Losy Archiwum Archidiecezji Warmińskiej uwarunkowane dwoma totalitaryzmami

Andrzej Kopiczko

doi:10.31648/ep.5760

Published: 2020-08-211

No. XX/2 (2019)

The influence of two totalitarian regimens on the fate of the Archives of the Archdiocese of Warmia

Andrzej Kopiczko

Echa Przeszłości

Section: ARTICLES

https://doi.org/10.31648/ep.5760

Abstract

The Archives of the Archdiocese of Warmia in Olsztyn have a long and complicated history. The Bishop’s Archives were established in 1243, and the Archives of the Warmia Cathedral Chapter were founded in 1260. In 1933, both archives were merged and renamed as the Frombork Diocesan Archives. The archives’ safety was compromised during Teutonic-Polish Wars, and the entire collection was relocated to Gdansk, Olsztyn and other cities. The archives suffered further damage during the Polish-Swedish war and the Northern War. However, World War II dealt the greatest blow when the Ferber Palace in Frombork and the vast collection of historical documents dating back to the mid-19th century were burned by the Red Army. A considerable portion of the archives was transported by the Russians to Moscow, and it was returned only in the mid-1950s.

The German occupation and the communist regime were the particularly difficult periods in the history of the Archives. During World War II, the collection was treated instrumentally, and it was used by the German authorities to identify people of Aryan origin and to pursue the master race policy. Birth registers from the parishes of the Warmia Diocese were transferred the Diocesan Archives in Frombork, and they were transported to Western Germany in 1943. The collection remained in the care of Anneliese Birch-Hirschfeld, the first woman in the history of the institution. After the war, the diocese moved its seat from Frombork to Olsztyn. The search for a suitable building to house the archives presented a challenge. Transport was also difficult because the Frombork Hill was occupied by Soviet troops until mid 1946. By 1947, nearly the entire collection had been successfully relocated to Olsztyn and stored in the building on Mariańska Street which housed the Bishop’s Curia, the Lower Seminary and the Higher Seminary (after 1949). The building was requisitioned by the local authorities in 1961, and the seminary was moved to a much smaller facility on Bema Square. Once again, the archives had to be distributed across three
locations. After years of petitioning, the Diocese of Warmia finally obtained permission to erect the new Library and Archives on Kopernika Street in the early 1970s. The Archives of the Diocese of Warmia (renamed to the Archdiocese of Warmia in 1992) have been stored under proper conditions and accessible to the public since 1977.`

Keywords:

Archives of the Archdiocese of Warmia in Olsztyn, Diocese of Warmia,, Diocese of Warmia, Warmia Cathedral Chapter, Frombork, Olsztyn

Most read articles by the same author(s)

Andrzej Kopiczko, Bishop Józef Drzazga – the duties of ministerial priesthood , Echa Przeszłości: No. XX/1 (2019)
Andrzej Kopiczko, Charitable Initiatives of Warmia's Clergy in the 19th Century , Echa Przeszłości: No. XII (2011)
Andrzej Kopiczko, The Eviction of the Hosianum Higher Seminary in 1962 , Echa Przeszłości: No. X (2009)

Download files

pdf (Język Polski)

Citation rules

Kopiczko, A. (2020). The influence of two totalitarian regimens on the fate of the Archives of the Archdiocese of Warmia. Echa Przeszłości, (XX/2). https://doi.org/10.31648/ep.5760

Cited by / Share

References

Birch-Hirschfeld A., Geschichte des Kollegiatsstiftes in Guttstadt 1341–1811, „Zeitschrift für die Geschichte und Altertumskunde Ermlands“ (dalej: ZGAE), 1932, t. 24, s. 273–438, 595–758.

Borawska T., Dawne książki warmińskie w zbiorach europejskich, w: W kręgu stanowych i kulturowych przeobrażeń Europy Północnej w XIV–XVIII wieku, red. Z.H. Nowak, Toruń 1988, s. 179–205.

Brachvogel E., Die Archive in Frauenburg, Korrespondenz des Gesamtvereins der deutschen Geschichts-und Altertumsvereine, Berlin 1928, s. 233–238.

Brachvogel E., Zur Geschichte der ermländischen Archive und Bibliotheken, ZGAE, 1926, t. 22, s. 162–165.

Garwoliński T., Powojenne dzieje Biblioteki Warmińskiego Seminarium Duchownego „Hosianum” w Olsztynie, w: Cor dioecesis. 450 lat Warmińskiego Seminarium Duchownego „Hosianum” (1565–2015), red. A. Kopiczko i P. Rabczyński, Olsztyn 2015, s. 471–502.

Glemma T., O archiwach warmińskich we Fromborku, „Archeion”, 1931, t. 9, s. 19–35.

Heide J.W., Archiwum dawne i nowe lidzbarskiego kościoła archiprezbiterialnego, przełożył J. Wojtkowski, Olsztyn 2006.

Hipler F., Analecta Warmiensia. Studien zur Geschichte der ermländischen Archive und Bibliotheken, ZGAE, 1884, t. 5, s. 316–488.

