Where is the Polish Documentary Film Escaping to? Reflections at the Beginning of the Second Century of Its History
Jadwiga Hučková
Instytut Sztuk Audiowizualnych Uniwersytet Jagiellońskidr hab., adiunkt w Instytucie Sztuk Audiowizualnych Uniwersytetu Jagiellońskiego. Juror ponad trzydziestu międzynarodowych festiwali filmu dokumentalnego. Brała udział w projekcie Visegrad Documentary Film Library w Pradze. Od 1997 roku pracuje w komisji selekcyjnej Krakowskiego Festiwalu Filmowego. W pracy naukowej zajmuje się filmem dokumentalnym oraz filmem fabularnym Europy Środkowej. Opublikowała m.in. (także pod nazwiskiem Jadwiga Głowa): Dokument filmowy epoki Havla (Kraków 2005), Opowieści naocznego świadka. Kino pomiędzy wiosnami Solidarności (w: Historia polskiego filmu dokumentalnego (1945–2014), red. M. Hendrykowska, Poznań 2015), Promocja i dystrybucja polskich filmów krótkometrażowych, dokumentalnych i animowanych na przykładzie działalności Krakowskiej Fundacji Filmowej (w: Polski film dokumentalny w XXI wieku, red. T. Szczepański, M. Kozubek, Łódź 2016). Redaktorka książki Dokument po przełomie. Film dokumentalny lat 90. w Europie Środkowo-Wschodniej/ Zooming in on History’s Turning Points. Documentaries in the 1990s in Central and Eastern Europe (Kraków 1999), współredaktorka tomu Český a polský dokumentární film v éře evropeizace/Czeski i polski film dokumentalny w czasach europeizacji (Praha 2015, współredaktorzy Jan Křipač i Iwona Łyko).
Abstract
In 2016, the Documentary Association of the Association of Polish Filmmakers organized in Warsaw a review “100/100. Epoka polskiego filmu dokumentalnego” [“100/100. An Epoch of Polish Documentary”]. As a result of the plebiscite, the best documentaries in the history of Polish film were selected. Both the results of the vote and the Internet publications which reviewed “100/100” deserve a comment. From many of the topics discussed at that time, the issue of escaping documentalists from national problems have been addressed in this paper. On the one hand, it is escaping into the world – making films abroad, showing what important events happen in other countries, so clear escapist trends, on the other – self-expression and escape into the privacy of one’s home and family life, which becomes subject to description in a documentary film.
Keywords:
Polish documentary film, cognitive function of film, postcolonialism, autobiographical documentReferences
Armata J., Elektryczka, [online] <http://culture.pl/pl/dzielo/elektryczka>, dostęp: 20.05.2017.
Český a polský dokumentární film v éře evropeizace / Czeski i polski film dokumentalny w czasach europeizacji, red. J. Hučková, J. Křipač, I. Łyko, Praha 2015.
Darska B., Pamięć codzienności, codzienność pamiętania. Szkice o reportażu polskim XXI wieku, Gdańsk 2014.
Dokument ucieka z Polski. Artur Liebhart: Bez pesymizmu, [online] <https://www.sfp.org.pl/wydarzenia,92,9146,1,1,Dokument-ucieka-z-Polski-Artur-Liebhart-bez-pesymizmu.html>, dostęp: 27.05.2017.
Dokument ucieka z Polski. Chodnikiewicz: Problem z tematem społecznym, [online] <https://www.sfp.org.pl/wydarzenia,92,9389,1,1,Dokument-ucieka-z-Polski-Chodnikiewicz-Problem-z-tematem-spolecznym.html>, dostęp: 31.05.2017.
Dokument ucieka z Polski. Gajewski: Świat w Polsce jest nieopisany, [online] <https://www.sfp.org.pl/wydarzenia,5,9469,1,1,Dokument-ucieka-z-Polski-Gajewski-Swiat-w-Polsce-jest-nieopisany.html>, dostęp: 25.05.2017.
Dokument ucieka z Polski: Rozmowa z Andrzejem Fidykiem, [online] <https://www.sfp.org.pl/wydarzenia,92,9055,1,1,Dokument-ucieka-z-Polski-Rozmowa-z-Andrzejem-Fidykiem.html>,dostęp: 20.05.2017.
Dokument ucieka z Polski. Sauter: Jeżeli tematy są tego warte, to niech ucieka, [online] <https://www.sfp.org.pl/wydarzenia,92,9454,1,1,Dokument-ucieka-z-Polski-Sauter-Jezeli-tematy-satego-warte-to-niech-ucieka.html>, dostęp: 20.05.2017.
Hendrykowski M., Panorama polskiego dokumentu, w: 100/100. Epoka polskiego filmu dokumentalnego, [katalog], Warszawa 2016, [online] <http://www.100100.pl/_vault/katalog100na100.pdf>, dostęp: 20.05.2017.
Historia polskiego filmu dokumentalnego (1945–2014), red. M. Hendrykowska, Poznań 2015.
Hučko T., Dokąd zmierza polski dokument? Trendy i strategie w ostatniej dekadzie z punktu widzenia południowych sąsiadów, w: Polski film dokumentalny w XXI wieku, red. T. Szczepański, M. Kozubek, Łódź 2016.
