il piacere del vino. Come imparare a bere meglio. Bra: Slow Food Editore.   Google Scholar

ISJP – Bańko, M. (red.) (2000), Inny słownik języka polskiego. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.   Google Scholar

Kwapiszewska, A. (2021), Mięczak czy twardziel? Kategoria miękkości i twardości w Językowym Obrazie Świata Włochów i Polaków. W: Długosz, D./Pecko, J./Świtlik, S. (red.), Neofilologia: perspektywy transdyscyplinaroności. T. 2. Warszawa: Uniwersytet Warszawski: 115–121.   Google Scholar

Ježek, E. (2005), Lessico. Classi di parole, strutture, combinazioni. Bologna: il Mulino.   Google Scholar

Lanternari, V. (1981), ‘sensi’, voce in Enciclopedia Einaudi. vol. XII. Torino: Einaudi: 730–765.   Google Scholar

Marconi, M. (2007), Dentro al gusto. Arte, scienza e piacere nella degustazione. Edagricole-New Business Media.   Google Scholar

Milewski, T. (1965), Językoznawstwo. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.   Google Scholar

Nagórko, A. (1998), Synonimia kontekstowa i sytuacyjna. Implikacje leksykograficzne. Prace Filologiczne XLIII: 327–340.   Google Scholar

NKJP – Narodowy Korpus Języka Polskiego. https://nkjp.pl/ [dostęp: 25.04.2025].   Google Scholar

Nuovo De Mauro. https://dizionario.internazionale.it/ [dostęp: 24.04.2025].   Google Scholar

PAISÀ. https://www.corpusitaliano.it/it/index.html [dostęp: 25.04.2025].   Google Scholar

Pisarkowa, K. (1972), Szkic pola semantycznego zapachów w polszczyźnie. Język Polski LII/5: 330–339.   Google Scholar

Sabatini – Coletti (2004), Dizionario della lingua italiana 2004. Milano: Rizzoli Larousse.   Google Scholar

Schabowska, M. (1994), O synonimii. Rocznik Naukowo-Dydaktyczny WSP w Krakowie 168: Prace Językoznawcze VIII: 221–229.   Google Scholar

SJPD – Doroszewski, W. (red.), Słownik języka polskiego [online]. https://doroszewski.pwn.pl/ [dostęp: 25.04.2025]   Google Scholar

SJPDr – Drabik, L. (red.) (2007), Słownik języka polskiego. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.   Google Scholar

SJPSzym – Szymczak, M. (red.) (1995), Słownik języka polskiego. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.   Google Scholar

Skuza, S. (2010), Le sfumature del colore blu e verde nelle espressioni idiomatiche e paremiologiche in italiano, francese e polacco. Études romanes de Brno 31/1: 229–239. https://hdl.handle.net/11222.digilib/114924 [dostęp: 24.04.2025].   Google Scholar

Skuza, S. (2014), Rosso, giallo, blu. Un’analisi etnolinguistica sui colori primari in italiano e in polacco in prospettiva sincronica e diacronica. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.   Google Scholar

Skuza, S. (2015), Etnolingwistyczna analiza leksemów koloru niebieskiego w językach polskim i włoskim w ujęciu diachronicznym i synchronicznym. Prace Językoznawcze 17/2: 91–111.   Google Scholar

Skuza, S. (2018), Il colore bianco italiano e biały polacco – approccio semantico. Toruńskie Studia Włosko-Polskie – Studi polacco-italiani di Toruń XIV: 171–182. DOI: 10.12775/TSP-W.2018.012.   Google Scholar

Skuza, S. (2019a), Il colore nero e le sue sfumature in italiano e in polacco: un approccio contrastivo. Études romanes de Brno 40/1: 123–136. DOI: https://doi.org/10.5817/ERB2019-1-8.   Google Scholar

Skuza, S. (2019b), Łaciński virdis, włoski verde, polski zielony – językowo-kulturowe studium barwy zielonej. Studia Europea Gnesnensia 19: 131–152. DOI: https://doi.org/0.14746/seg.2019.19.6.   Google Scholar

Treccani. https://www.treccani.it/vocabolario/ [dostęp: 24.04.2025].   Google Scholar

Stańska, K./Krzeski, A. (2016), Smak umami: od odkrycia po wykorzystanie kliniczne. Otolaryngologia Polska 70/4: 10–15. DOI: https://doi.org/10.5604/00306657.1199991.   Google Scholar

USJP – Dubisz, S. (red.) (2003), Uniwersalny słownik języka polskiego. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.   Google Scholar

Wicherek, M. (2010), Tres casos de sinonimia absoluta. W: Górnikiewicz, J./Grzmil-Tylutki, H./Piechnik, I. (éds), En quête de sens. Études dédiées à Marcela Świątkowska. W poszukiwaniu znaczeń. Studia dedykowane Marceli Świątkowskiej. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego: 656–660.   Google Scholar

WSJP PAN – Żmigrodzki, P. (red.), Wielki słownik języka polskiego PAN. https://wsjp.pl [dostęp: 24.04.2025].   Google Scholar

Winter, B. (2019), Sensory linguistics: Language, perception and metaphor. Amsterdam: John Benjamins.   Google Scholar

Zingarelli (2013), Lo Zingarelli: vocabolario della lingua italiana di Nicola Zingarelli. Bologna: Zanichelli.   Google Scholar

Zingarelli min. (1987), Il Nuovo Zingarelli minore: vocabolario della lingua italiana di Nicola Zingarelli. Bologna: Zanichelli.   Google Scholar


Опубликован
2025-12-16

##plugins.themes.libcom.cytowania##

Kwapiszewska, A. (2025). O smaku po włosku. Relacja synonimii kontekstowej między leksemami "gusto" i "sapore". Acta Neophilologica, 2(XXVII), 173–188. https://doi.org/10.31648/an.11399

Agnieszka Kwapiszewska 
Uniwersytet Warszawski
https://orcid.org/0000-0002-9157-870X