Problem zdrowia człowieka na łamach „Przeglądu Weterynaryjnego” (choroby cywilizacyjne)

Anna Bujko

doi:10.31648/ep.6350

Opublikowane: 2021-02-011

Nr XXI/2 (2020)

Problem zdrowia człowieka na łamach „Przeglądu Weterynaryjnego” (choroby cywilizacyjne)

Anna Bujko

Echa Przeszłości

Dział: ARTYKUŁY I ROZPRAWY

https://doi.org/10.31648/ep.6350

Abstrakt

Celem artykułu jest przedstawienie sytuacji zdrowotnej ludności na ziemiach polskich pod zaborami oraz w innych krajach, przedstawionych w „Przeglądzie Weterynaryjnym”, w kontekście najgroźniejszych dla człowieka chorób. Było to czasopismo branżowe, powstałe w 1886 r., w którym publikowali głównie polscy lekarze weterynarii. Stanowi ono doskonałe źródło dla badaczy historii weterynarii, ale również zawiera cenne informacje z zakresu medycyny. Tekst poświęcony jest najniebezpieczniejszym chorobom, z jakimi zmagano się w II połowie XIX i I połowie XX w. Redaktorzy i autorzy publikujący w periodyku byli świadkami największych odkryć medycyny. Ludwik Pasteur, Robert Koch i wielu innych – to nazwiska, które pojawiają się kartach czasopisma przez niemal kilkadziesiąt lat.
„Przegląd” pokazuje ogromny wpływ medycyny weterynaryjnej na zdrowie człowieka, dzięki której skutecznie walczono z chorobami zwierząt, stanowiących ogromne zagrożenie. Nowości w zakresie medycyny docierały do czytelników niemal na bieżąco. Na temat zdrowia człowieka pisali polscy autorzy; zamieszczano teksty pojawiające się w innych czasopismach, także zachodnich. Wiedzę na temat chorób, z jakimi zmagały się ówczesne społeczeństwa, uzupełniały omówienia najnowszej literatury, głównie zachodniej.

Słowa kluczowe:

historia medycyny, epidemie w XIX w, gruźlica, wścieklizna, nowotwory, przełomowe odkrycia medycyny, Robert Koch, Ludwik Pasteur

Inne teksty tego samego autora

Anna Bujko, Scholastyka Baran, „Przegląd Weterynaryjny” jako forma konsolidacji polskiego środowiska weterynaryjnego we Lwowie. Nie tylko o weterynarii , Echa Przeszłości: Nr XX/2 (2019)

Pobierz pliki

pdf

Zasady cytowania

Bujko, A. (2021). Problem zdrowia człowieka na łamach „Przeglądu Weterynaryjnego” (choroby cywilizacyjne). Echa Przeszłości, (XXI/2), 171–186. https://doi.org/10.31648/ep.6350

Cited by / Share

Bibliografia

Źródła

Rocznik statystyki Galicyi. R. 2, 1887 i 1888, red. T. K. Rutkowski, Lwów 1889.

Artykuły i opracowania

Baran S., Lutsyk L., Levytska L. „Przegląd Weterynarski” („Przegląd Weterynaryjny”) jako odzwierciedlenie medycyny weterynaryjnej, nauki i edukacji, „Forum Bibliotek Medycznych” 2017,

nr 2, s. 226–237.

Berner W., Stan sanitarny, ochrona zdrowia i sytuacja epidemiologiczna chorób zakaźnych we Lwowie w okresie Autonomii Galicyjskiej (lata 60./70. XIX w. – do 1914 r.), „Przegląd Epidemiologiczny” 2007, T. 61, s. 815–825 [online] [dostęp: 19.08.2019] <http://www.przeglepidemiol.pzh.gov.pl/stan-sanitarny-ochrona-zdrowia-i-sytuacja-epidemiologiczna-chorob-zakaznychwe-lwowie-w-okresie-autonomii-galicyjskiej-lata-60–70-xix-w-do-1914-r?lang=pl>.

Bujko A., Baran S., Zarys dziejów „Przeglądu Weterynaryjnego” (historia, tematyka, redaktorzy) [online] [dostęp 26.08.2019] <http://wmbc.olsztyn.pl/Content/5467/Przegl%C4%85d%20Weterynaryjny%2015%20II%202018.pdf>.

Chwalba A., Historia powszechna. Wiek XIX, Warszawa 2008.