Hučková J., Kino wykalkulowane, czyli zabawić na śmierć, w: Zobaczyć siebie. Polski film dokumentalny przełomu wieków, red. M. Jazdon, K. Mąka-Malatyńska, Poznań 2011.
Hučková J., Promocja i dystrybucja polskich filmów krótkometrażowych, dokumentalnych i animowanych na przykładzie działalności Krakowskiej Fundacji Filmowej, w: Polski film dokumentalny w XXI wieku, red. T. Szczepański, M. Kozubek, Łódź 2016.
Kalinowska I., Man of Magnets. Marcin Wrona Interviewed, „Kinoeye” 2003, t. 3, nr 2, [online]<http://www.kinoeye.org/03/02/kalinowska02.php>, dostęp: 20.05.2017.
Kino polskie jako kino narodowe, red. T. Lubelski, M. Stroiński, Kraków 2009.
Koehler K., Gdzie świeci słońce, gdzie trawa zielona, [online] <https://www.sfp.org.pl/blog,161,9177,1,1,Gdzie-swieci-slonce-Gdzie-trawa-zielona.html>, dostęp: 2.06.2017.
Kornhauser J., Zagajewski A., Świat nie przedstawiony, Kraków 1974.
Kozubek M., Filmoterapia, Gdańsk 2016.
Lubelski T., Autobiograficzna triada w polskim filmie dokumentalnym czasów najnowszych, w: Polski film dokumentalny w XXI wieku, red. T. Szczepański, M. Kozubek, Łódź 2016.
Mąka-Malatyńska K., Affirmation, Acceptance and Rejection: Polish Contemporary Documentary Filmmakers and Their Relation to Poland’s Documentary Film Tradition, „Images. The International Journal of European Film, Performing Arts and Audiovisual Communication” 2014, t. 15, nr 24.
Mąka-Malatyńska K., Kozłowski K., Czaja J., Śliwińska A., Polski film dokumentalny po roku 2000,
w: Historia polskiego filmu dokumentalnego (1945–2014), red. M. Hendrykowska, Poznań 2015.
Mirowska W., Kazimierz Karabasz i jego uczniowie, Łódź 2010.
Po co udawać, „Gazeta Festiwalowa” 1982, nr 3.
Polski film dokumentalny w XXI wieku, red. T. Szczepański, M. Kozubek, Łódź 2016.
Przylipiak M., Kino Paladino, albo schyłek wielkich narracji, w: Zobaczyć siebie. Polski film dokumentalny przełomu wieków, red. M. Jazdon, K. Mąka-Malatyńska, Poznań 2011.
Slováková A., Výraz polského dokumentu / Formuła polskiego dokumentu, w: Český a polský dokumentární film v éře evropeizace / Czeski i polski film dokumentalny w czasach europeizacji, red. J. Hučková, J. Křipač, I. Łyko, Praha 2015.
Smoleń M., Granice i ograniczenia współczesnego polskiego dokumentu – spojrzenie na Zachód/ Hranice a omezení současného polského dokumentu – pohled na Západ, w: Český a polský dokumentární film v éře evropeizace / Czeski i polski film dokumentalny w czasach europeizacji, red. J. Hučková, J. Křipač, I. Łyko, Praha 2015.
Smoleń M., Poszukiwanie stylu narodowego w polskim filmie dokumentalnym, w: Kino polskie jako kino narodowe, red. T. Lubelski, M. Stroiński, Kraków 2009.
Smoleń M., Studia Filmowe „Kronika” i „Wir”, czyli kilka uwag na temat produkcji filmów dokumentalnych po roku 1989, „Images. The International Journal of European Film, Performing Arts and Audiovisual Communication” 2013, vol. 13, nr 22, s. 59–72, [online] <http://pressto.amu.edu.pl/index.php/i/issue/view/277>, dostęp: 20.05.2017.
Taras K., Zdolni z Katowic, „Kino” 2003, nr 6.
Zawiśliński S., Więcej, różnorodniej, szerzej, głębiej..., w: 100/100. Epoka polskiego filmu dokumentalnego, [katalog], Warszawa 2016, s. 59–60, [online] <http://www.100100.pl/_vault/katalog100na100.pdf>, dostęp: 20.05.2017.
Zobaczyć siebie. Polski film dokumentalny przełomu wieków, red. M. Jazdon, K. Mąka-Malatyńska,Poznań 2011.
Żurawiecki B., Gmeranie w duszy, [online] <http://www.dwutygodnik.com/artykul/3829-gmeraniew-duszy.html>, dostęp: 21.05.2107.
Filmografia
89 mm od Europy (1993), reż. Marcel Łoziński.
Agnieszki tu nie ma (2011), reż. Paweł Jóźwiak-Rodan.
Argentyńska lekcja (2011), reż. Wojciech Staroń.
Cały dzień razem (2006), reż. Marcin Koszałka.
Cudze listy (2010), reż. Maciej Drygas.
Człowiek magnes (2001), reż. Marcin Wrona.
