Obecność muzułmanów i imigrantów w polskim dyskursie publicznym na przykładzie doniesień prasowych dotyczących wydarzeń w Ełku na przełomie 2016 i 2017 roku
Michał Łyszczarz
Wydział Nauk Społecznych Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztyniedr nauk humanistycznych w zakresie socjologii (Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, 2011), adiunkt w Katedrze Socjologii na Wydziale Nauk Społecznych Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie, absolwent studiów magisterskich z socjologii i politologii na Uniwersytecie Śląskim w Katowicach. Autor m.in. monografii Młode pokolenie polskich Tatarów. Studium przemian generacyjnych młodzieży w kontekście
religijności muzułmańskiej oraz tożsamości etnicznej (Olsztyn – Białystok 2013). Zainteresowania naukowe koncentruje wokół zagadnień związanych z polskimi Tatarami, problematyką mniejszości etnicznych i narodowych, dyskursem medialnym oraz obecnością islamu w Polsce i Europie.
https://orcid.org/0000-0002-9200-3123
Stefan Michał Marcinkiewicz
Wydział Nauk Społecznych Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztyniedr nauk humanistycznych w zakresie socjologii (Uniwersytet w Białymstoku, 2011), adiunkt w Katedrze Socjologii na Wydziale Nauk Społecznych Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie, absolwent socjologii (Uniwersytet w Białymstoku) i zarządzania (Politechnika Białostocka). Współpracownik Muzeum Historycznego w Ełku. Od 2009 roku zajmował się związkiem współczesnych procesów migracyjnych i Internetu, czego efektem jest monografia Internet w procesach migracyjnych na przykładzie polskich migrantów w Irlandii. Studium e-tnograficzne (Olsztyn 2014). Od 2012 roku jego zainteresowania badawcze oscylują wokół pamięci społecznej i konstruowania tożsamości lokalnej w obszarze południowo-wschodnich Mazur – jest autorem monografii Mityczna stolica Mazur. Między Ełkiem a Lyck (Ełk 2015).
https://orcid.org/0000-0001-9956-6351
Abstrakt
Przedmiotem artykułu jest analiza dyskursu publicznego w Polsce na podstawie doniesień prasowych dotyczących wydarzeń w Ełku w sylwestrową noc 2017 roku. W mieście tym doszło do awantury pod barem z kebabem, w trakcie której poniósł śmierć młody człowiek. Konsekwencją tego zdarzenia były uliczne zamieszki w pierwszych dniach 2017 roku. W tekście autorzy zaprezentowali typologię przekazów opiniotwórczych oraz medialnego wizerunku Daniela Rudnickiego. Badania przeprowadzono na podstawie jakościowej analizy treści wybranych 40 artykułów prasowych (pochodzących głównie z tygodników opinii), które zostały opublikowane w styczniu 2017 roku.
Słowa kluczowe:
dyskurs publiczny w Polsce, islamofobia, ksenofobiaBibliografia
Adamski Ł., Rasizm albo dżihad w Ełku, „Debata” 2017, nr 1 (112).
Baranek gładzi grzech, „Gość Niedzielny” 2017, nr 2, wyd. z 15 stycznia.
Boniecki A., Nie dajmy się zainfekować, „Tygodnik Powszechny” 2017, nr 3, wyd. z 15 stycznia.
Bravo P., Minister: kogo naprawdę mamy się bać, „Tygodnik Powszechny” 2017, nr 3, wyd. z 15 stycznia.
Ełk, Saksonia, Los Angeles. Rozmowa z Michałem Bilewiczem z UW, „Wprost” 2017, nr 2, wyd. z 15 stycznia.
Gociek P., Zwycięstwo prowokacji, „Do Rzeczy” 2017, nr 2, wyd. z 9 stycznia.
Grabek A., Nowy rok w Ełku, „Wprost” 2017, nr 2, wyd. z 15 stycznia.
Jóźwik P., Nie w naszym imieniu, „Przewodnik Katolicki” 2017, nr 3, wyd. z 15 stycznia.
Kołodziejczyk M., Pany i kebaby, „Polityka” 2017, nr 2, wyd. z 11 stycznia.
Kowalewska W., Miejsce tragedii stało się miejscem nienawiści, „Rozmaitości Ełckie” 2017, wyd. z 5 stycznia.
Kowalewska W., Słowo wstępne redaktor naczelnej, „Rozmaitości Ełckie” 2017, wyd. z 5 stycznia.
Kowalewska W., Właściciel lokalu i kucharz usłyszeli zarzuty zabójstwa, „Gazeta Olsztyńska” 2017, wyd. z 3 stycznia.
