Geneza nihilizmu a wczesne spory o klasyczny idealizm niemiecki na przełomie XVIII i XIX wieku

Andrzej Kucner

doi:10.31648/hip.1366

Opublikowane: 2018-10-071

Nr 13 (2007)

Geneza nihilizmu a wczesne spory o klasyczny idealizm niemiecki na przełomie XVIII i XIX wieku

Andrzej Kucner

Humanistyka i Przyrodoznawstwo

Dział: Artykuły

https://doi.org/10.31648/hip.1366

Abstrakt

W artykule zrekonstruowano i przeanalizowano wczesną fazę sporów o nihilizm. Podstawowym zagadnieniem jest w nim więź między rozwojem nihilizmu a wieloma odmianami niemieckiego idealizmu na przełomie XVIII i XIX wieku. Pierwszą część poświęcono badaniom nad pochodzeniem pojęcia nihilizmu. Część druga dotyczy recepcji filozofii Immanuela Kanta i zwróconych przeciwko niej zarzutów nihilizmu. W trzeciej części autor podejmuje zagadnienie sporu o panteizm. Głównym inspiratorem toczących się wówczas dysput filozoficznych był przede wszystkim F. H. Jacobi. Wszelkim odmianom idealizmu i racjonalizmu usiłował on przeciwstawić własną filozofię wiary (Glaubensphilosophie). W historyczno-filozoficznych dociekaniach podjęto zagadnienie recepcji filozofii B. Spinozy w tradycji niemieckiego oświecenia. Panteizm Spinozy był ważnym źródłem sporów o ateizm i nihilizm.

Słowa kluczowe:

filozofia wiary, idealizm niemiecki, irracjonalizm, F. Jacobi, M. Mendelssohn, nihilizm, panteizm, B. Spinoza

Inne teksty tego samego autora

Andrzej Kucner, Współczesne oblicza nihilizmu: Baudrillard - Vattimo - Bauman , Humanistyka i Przyrodoznawstwo: Nr 18 (2012)
Andrzej Kucner, Między życiem a jego formą: Georga Simmla filozofia kultury , Humanistyka i Przyrodoznawstwo: Nr 17 (2011)
Andrzej Kucner, Gehla filozofia miasta dla ludzi , Humanistyka i Przyrodoznawstwo: Nr 23 (2017)
Andrzej Kucner, Spor o racjonalność w obliczu argumentów filozofii zycia - Nietzsche, Dilthey, Bergson , Humanistyka i Przyrodoznawstwo: Nr 12 (2006)
Andrzej Kucner, Nietzschego radosna wiedza , Humanistyka i Przyrodoznawstwo: Nr 15 (2009)
Andrzej Kucner, VII Festiwal Filozofii "Filozofia i Muzyka", Olsztyn 4-5 września 2014 , Humanistyka i Przyrodoznawstwo: Nr 20 (2014)
Andrzej Kucner, "Mała encyklopedia filozofii: pojęcia, problemy, kierunki, szkoły", red. Stanisław Jedynak, Bydgoszcz 1996: [recenzja] , Humanistyka i Przyrodoznawstwo: Nr 3 (1997)
Andrzej Kucner, Człowiek w tradycji filozofii życia , Humanistyka i Przyrodoznawstwo: Nr 14 (2008)
Andrzej Kucner, III Festiwal "Deleuze, Derrida, Foucault", UWM w Olsztynie, 6-11 września 2010 , Humanistyka i Przyrodoznawstwo: Nr 16 (2010)
Andrzej Kucner, Fryderyka Nietzschego koncepcja kultury , Humanistyka i Przyrodoznawstwo: 1994

1 2 3 > >>

Pobierz pliki

PDF

Zasady cytowania

Kucner, A. (2018). Geneza nihilizmu a wczesne spory o klasyczny idealizm niemiecki na przełomie XVIII i XIX wieku. Humanistyka I Przyrodoznawstwo, (13), 137–148. https://doi.org/10.31648/hip.1366

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

O. Poggeler, Hegel i początki dyskusji o nihilizmie, (w:) Nihilizm. Dzieje, recepcja, prognozy, wybór i oprac. S. Gromadzki i J. Niecikowski, WFiS UW, Warszawa 2001