Defilada (1989), reż. Andrzej Fidyk.
Do bólu (2008), reż. Marcin Koszałka.
Elektryczka (2005), reż. Maciej Cuske.
Elementarz (1976), reż. Wojciech Wiszniewski.
Jaka Polska (1996), reż. Paweł Kędzierski, Andrzej Piekutowski.
Jakoś to będzie (2004), reż. Marcin Koszałka.
Kołysanka z Phnom Penh (2011), reż. Paweł Kloc.
Koniec Rosji (2010), reż. Michał Marczak.
Kopalnia (1947), reż. Natalia Brzozowska.
Kredens (2007), reż. Jacob Dammas.
Kuracja (2004), reż. Maciej Cuske.
Mama, tata, Bóg i szatan (2008), reż. Paweł Jóźwiak-Rodan.
Na działce (2006), reż. Thierry Paladino.
Na północ od Kalabrii (2009), reż. Marcin Sauter.
Nauczanie początkowe (2009), reż. Marcin Bortkiewicz.
Pamiętaj, abyś dzień święty święcił (2008), reż. Maciej Cuske.
Po zwycięstwie 1989–1995 (1995), reż. Marcel Łoziński.
Rejs (1970), reż. Marek Piwowski.
Siedem kobiet w różnym wieku (1978), reż. Krzysztof Kieślowski.
Syberyjska lekcja (1998), reż. Wojciech Staroń.
Takiego pięknego syna urodziłam (1999), reż. Marcin Koszałka.
Takie życie... (2010), reż. Daniel Zieliński.
Tak trzeba żyć (2007), reż. Paweł Sobczyk.
Ucieknijmy od niej (2010), reż. Marcin Koszałka.
Wanda Gościmińska. Włókniarka (1975), reż. Wojciech Wiszniewski.
Więzi (2016), reż. Zofia Kowalewska.
Wszystko może się przytrafić (1995), reż. Marcel Łoziński
Instytut Sztuk Audiowizualnych Uniwersytet Jagielloński
<p>dr hab., adiunkt w Instytucie Sztuk Audiowizualnych Uniwersytetu Jagiellońskiego. Juror ponad trzydziestu międzynarodowych festiwali filmu dokumentalnego. Brała udział w projekcie Visegrad Documentary Film Library w Pradze. Od 1997 roku pracuje w komisji selekcyjnej Krakowskiego Festiwalu Filmowego. W pracy naukowej zajmuje się filmem dokumentalnym oraz filmem fabularnym Europy Środkowej. Opublikowała m.in. (także pod nazwiskiem Jadwiga Głowa): Dokument filmowy epoki Havla (Kraków 2005), Opowieści naocznego świadka. Kino pomiędzy wiosnami Solidarności (w: Historia polskiego filmu dokumentalnego (1945–2014), red. M. Hendrykowska, Poznań 2015), Promocja i dystrybucja polskich filmów krótkometrażowych, dokumentalnych i animowanych na przykładzie działalności Krakowskiej Fundacji Filmowej (w: Polski film dokumentalny w XXI wieku, red. T. Szczepański, M. Kozubek, Łódź 2016). Redaktorka książki Dokument po przełomie. Film dokumentalny lat 90. w Europie Środkowo-Wschodniej/ Zooming in on History’s Turning Points. Documentaries in the 1990s in Central and Eastern Europe (Kraków 1999), współredaktorka tomu Český a polský dokumentární film v éře evropeizace/Czeski i polski film dokumentalny w czasach europeizacji (Praha 2015, współredaktorzy Jan Křipač i Iwona Łyko).</p> Poland
dr hab., adiunkt w Instytucie Sztuk Audiowizualnych Uniwersytetu Jagiellońskiego. Juror ponad trzydziestu międzynarodowych festiwali filmu dokumentalnego. Brała udział w projekcie Visegrad Documentary Film Library w Pradze. Od 1997 roku pracuje w komisji selekcyjnej Krakowskiego Festiwalu Filmowego. W pracy naukowej zajmuje się filmem dokumentalnym oraz filmem fabularnym Europy Środkowej. Opublikowała m.in. (także pod nazwiskiem Jadwiga Głowa): Dokument filmowy epoki Havla (Kraków 2005), Opowieści naocznego świadka. Kino pomiędzy wiosnami Solidarności (w: Historia polskiego filmu dokumentalnego (1945–2014), red. M. Hendrykowska, Poznań 2015), Promocja i dystrybucja polskich filmów krótkometrażowych, dokumentalnych i animowanych na przykładzie działalności Krakowskiej Fundacji Filmowej (w: Polski film dokumentalny w XXI wieku, red. T. Szczepański, M. Kozubek, Łódź 2016). Redaktorka książki Dokument po przełomie. Film dokumentalny lat 90. w Europie Środkowo-Wschodniej/ Zooming in on History’s Turning Points. Documentaries in the 1990s in Central and Eastern Europe (Kraków 1999), współredaktorka tomu Český a polský dokumentární film v éře evropeizace/Czeski i polski film dokumentalny w czasach europeizacji (Praha 2015, współredaktorzy Jan Křipač i Iwona Łyko).