Kowalewska W., Mróz K., Tomkiewicz P., Przecież mogli zadzwonić po policję lub go nastraszyć, „Gazeta Olsztyńska” 2017, wyd. z 2 stycznia.
Kundzicz M., Czy zamieszkom w Ełku można było zapobiec? Czy policja zrobiła wszystko, aby zminimalizować ryzyko eskalacji przemocy?, „Gazeta Olsztyńska” 2017, wyd. z 3 stycznia.
Kundzicz M., Jego wpis wywołał burzę, „Gazeta Olsztyńska” 2017, wyd. z 4 stycznia.
Mazgal E., Tragedia w Ełku zaostrzyła u nas antyislamskie nastroje, „Rozmaitości Ełckie” 2017, wyd. z 5 stycznia.
Mazgal E., Tragedia w Ełku zaostrzyła u nas nastroje antyislamskie, „Gazeta Olsztyńska” 2017, wyd. z 2 stycznia.
Mróz K., Właściciel lokalu i kucharz usłyszeli zarzuty zabójstwa, „Rozmaitości Ełckie” 2017, wyd. z 5 stycznia.
Mucha W., Krótka droga z Ełku do Jedwabnego, „Gazeta Polska” 2017, nr 1, wyd. z 4 stycznia.
Myślińska G., Śmierć pod kebabem, „Gość Niedzielny” 2017, nr 2, wyd. z 15 stycznia.
Narzędzie do poniżania. Z dr. hab. Piotrem Wawrzykiem rozmawia Agnieszka Niewińska, „Do Rzeczy” 2017, nr 3, wyd. z 16 stycznia.
Nie zapłacił za colę i ktoś go zabił!, „Fakt” 2017, wyd. z 2 stycznia.
Patora T., Znicze pod Kebabem, „Angora” 2017, nr 3, wyd. z 15 stycznia.
Pieczyński M., Prawo nie jest do zabijania, „Do Rzeczy” 2017, nr 2, wyd. z 9 stycznia.
PiS w pułapce ksenofobii. Rozmowa z Piotrem Osęką, „Gazeta Wyborcza” 2017, wyd. z 3 stycznia.
Pochłopień J., Polacy nie są rasistami, „Wprost” 2017, nr 2, wyd. z 15 stycznia.
Potocki A.R., Co się naprawdę wydarzyło w Ełku, „wSieci” 2017, nr 2, wyd. z 9 stycznia.
Pytamy: Co o sytuacji w naszym mieście myślą samorządowcy, politycy, a także duchowni?, „Rozmaitości Ełckie” 2017, wyd. z 5 stycznia.
Romanowska A., Jestem muzułmaninem, ale nie Arabem! Bangladesz leży w Azji, „Gazeta Olsztyńska” 2017, wyd. z 5 stycznia.
Rozpiątkowski P., Potęga modlitwy, „Niedziela” 2017, nr 4, wyd. z 22 stycznia.
Sepioło M., Jak wszyscy, to wszyscy, „Tygodnik Powszechny” 2017, nr 2, wyd. z 15 stycznia.
Szułdrzyński M., Kebab, narodowcy i globalizacja, „Przewodnik Katolicki” 2017, nr 3, wyd. z 15 stycznia.
Szymanik G., W Ełku nie można być grzecznym, „Gazeta Wyborcza” 2017, wyd. z 9 stycznia (dodatek „Duży Format”). Święchowicz M., Lis E., Atmosfera pogromowa, „Newsweek Polska” 2017, nr 3, wyd. z 9 stycznia.
Tęsknoty za barbarzyństwem. Z dr. Michałem Łuczewskim rozmawia Agnieszka Niewińska, „Do Rzeczy” 2017, nr 3, wyd. z 16 stycznia.
Tomkiewicz P., Spoczął tam, gdzie się urodził, „Gazeta Olsztyńska” 2017, wyd. z 5 stycznia.
Wilgocki M., Szymanik G., Biskup uspakajał, ludzie wyszli, „Gazeta Wyborcza” 2017, wyd. z 3 stycznia.
Wroński P., Ministrze Błaszczak, wyjedź do Ełku, „Gazeta Wyborcza” 2017, wyd. z 3 stycznia.
Zaremba P., Nieistotny margines?, „Przewodnik Katolicki” 2017, nr 3, wyd. z 15 stycznia.
Ziemkiewicz R.A., Nowa pałka na Polaków – rasizm, „Do Rzeczy” 2017, nr 3, wyd. z 16 stycznia.
Analizować nienawiść. Dyskurs antysemicki jako tekstowe wyzwanie. Prace dedykowane Profesorowi Michałowi Głowińskiemu, red. P. Kuciński, G. Krzywiec, Warszawa 2011.
Bobako M., Islamofobia jako technologia władzy. Studium z antropologii politycznej, Kraków 2017.