A. Camus, Człowiek zbuntowany, przeł. J. Guze, WWL Muza, Warszawa 2002

J. H. Obereita Die Bedeutung der Spinozabriefe Jacobis fur die Entwicklung der idealistischen Religionsphilosophie (1787)

W. Muller-Lauter, W. Goerdt, Nihilizm, (w:) Nihilizm. Dzieje, recepcja, prognozy

O. Poggeler, Hegel i początki dyskusji o nihilizmie

M. Heidegger, Nietzsche, t. II, przeł. A. Gniazdowski, P. Graczyk, W. Rymkiewicz, M. Werner, C. Wodziński, WN PWN, Warszawa 1999

S. Dietzsch, Immanuel Kant. Biografia, przeł. K. Krzemieniowa, WP, Warszawa 2005

M.A. Gillespie, Nihilism before Nietzsche, The University of Chicago Press, Chicago London 1995

Eine Satyre, „Berlinisches Archiv der Zeit und ihres Geschmacks” 1795

W. Muller-Lauter, Nihilizm jako konsekwencja idealizmu

Der Nihilismus bei F. H. Jacobi, (w:) Der Nihilismus als Phanomen der Geistesgeschichte in der wissenschaftlichen Disskusion unseres Jahrhunderts, hrsg. v. D. Arendt, Wissenschaftliche Buchgesellschaft, Darmstadt 1974

S. Dietzsch, op. cit.

B. Hillebrand, Asthetik des Nihilismus. Von der Romantik zum Modernismus, J.B. Metzlersche Verlagsbuchhandlung, Stuttgart 1991

Digitale Bibliothek. Philosophie von Platon bis Nietzsche, Bd. 2, ausgewahlt u. eingeleitet v. F.P. Hansen, Directmedia, Berlin 1998

K. Hammacher, K. Christ, Friedrich Heinrich Jacobi (1743-1819). Dusseldorf als Zentrum von Wirtschaftsreform, Literatur, und Philosophie im 18. Jahrhundert, Droste Verlag, Dusseldorf 1985

J. Piórczyński, Pierwszy egzystencjalista. Filozofia absolutnej skończoności Fryderyka Jacobiego, Wyd. Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2006

Filozofia niemieckiego oświecenia, wybór i wstęp T. Namowicz, K. Sauerland, M.J. Siemiek, PWN, Warszawa 1973

T. Suss, op. cit.

Filozofia niemieckiego oświecenia, wybór i wstęp T. Namowicz, K. Sauerland, M.J. Siemiek, PWN, Warszawa 1973

Jacobis Spinoza-Buchlein nebst Replik und Duplik, hrsg. v. Fritz Mauthner, Georg Muller, Munchen 1912

Filozofia niemieckiego oświecenia

M. Heinz, Herdera z Jacobim spór o Sinozę, (w:) Rozum i świat. Herder i filozofia XVIII, XIX i XX wieku, pod red. M. Heinz, M. Potępy, Z. Zwolińskiego, Wyd. Genessis, Warszawa 2004

Jacobis Spinoza-Buchlein nebst Replik und Duplik

M. Mendelssohn, Gesammelte Schriften. Jubilaumsausgabe. In Gemeinschaft mit F. Bamberger, H. Borodianski, S. Rawidowicz, B. Strauss, L. Strauss herausgegeben von I. Elbogen, J. Guttmann, E. Mittwoch, Fortgesetzt von Alexander Altmann, Bd. 3.2, Akademie-Verlag, Berlin 1929 [od 1974: Stuttgart - Bad Cannstatt: Friedrich Frommann Verlag (Gunther Holzboog)]

G. Arnold, Dzieje kościoła i kacerzy bezstronnie opisane (fragm.), (w:) Filozofia niemieckiego oświecenia

T. Namowicz, Johann Gottfried Herder. Z zagadnień przełomu oświecenia w Niemczech w drugiej połowie XVIII wieku, OBN im. W. Kętrzyńskiego, Olsztyn 1995

J. G. Herder, Gott. Einige Gesprache uber Spinoza’s System, (w:) Herders Werke. Nach den besten Quellen revidirte Ausgabe, Hrsg. und mit Anmerkungen begleitet von H. Duntzer, G. Hempel, Berlin

W. Muller-Lauter, Nihilizm jako konsekwencja idealizmu Google Scholar