Doświadczenie dra Garnaulta, „Czasopismo Lekarskie” 1902, nr 8, s. 379 [online] [dostęp: 26.08.2019] <http://bc.wimbp.lodz.pl/Content/72075/CzasopismoLekarskie1902_T4nr08a.pdf>.

Dzięciołowska-Baran E., Gawlikowska-Sroka A., Gruźlica – niekończąca się opowieść, „Annales Academie Medicie Stetinennsis. Roczniki Pomorskiej Akademii Medycznej w Szczecinie” 2019, nr 2, s. 157–161 [online] [dostęp: 16.08.2019] <https://www.pum.edu.pl/__data/assets/file/0004/70627/59–02_157–161.pdf>.

Fijałek A., Supady J., Gruźlica płuc w Łodzi od schyłku wieku XIX do 1918 r., Łódź 2002.

Gayówna D., Dobroczyńca ludzkości. Ludwik Pasteur. Życie i działalność, Warszawa 1959.

Goetz Th., Cudowny lek. Robert Koch, Ludwik Pasteur i prątki gruźlicy, Kraków 2015.

Ryffié J., Sournia J. Ch., Historia epidemii. Od dżumy do AIDS, Warszawa 1996.

Seyda B., Dzieje medycyny w zarysie. Cz 2 (od połowy XVII do połowy XX stulecia), Warszawa 1965.

Supady J., Przykłady ewolucji zjawiska śmierci z powodu chorób zakaźnych w aspekcie historycznym, „Studia Medyczne” 2009, T. 13, s. 79–84 [online] [dostęp: 28.08.2019] <http://www.ujk.edu.pl/studiamedyczne/doc/SM_tom_13/PRZYKLADY%20EWOLUCJI%20ZJAWISKA%20SMIERCI.pdf>.

Śródka A., Rozwój nauk podstawowych i przedklinicznych, w: Historia medycyny, red. T. Brzeziński, Warszawa 2014, s. 235–287.

Zwolska Z., Koch i jego dokonania. Rys historyczny, „Postępy Mikrobiologii” 2010, T. 49, nr 3, s. 139–150 [online] [dostęp: 20.08.2019] <http://www.pm.microbiology.pl/web/pelne/vol4932010.pdf>.

Artykuły z „Przeglądu Weterynaryjnego”

Chełchowski A., Epidemia włośnicy (trichinosis) w Warszawie, „Przegląd Weterynarski”, 1906, nr 10, s. 376–379.

Cholera i dżuma, „Przegląd Weterynarski”, 1910, nr 7, s. 281.

Cholera powodem zamachu na lekarza weterynaryjnego, „Przegląd Weterynarski”, 1910, nr 10, s. 409.

Dalszy ciąg doniesień o środku przeciw gruźlicy, podał R. Koch, „Przegląd Weterynarski”, 1891, nr 3, s. 68–71.

Dr Józef Böhm, weterynarz miejski w Norymberdze. Nowy wybuch nagminnej włośnicy w Bawaryi, „Przegląd Weterynarski”, 1910, nr 11, s. 450–451.

Dr. Piotr Seifman. Choroby pasorzytnicze a w szczególności choroby zakaźne zwierząt domowych, „Przegląd Weterynarski”, 1892, nr 7, s. 184, 185.

Francis Carter Wood. Stosowanie roztworu koloidalnego ołowiu w leczeniu raka, „Przegląd Weterynaryjny”, 1928, nr 7, 8, s. 373.

Gruźlica bydła w Niemczech, „Przegląd Weterynarski”, 1896, nr 2, s. 58.

Gruźlica ludzi i bydła, „Przegląd Weterynarski”, 1904, nr 5, s. 209.

Gruźlica ludzka a ptasia, „Przegląd Weterynarski”, 1897, nr 7, s. 215.

Gruźlica lwa, „Przegląd Weterynarski”, 1898, nr 9, s. 291.

Gruźlica mięśni u świń, „Przegląd Weterynarski”, 1896, nr 4, s. 121, 122.

Gruźlica psa, „Przegląd Weterynarski”, 1898, nr 8, s. 255.

Gruźlica ryb, „Przegląd Weterynarski”, 1898, nr 12, s. 382.

Gruźlica skóry u bydła, „Przegląd Weterynarski”, 1898, nr 8, s. 256.

Gruźlica u kóz, „Przegląd Weterynarski”, 1894, nr 10, s. 334, 335.