Jezierski J., Ksiądz Feliks Sawicki (25 I 1914–13 IV 1981), „Warmińskie Wiadomości Archidiecezjalne”, 1995, nr 15, s. 51–54.

Kaliński A., Diecezja warmińska 1945–1948, „Homo Dei”, 1949, nr 1, s. 120–126.

Kaliński A., Kościół katolicki w dziele odbudowy Ziemi Warmińsko-Mazurskiej, „Warmińskie Wiadomości Diecezjalne, 1948, nr 5, s. 10–21.

Kolberg J., Die Inkunabel aus ermländischem Besitze auf schwedischen Bibliotheken, ZGAE, 1913, t. 18, s. 954–137.

Kopiczko A., Archiwum Archidiecezji Warmińskiej w Olsztynie, w: Archiwa ziem zachodnich i północnych Polski (1945–2005). Tradycja i współczesne wyzwania, red. K. Kozłowski, Warszawa--Szczecin 2007, s. 147–153.

Kopiczko A., Duchowieństwo katolickie diecezji warmińskiej w latach 1525–1821, cz. 2: Słownik, Olsztyn 2000.

Kopiczko A., Duchowieństwo katolickie diecezji warmińskiej w latach 1821–1945, cz. 2; Słownik, Olsztyn 2003.

Kopiczko A., Duchowieństwo katolickie diecezji warmińskiej w latach 1945–1992, cz. 2: Słownik, Olsztyn 2007.

Kopiczko A., Dzieje Warmińskiej Kapituły Katedralnej, t. 2: Od 1821 roku, Olsztyn 2010.

Kopiczko A., Konfiskata książek w Bibliotece Wyższego Seminarium Duchownego „Hosianum” w Olsztynie w 1960 roku, „Komunikaty Mazursko-Warmińskie”, 2009, nr 3, s. 351–374; przedruk: WWA), 2010, nr 105, s. 63–94.

Kopiczko A., O eksmisji Wyższego Seminarium Duchownego „Hosianum” w 1962 roku, „Echa Przeszłości”, 2009, t. 10, s. 423–464.

Kopiczko A., Powrót ksiąg metrykalnych, „Posłaniec Warmiński”, 14 VII 2002, s. 5.

Kurowski E., Dzieje Fromborka. Historia miasta do 1998 r., Frombork 2000.

Laws E., Das schreckliche Abenteuer. Die Verschleppung des Generalvikars Dr. Marquardt und des Domvikars Parschau nach Rußland 1945 bis 1948, „Ermlandbuch“, 1981, s. 85–142.

Mai P., Die katholischen „Ostkirchenbücher“ im Bischöflichen Zentralarchiv Regensburg, w: Vertriebene

Katholiken. Impulse für Umbrüche in der Kirche und Gesellschaft (Beiträge zu Theologie, Kirche und Gesellschaft im 20. Jahrhundert, t. 5), red. R. Bendel, S.M. Janker, Münster 2005, s. 195–201.

Obłąk J., Dzieje Diecezji Warmińskiej w okresie dwudziestolecia (1945–1965), „Nasza Przeszłość”, 1965, t. 22, s. 183–262.

Obłąk J., Mikołaja Kopernika inwentarz dokumentów w skarbcu na zamku w Olsztynie Roku Pańskiego 1520 oraz inne zapisy archiwalne, „Studia Warmińskie”, 1972, t. 9, s. 7–22.

Obłąk J., Z powojennych dziejów Diecezji Warmińskiej (luty–wrzesień 1945), „Polonia Sacra”, 1956, nr 8, z. 3/4, s. 397–410.

Ochrona zabytków, „Warmińskie Urzędowe Wiadomości Diecezjalne”, 1946, nr 2, s. 18–19.

Poschmann B., Anneliese Triller, geb. Birch-Hirschfeld, zum Gedächtnis, ZGAE, 1999, t. 49, s. 9–13.

Szorc A., Archiwum Archidiecezji Warmińskiej w Olsztynie – jego wartość i znaczenie, w: Życie codzienne na dawnych ziemiach pruskich. Świadectwa przeszłości, red. S. Achremczyk, Olsztyn 2002, s. 76–85.

Triller A., Als ich 1932–1945 Diözesanarchivarin in Frauenburg war..., „Ermlandbuch“, 1991, s. 53–58.

Trypućko J., Próba rekonstrukcji biblioteki kolegium jezuickiego w Braniewie, wywiezionej w r. 1626 do Szwecji, w: Dawna książka i kultura. Materiały Międzynarodowej Sesji Naukowej z okazji pięćsetlecia sztuki drukarskiej w Polsce, Wrocław 1975, s. 207–220.

Wojtkowski J., Diecezja warmińska w latach 1945–1972, „Komunikaty Mazursko-Warmińskie”, 1996, nr 1, s. 81–100.

Wojtkowski J., Kalendarium budynków Warmińskiego Seminarium Duchownego „Hosianum” w Braniewie i Olsztynie 1565–1961, „Studia Warmińskie”, 1991, t. 28, s. 149–152.

Wojtkowski J., Warmińskie Archiwa Diecezjalne, WWD, 1948, nr 4, s. 38–44. Google Scholar