Bulandra A., Kościółek J., Zimnoch M., Mowa nienawiści w przestrzeni publicznej. Raport z badań prasy w 2014 roku, Kraków 2015.
Dijk T. van, Badania nad dyskursem, w: Dyskurs jako struktura i proces, red. T. van Dijk, tłum. G. Grochowski, Warszawa 2001.
Geisser V., Nowa islamofobia, tłum. E. Cylwik, Warszawa 2009.
Huntington S., Zderzenie cywilizacji i nowy kształt ładu światowego, tłum. H. Jankowska, Warszawa 2003.
Jeziorski I., Od obcości do symulakrum. Obraz Żyda w Polsce w XX wieku. Antropologiczne studium przypadku, Kraków 2009.
Kowalski S., Tulli M., Zamiast procesu – raport o mowie nienawiści, Warszawa 2003.
Kwiecień A., Wiszniewski P., Nietolerancja w Polsce. Kronika wydarzeń 2010–2011 na podstawie monitoringu prasy, Warszawa 2011.
Łyszczarz M., Obraz muzułmanów w sferze publicznej. Specyfika polskiego dyskursu medialnego dotyczącego islamu, w: Kreowanie przestrzeni społecznej w cyfrowym świecie. Wpływ mediów na rzeczywistość polityczną oraz funkcjonowanie ruchów społecznych i religijnych w Polsce i Europie Środkowo-Wschodniej, red. M. Łyszczarz, S.M. Marcinkiewicz, M. Sokołowski, Toruń 2014.
Łyszczarz M., Specyfika medialnego dyskursu dotyczącego islamu i muzułmanów w Polsce, „Rocznik Tatarów Polskich” 2017, t. 4 (18).
Łyszczarz M., Tatarzy polscy a islamofobia, „Nurt SVD” 2012, R. 46, t. 132, nr 2.
Ostrowski Ł., Mowa o rasizmie. Pojęcie rasizmu we współczesnej polskiej prasie antyfaszystowskiej i skrajnie nacjonalistycznej, Warszawa 2009.
Rutkowska A., Smosarski A., Nietolerancja w Polsce. Kronika wydarzeń 2008–2009 na podstawie monitoringu prasy, Warszawa 2009.
Skibińska M., Wiszniewska N., Utracka M., Nietolerancja w Polsce. Kronika wydarzeń 2011–2012 na podstawie monitoringu prasy, Warszawa 2013.
Zarzycka G., Dyskurs prasowy o cudzoziemcach na podstawie tekstów o łódzkiej wieży Babel i osobach czarnoskórych, Łódź 2006.
Źródła internetowe:
Crouch H., Polish Unrest: Tunisian Cook Is Charged with Murdering a Man ‘Who Didn’t Pay for
His Drinks’ and Sparked Anti-Immigrant Riots in Poland, [online] <https://www.thesun.co.uk/
news/2520088/tunisian-cook-is-charged-with-murdering-a-man-who-didnt-pay-for-his-drinksand-sparked-anti-immigrant-riots-in-poland/>, dostęp: 9.12.2017.
Gnauck G., Aufruhr in der polnischen Provinz, [online] <http://www.faz.net/aktuell/politik/ausland/krawalle-nach-messerstecherei-in-masuren-in-polen-14601790.html>, dostęp: 9.12.2017.
Kornak M., Brunatna Księga 1987–2009, Warszawa 2009, [online] <http://www.nigdywiecej.org/
pdf/pl/brunatnaksiega.pdf>, dostęp: 9.12.2017.
Kornak M., Brunatna Księga 2009–2010, Warszawa 2011, [online] <http://www.nigdywiecej.org/
pdf/pl/BRUNATNA_KSIEGA_2009-2010.pdf>, dostęp: 9.12.2017.
Kornak M., Tatar A., Brunatna Księga 2011–2012, Warszawa 2012, [online] <http://www.nigdywiecej.org/pdf/pl/BRUNATNA_KSIEGA_2011-2012.pdf>, dostęp: 9.12.2017.
Kornak M., Tatar A., Katalog Wypadków – Brunatna Księga 2013–2014, [online] <http://www.
nigdywiecej.org/pdf/pl/pismo/21/36_Katalog-wypadkow.pdf>, dostęp: 9.12.2017.
Kornak M., Tatar A., Pankowski R., Katalog Wypadków – Brunatna Księga 2014–2016, [online]
<http://www.nigdywiecej.org/pdf/pl/pismo/22/katalog_wypadkow-brunatna_ksiega.pdf>, dostęp:
9.12.2017.
Marszewski M., Troszyński M., Dyskurs wokół muzułmanów i islamu w polskim internecie, [online]
<http://siectolerancji.pl/sites/default/files/islam_muzulmanie_2015.pdf>, dostęp: 9.12.2017.