Gruźlica u papug, „Przegląd Weterynarski”, 1896, nr 10, s. 312, 313.

Gruźlica w rzeźniach niemieckich, „Przegląd Weterynarski”, 1900, nr 5, s. 164.

Gruźlica zwierząt a ludzie, „Przegląd Weterynarski”, 1905, nr 1, s. 31.

Gruźlica zwierząt i ludzi, „Przegląd Weterynarski”, 1904, nr 10, s. 422.

[Incipit] „Carcinolysin”, „Przegląd Weterynaryjny”, 1924 R. 37 nr 3, 4, s. 125.

[Incipit] 200-tny tom „Virchow’s Archiv, „Przegląd Weterynarski”, 1910, nr 2, s. 75.

[Incipit] Gruźlica bydła rogatego nie jest chorobą jednoznaczną z gruźlicą człowieka, „Przegląd Weterynarski”, 1901, nr 8, 9, s. 306, 307.

[Incipit] Instytut badań raka, „Przegląd Weterynarski”, 1905, nr 3, s. 125.

[Incipit] Kongres, „Przegląd Weterynarski”, 1901, nr 5, s. 181.

[Incipit] Prof. Dr. Robert Koch, „Przegląd Weterynarski”, 1910, nr 6, s. 242.

[Incipit] Przeciw gruźlicy zaleca dr. Picot, „Przegląd Weterynaryjny”, 1891, nr 9, s. 215.

[Incipit] Szczepienia ludzi pokąsanych, „Przegląd Weterynarski”, 1904, nr 11, s. 484.

[Incipit] Szczepienie ochronne u ludzi przeciw wodowstrętowi, „Przegląd Weterynarski”, 1902, nr 10, s. 436.

[Incipit] Szerzenie się wścieklizny w naszym kraju, „Przegląd Weterynarski”, 1906, nr 5, s. 198.

[Incipit] Wypadki włośnicy (Trichinosis), „Przegląd Weterynarski”, 1886, nr 7, s. 157.

J. Koch o ostrej nosaciznie u ludzi, „Przegląd Weterynarski” 1902, nr 8, 9, s. 375, 376.

K. Garalewski. Nosacizna u ludzi, „Przegląd Weterynarski”, 1894, nr 1, s. 16.

Kochinum, „Przegląd Weterynarski”, 1891, nr 2, s. 42, 43.

Komitet do badania raka (Sztokholm), „Przegląd Weterynarski”, 1906, nr 10, s. 393.

Królikowski S., Gruźlica u papugi, „Przegląd Weterynarski”, 1896, nr 3, s. 68, 69.

Krowianka i gruźlica, „Przegląd Weterynarski”, 1895, nr 9, s. 302.

Leczenie gruźlicy, „Przegląd Weterynarski”, 1891, nr 3, s. 77.

Leczenie gruźlicy środkiem Kocha, „Przegląd Weterynarski”, 1891, nr 1, s. 22.

Leczenie gruźlicy u ludzi krwią zwierzęcą, „Przegląd Weterynaryjny”, 1929, nr 4, s. 161.

Nocar. Gruźlica u zwierząt domowych, „Przegląd Weterynarski”, 1895, nr 5, s. 167–172.

Nosaciznę u dziecka 3-letniego widział Van de Velde, „Przegląd Weterynarski”, 1900, nr 1, s. 21.

Ochrona od wąglika u ludzi, „Przegląd Weterynarski”, 1910, nr 5, s. 186, 187.

Prątek raka, „Przegląd Weterynarski”, 1888, nr 2, s. 43, 45.

Prof. Sheridan Delépine. (Menchester). Czy gruźlica ludzka przenosi się na bydło rogate?, „Przegląd Weterynarski”, 1902, nr 5, s. 198, 199.

Przeciętny czas trwałości raka, „Przegląd Weterynaryjny”, 1925, nr 9, s. 341.

Przymus kagańcowy i wścieklizna psów, „Przegląd Weterynarski”, 1900, nr 8, 9, s. 277.

[S. K.], Faure. La tuberculose humaine, la tuberculose bovine et la tuberculose aviere sont une (Gruźlica ludzka, bydlęca i ptasia są identyczne.), „Przegląd Weterynarski”, 1902, nr 3, s. 110.

