Czy hejt i mowa nienawiści staną się normą? Społeczne uwarunkowania zachowań dewiacyjnych w Internecie
Anna Leszczuk-Fiedziukiewicz
Wydział Prawa Uniwersytet w Białymstokudr, adiunkt w Katedrze Politologii na Wydziale Prawa Uniwersytetu w Białymstoku. Specjalność naukowa: społeczeństwo XXI wieku, socjologia mediów, mediatyzacja i celebrytyzacja, społeczne uwarunkowania dewiacji i przestępstw.
https://orcid.org/0000-0002-8800-2486
Abstrakt
Celem autorki artykułu jest analiza zjawiska hejtu i mowy nienawiści w Internecie, jego definicji i mechanizmów psychospołecznych go warunkujących. Natężenie obraźliwych wpisów w polskim Internecie sprowokowało debatę publiczną o karaniu autorów, ochronie osób poszkodowanych i dyskusję o negatywnych skutkach pozornej anonimowości, przekraczaniu etycznych granic. Dużo uwagi poświęcono społecznym czynnikom wpływającym na rozwój hejtu, takim jak: cechy Internetu, wpływ treści mediów dotyczących życia celebrytów, roli stereotypów i uprzedzeń kulturowych. Omówiono też psychologiczne uwarunkowania hejtowania, na przykład koncepcje powstawania agresji, syndrom kobiety zazdrosnej, syndrom hejtujących polityków. Jednym z istotnych
pytań badawczych jest pytanie o to, czy hejt jako aktywność może mieć cechy dewiacji, czy odwrotnie, staje się normą jako konsekwencja właściwości Internetu. W artykule wykorzystano analizę dyskursu medialnego dotyczącego hejtu i mowy nienawiści oraz analizę polskich badań opinii publicznej. Dokonano przeglądu inicjatyw obywatelskich związanych z monitoringiem zjawiska oraz działań systemu sprawiedliwości, a także analizy kampanii społecznych związanych z reagowaniem na hejterów. Posłużono się koncepcjami naukowymi z dziedziny socjologii dewiacji, socjologii mediów i Internetu,
kryminologii oraz psychologii i psychologii społecznej.
Słowa kluczowe:
hejt w Internecie, mowa nienawiści, media i dewiacje, komunikacja społecznaBibliografia
Bilewicz M., Stefaniak A., Polska w ruchu. Eksperci i młodzi liderzy o wielokulturowości, transformacji i aktywizmie, Warszawa 2014.
Bilewicz M. i in., Mowa nienawiści. Raport z badań sondażowych, Warszawa 2014.
Feliksiak M., Dzieci i młodzież w internecie – korzystanie i zagrożenia z perspektywy opiekunów, Warszawa 2015.
Feliksiak M., Społeczna percepcja przemocy werbalnej i mowy nienawiści, Warszawa 2007.
Jewkes Y., Medialny obraz przestępczości, tłum. E. Magiera, Kraków 2010.
Juza M., Hejterstwo w komunikacji internetowej: charakterystyka zjawiska, przyczyny i sposoby przeciwdziałania, „Profilaktyka Społeczna i Resocjalizacja” 2015, nr 25.
Kamińska M., Flaming i trolling – kulturotwórcza forma konfliktu we wspólnocie wirtualnej, w: Komunikacja społeczna w świecie wirtualnym, red. M. Wawrzak-Chodaczek, Toruń 2008.
Kuć M., Kryminologia, Warszawa 2010.
Kula A., Po drugiej stronie lustra, „Tygodnik Powszechny” 2016, nr 29.
Kusek R., Sanerta-Szeliga J., Spoglądając na stereotyp, Kraków 2014.
Lasch Ch., Kultura narcyzmu. Amerykańskie życie w czasach malejących oczekiwań, tłum. G. Ptaszek, A. Skrzypek, Warszawa 2015.
Leszczuk-Fiedziukiewicz A., Między cyberprzemocą a „hejtem”: kampanie społeczne związane z agresją w Internecie, w: Współczesna przestępczość i patologie społeczne z pespektywy interdyscyplinarnych badań kryminologicznych, red. E.W. Pływaczewski i in., Warszawa 2017.
Łaciak B., Życzliwość, w: Fundamenty dobrego społeczeństwa. Wartości, red. M. Bogunia-Borowska, Kraków 2015.
Morawska A., Twarze depresji, Warszawa 2015.
Nowak J., Memy internetowe: teksty (cyfrowej) kultury językiem krytyki społecznej, w: Współczesne media. Język mediów, red. I. Hofman, D. Kępa-Figura, Lublin 2013.
Ostrowski M., Studia o mediach, kulturze i komunikacji, Łódź 2016.
Pałuszyńska E., Łamanie tabu w dyskursie publicznym, w: Tabu w procesie globalizacji kultury, red. A. Małyska, K. Sobstyl, Lublin 2016.
Piotrowski M., Sieć 2.0 i Kultura 2.0 – specyfikacja nowego podejścia do komunikacji w Internecie, w: Komunikacja społeczna w świecie wirtualnym, red. M. Wawrzak-Chodaczek, Toruń 2008.
Pospiszyl I., Patologie społeczne, Warszawa 2008.
Ptaszek G., Czy internet niszczy kulturę informacji? Media społecznościowe jako źródło wiedzy o faktach i zdarzeniach, w: Media informacyjne, red. I. Hofman, D. Kępa-Figura, t. 2, Lublin 2016.
Sepioło M., Bluzg, Jutub i Hajs, „Tygodnik Powszechny” 2016, nr 29.
Seredyńska A., Od zaburzeń zachowania do zaburzeń osobowości, Kraków 2015.
Słownik terminologii medialnej, red. W. Pisarek, Kraków 2006.
Sokołowski M., Nowe media: konwergencja technologiczna i rozszerzenie praktyk komunikacyjnych, w: Nowe media i wyzwania współczesności, red. M. Sokołowski, Toruń 2013.
Stirling J., Hellewell J., Psychopatologia, tłum. M. Trzebiatowska, Gdańsk 2005.
Wieczorek P., Nieuchronność newsa w czasach internetu, w: Media informacyjne, red. I. Hofman, D. Kępa-Figura, t. 2, Lublin 2016.
Winiewski M. i in., Mowa nienawiści, mowa pogardy. Raport z badania przemocy werbalnej wobec grup mniejszościowych, Warszawa 2017.
Włodarczyk J., Mowa nienawiści w internecie w doświadczeniu polskiej młodzieży, „Dziecko Krzywdzone. Teoria, badania, praktyka” 2014, vol. 13, nr 2, s. 125.
Wydział Prawa Uniwersytet w Białymstoku
<p>dr, adiunkt w Katedrze Politologii na Wydziale Prawa Uniwersytetu w Białymstoku. Specjalność naukowa: społeczeństwo XXI wieku, socjologia mediów, mediatyzacja i celebrytyzacja, społeczne uwarunkowania dewiacji i przestępstw.</p> Polska
https://orcid.org/0000-0002-8800-2486
dr, adiunkt w Katedrze Politologii na Wydziale Prawa Uniwersytetu w Białymstoku. Specjalność naukowa: społeczeństwo XXI wieku, socjologia mediów, mediatyzacja i celebrytyzacja, społeczne uwarunkowania dewiacji i przestępstw.