Najbardziej opiniotwórcze polskie media w styczniu 2015 roku, [online] <https://www.imm.com.
pl/sites/default/files/raporty/najbardziej_opiniotworcze_media_w_styczniu_2015.pdf>, dostęp:
9.12.2017.
Najbardziej opiniotwórcze polskie media w styczniu 2016 roku, [online] <https://www.imm.com.
pl/sites/default/files/raporty/najbardziej_opiniotworcze_media_w_styczniu_2016.pdf>, dostęp:
9.12.2017.
Najbardziej opiniotwórcze polskie media w styczniu 2017 roku, [online] <https://www.imm.com.pl/
sites/default/files/raporty/najbardziej_opiniotworcze_media_w_styczniu_2017_1.pdf>, dostęp:
9.12.2017.
Tunisian Charged over Poland Stabbing That Sparked Riot, [online] <http://www.bbc.com/news/
world-europe-38488863>, dostęp: 9.12.2017.
Tunisian Charged with Murder of Pole; Event Sparks Riots, [online] <http://www.dailymail.co.uk/
wires/ap/article-4081454/Tunisian-charged-murder-Pole-event-sparks-riots.html>, dostęp:
9.12.2017.
Wydział Nauk Społecznych Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie
<p>dr nauk humanistycznych w zakresie socjologii (Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, 2011), adiunkt w Katedrze Socjologii na Wydziale Nauk Społecznych Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie, absolwent studiów magisterskich z socjologii i politologii na Uniwersytecie Śląskim w Katowicach. Autor m.in. monografii Młode pokolenie polskich Tatarów. Studium przemian generacyjnych młodzieży w kontekście<br>religijności muzułmańskiej oraz tożsamości etnicznej (Olsztyn – Białystok 2013). Zainteresowania naukowe koncentruje wokół zagadnień związanych z polskimi Tatarami, problematyką mniejszości etnicznych i narodowych, dyskursem medialnym oraz obecnością islamu w Polsce i Europie.</p> Polska
https://orcid.org/0000-0002-9200-3123
dr nauk humanistycznych w zakresie socjologii (Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, 2011), adiunkt w Katedrze Socjologii na Wydziale Nauk Społecznych Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie, absolwent studiów magisterskich z socjologii i politologii na Uniwersytecie Śląskim w Katowicach. Autor m.in. monografii Młode pokolenie polskich Tatarów. Studium przemian generacyjnych młodzieży w kontekście
religijności muzułmańskiej oraz tożsamości etnicznej (Olsztyn – Białystok 2013). Zainteresowania naukowe koncentruje wokół zagadnień związanych z polskimi Tatarami, problematyką mniejszości etnicznych i narodowych, dyskursem medialnym oraz obecnością islamu w Polsce i Europie.
Wydział Nauk Społecznych Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie
<p>dr nauk humanistycznych w zakresie socjologii (Uniwersytet w Białymstoku, 2011), adiunkt w Katedrze Socjologii na Wydziale Nauk Społecznych Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie, absolwent socjologii (Uniwersytet w Białymstoku) i zarządzania (Politechnika Białostocka). Współpracownik Muzeum Historycznego w Ełku. Od 2009 roku zajmował się związkiem współczesnych procesów migracyjnych i Internetu, czego efektem jest monografia Internet w procesach migracyjnych na przykładzie polskich migrantów w Irlandii. Studium e-tnograficzne (Olsztyn 2014). Od 2012 roku jego zainteresowania badawcze oscylują wokół pamięci społecznej i konstruowania tożsamości lokalnej w obszarze południowo-wschodnich Mazur – jest autorem monografii Mityczna stolica Mazur. Między Ełkiem a Lyck (Ełk 2015).</p> Polska
https://orcid.org/0000-0001-9956-6351
dr nauk humanistycznych w zakresie socjologii (Uniwersytet w Białymstoku, 2011), adiunkt w Katedrze Socjologii na Wydziale Nauk Społecznych Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie, absolwent socjologii (Uniwersytet w Białymstoku) i zarządzania (Politechnika Białostocka). Współpracownik Muzeum Historycznego w Ełku. Od 2009 roku zajmował się związkiem współczesnych procesów migracyjnych i Internetu, czego efektem jest monografia Internet w procesach migracyjnych na przykładzie polskich migrantów w Irlandii. Studium e-tnograficzne (Olsztyn 2014). Od 2012 roku jego zainteresowania badawcze oscylują wokół pamięci społecznej i konstruowania tożsamości lokalnej w obszarze południowo-wschodnich Mazur – jest autorem monografii Mityczna stolica Mazur. Między Ełkiem a Lyck (Ełk 2015).