Seifman P., L. Pasteur. Wyniki szczepienia zapobiegawczego stosowanego przezeń po ukąszeniu przez psa wściekłego, „Przegląd Weterynarski”, 1886, nr 4, s. 74.

Sochaniewicz T., Walka z gruźlicą u bydła rogatego w Galicyi, „Przegląd Weterynarski”, 1900, nr 2, s. 41–46.

Statystyka gruźlicy w Saksoni, „Przegląd Weterynarski”, 1894, nr 3, s. 92.

Statystyka osób pokąsanych we Lwowie, „Przegląd Weterynarski”, 1907, nr 5, s. 179.

Stosowanie surowicy przeciwąglikowej u ludzi, „Przegląd Weterynaryjny”, 1925, nr 5, s. 206.

Stosunek pomiędzy gruźlicą człowieka i gruźlicą bydła rogatego, „Przegląd Weterynarski” 1889, nr 12, s. 299, 300.

Szczepienie ochronne przeciw durowi brzusznemu we Włoszech, „Przegląd Weterynaryjny”, 1927, nr 3, s. 120.

Śmierć lekarza weterynaryjnego wskutek zakażenia nosacizną, „Przegląd Weterynaryjny”, 1929, nr 4, s. 161.

Średniawa E., Tępienie gruźlicy na Litwie (Tlumeni tuberkulosy zvirat w Litwe), „Przegląd Weterynaryjny”, 1939, nr 2, s. 130, 131.

Średniawa E., Krall E.: Zwalczanie gruźlicy w Danii, „Przegląd Weterynaryjny”, 1938, nr 10, s. 767.

Trawiński A., Przypadek wągrzycy w mózgu człowieka, „Przegląd Weterynaryjny”, 1935, nr 6, s. 389–391.

Towarzystwo dla zwalczania raka, „Przegląd Weterynarski”, 1911, nr 2, s. 85.

Ukąszenia przez psy we Lwowie, „Przegląd Weterynarski”, 1906, nr 5, s. 198, 199.

Umyślne samozakażenia gruźlicą, „Przegląd Weterynarski”, 1901, nr 11, s. 476.

Virchow: O działaniu szczepianki Kocha na wewnętrzne narządy indywidyów gruźliczych, „Przegląd Weterynarski”, 1891, nr 4, s. 93, 94.

Walka z gruźlicą na Węgrzech, „Przegląd Weterynarski”, 1898, nr 11, s. 353, 354.

Walka z gruźlicą w Australii, „Przegląd Weterynarski”, 1900, nr 3, s. 87.

Walka z gruźlicą w Austryi niższej, „Przegląd Weterynarski”, 1900, nr 2, s. 47–49.

Walka z gruźlicą w Królestwie polskiem, „Przegląd Weterynarski”, 1901, nr 4, s. 137.

Wąglik u ludzi, „Przegląd Weterynarski”, 1901, nr 10, s. 355.

Williams. Częstość włośnicy w Stanach Zjednoczonych, „Przegląd Weterynarski”, 1905, nr 3, s. 113.

Wł. Palmirski i Z. Karłowski. Wyniki szczepień ochronnych według metody Pasteur’a w roku 1904, „Przegląd Weterynarski”, 1906, nr 5, s. 189.

Włośnica u ludzi w Danji, „Przegląd Weterynaryjny”, 1925, nr 4, s. 160.

Wyniki szczepień zapobiegawczych według metody Pasteur’a w roku 1911. Z pracowni bakteriologicznej Wł. Palmirskiego i Z. Kozłowskiego, „Przegląd Weterynarski”, 1913, nr 7, s. 213.

Żenczykowski A., Pogląd na spółczeny stan nauki o wściekliźnie i na ochronne przeciwko niej szczepienia, „Przegląd Weterynarski”, 1888, nr 4, s. 86.

Z Instytutu Pasteura w Paryżu, „Przegląd Weterynarski”, 1896, nr 4, s. 126.

Wołoszyński M., Z kazuistyki zakażeń zawodowych wąglikiem u ludzi, „Przegląd Weterynaryjny”, 1930, nr 4, s. 120–124.

Zakażenie wąglikiem u ludzi, „Przegląd Weterynarski”, 1893, nr 1, s. 18.

Zakład badania raka, „Przegląd Weterynarski”, 1906, nr 12, s. 495.

Żórawski M., Gruźlica w świetle doświadczeń Koch’a, „Przegląd Weterynarski”, 1901, nr 11, s. 373. Google Scholar