How Can Radio Drama Be Described? From Interwar Research to the Latest Research Concepts
Janusz Łastowiecki
Uniwersytet Zielonogórskimgr, krytyk radiowy, popularyzator i badacz słuchowisk radiowych. Na Uniwersytecie Zielonogórskim przygotowuje pracę doktorską na temat percepcji teatru radiowego. W prowadzonych badaniach koncentruje się na określeniu, na ile możliwy jest odbiór sztuki radia we współczesnych warunkach zdominowanych przez kulturę obrazu. Publikuje w „Tekstualiach”, „Teatrze”, „Twórczości”, „Frazie”, „Pro Libris”, „Autografie”. Na bieżąco jego wywiady i szkice krytyczne ukazują się portalach „E-teatr”, „Dziennik teatralny” i „Teatr Polskiego Radia”. Oprócz słuchowiska interesują go związki współczesnego filmu polskiego z dziedzictwem Polskiej Szkoły Filmowej, field recording i transowa muzyka eksperymentalna (głównie ambient).
Abstract
The author of the present text tries to show the phenomenon of writing for radio plays which is present in works devoted to radio art. The phenomenon refers to the beginning of Polish radio studies and the forms of description belonging to it: treaties, poems and manifestos. It is these forms, in a poetic and expressive way, radio has recognized the fascination of artists from the interwar period. This style seems to have come back in the newest radio drama studies – the works of two authors: Jacek Kopciński and Ewelina Godlewska-Byliniak. Each of these two proposals have a different understanding of the concept of communication in radio drama. Kopciński focuses on the word and is literary. Godlewska describes and interprets ambiguous sound material. The author summarizes the proposed theories with selected examples of Polish radio plays.
Keywords:
radio drama, imagery, logocentrism, phonocentrism, radiologiacal theater, listenReferences
Bachura J., Odsłony wyobraźni. Współczesne słuchowisko radiowe, Toruń 2012.
Bardijewska S., Muza bez legendy. Szkice o polskiej dramaturgii radiowej, Warszawa 1978.
Bardijewska S., Nagie słowo. Rzecz o słuchowisku, Warszawa 2001.
Blaustein L., Wybór pism estetycznych, Kraków 2005.
Foucault M., Inne przestrzenie, „Teksty Drugie” 2005, nr 6, s. 117–125.
Godlewska-Byliniak E., Teatr radio-logiczny Tymoteusza Karpowicza, Warszawa 2012.
Hamera M., Kin M.J., Szymański W., „Kompleks Sympleksu”. Przestrzeń sympleksów w relacji z przestrzenią audialną, w: Przestrzenie wizualne i akustyczne człowieka. Antropologia audiowizualna jako przedmiot i metoda badań, red. A. Janiak i in., Wrocław 2007, s. 399–407.
Hulewicz W., Teatr wyobraźni, Warszawa 1935.
Jarzębowski Z., Szczecińskie słuchowiska radiowe: studia z pogranicza literatury i sztuki radiowej, Szczecin 2009.
Kaziów M., O dziele radiowym. Z zagadnień estetyki oryginalnego słuchowiska, Wrocław 1973.
Kopalko Z., Reżyser o słuchowisku radiowym, Warszawa 1966.
Kopciński J., Nasłuchiwanie. Sztuki na głosy Zbigniewa Herberta, Warszawa 2008.
Kosidowski Z., Artystyczne słuchowiska radjowe, Poznań 1928.
Krajewska A., Dramat i teatr absurdu w Polsce, Poznań 1996.
Krajewska A., Teatralna persona, czyli Herberta poetyka sceny, w: tejże, Dramat i teatr absurdu w Polsce, Poznań 1996, s. 115–136.
Maeterlinck M., Ślepcy, w: tegoż, Dramaty wybrane, tłum. Z. Przesmycki, Kraków 1994, s. 19–42. Man T., Środek na złe trawienie, rozmawiał Janusz Łastowiecki, portal Dziennik Teatralny, [online] <http://www.dziennikteatralny.pl/artykuly/srodek-na-zle-trawienie.html>, dostęp: 28.10.2015.
Mayen J., Radio a literatura, Warszawa 1965.
Pleszkun-Olejniczakowa E., „Dwa Teatry” – czyli o Teatrze wyobraźni i Teatrze Polskiego Radia, w: tejże, Dwa Teatry. Studia z zakresu teorii i interpretacji sztuki słuchowiskowej, Toruń 2011, s. 5–55.
Pleszkun-Olejniczakowa E., Dwa Teatry. Studia z zakresu teorii i interpretacji sztuki słuchowiskowej, Toruń 2011.
Przestrzenie wizualne i akustyczne człowieka. Antropologia audiowizualna jako przedmiot i metoda badań, red. A. Janiak i in., Wrocław 2007.
Schreiber E., Muzyka i metafora: koncepcje kompozytorskie Pierre’a Schaeffera, Raymonda Murraya Schafera i Gérarda Griseya, Warszawa 2012.
Spychalski M., Szoda J., Mówi Karpowicz, Wrocław 2005.
Szulc T., Artystyczne idee radiowe i ich geneza, Warszawa 1938.
Tuszewski J., Paradoks o słowie i dźwięku, Toruń 2005.
Villqist I., O słuchaniu przy papierosie, opowieściach dziadka i enklawie dla umysłu, rozmawiał Janusz Łastowiecki, portal Teatr Polskiego Radia, [online] <http://www.polskieradio.pl/17/1137/Artykul/844942,Ingmar-Villqist-o-pracy-w-Teatrze-Polskiego-Radia>, dostęp: 28.10.2015.
Weiss A.S., Phantasmic Radio, Durham 1995.
Uniwersytet Zielonogórski
<p>mgr, krytyk radiowy, popularyzator i badacz słuchowisk radiowych. Na Uniwersytecie Zielonogórskim przygotowuje pracę doktorską na temat percepcji teatru radiowego. W prowadzonych badaniach koncentruje się na określeniu, na ile możliwy jest odbiór sztuki radia we współczesnych warunkach zdominowanych przez kulturę obrazu. Publikuje w „Tekstualiach”, „Teatrze”, „Twórczości”, „Frazie”, „Pro Libris”, „Autografie”. Na bieżąco jego wywiady i szkice krytyczne ukazują się portalach „E-teatr”, „Dziennik teatralny” i „Teatr Polskiego Radia”. Oprócz słuchowiska interesują go związki współczesnego filmu polskiego z dziedzictwem Polskiej Szkoły Filmowej, field recording i transowa muzyka eksperymentalna (głównie ambient).</p> Poland
mgr, krytyk radiowy, popularyzator i badacz słuchowisk radiowych. Na Uniwersytecie Zielonogórskim przygotowuje pracę doktorską na temat percepcji teatru radiowego. W prowadzonych badaniach koncentruje się na określeniu, na ile możliwy jest odbiór sztuki radia we współczesnych warunkach zdominowanych przez kulturę obrazu. Publikuje w „Tekstualiach”, „Teatrze”, „Twórczości”, „Frazie”, „Pro Libris”, „Autografie”. Na bieżąco jego wywiady i szkice krytyczne ukazują się portalach „E-teatr”, „Dziennik teatralny” i „Teatr Polskiego Radia”. Oprócz słuchowiska interesują go związki współczesnego filmu polskiego z dziedzictwem Polskiej Szkoły Filmowej, field recording i transowa muzyka eksperymentalna (głównie ambient).
