Ewolucja filmowej twórczości Andrzeja Barańskiego

Paweł Jaskulski

doi:10.31648/mkks.2973

Opublikowane: 2019-02-061

Tom 3 Nr 13 (2017)

Ewolucja filmowej twórczości Andrzeja Barańskiego

Paweł Jaskulski

Media - Kultura - Komunikacja Społeczna

Dział: Artykuły

https://doi.org/10.31648/mkks.2973

Abstrakt

W artykule Ewolucja twórczości filmowej Andrzeja Barańskiego główne pytanie, które zadaję, brzmi: czy Andrzej Barański jako reżyser kiedykolwiek modyfikował styl swoich filmów? Nie biorę pod uwagę zmiany, jaka dokonała się po ukończeniu przez twórcę szkoły filmowej (por. etiudy studenckie vs. debiut telewizyjny W domu). Przedmiotem analizy czynię wyłącznie kino fabularne. Świadomie pomijam spektakle teatru telewizji (niekiedy mistrzowskie, jak np. Siedem pięter), filmy dokumentalne i animacje – mimo że pod względem ilościowym przewyższają liczbę zrealizowanych fabuł, nie są główną domeną działalności Barańskiego. Punktem docelowym uczyniłem ostatni jak dotąd film fabularny Barańskiego – Księstwo (2011). Z perspektywy czasu bliższe spojrzenie na to dzieło świadczy o dosyć radykalnej zmianie stylu artysty. Mimo że Barański powielił w Księstwie niektóre wypracowane przez siebie schematy, wybrał jednak zupełnie odmienną niż dotychczas konwencję opowiadania. Zasadnicza różnica wiąże się więc z poetyką kina, która może być przecież uwarunkowana historycznie. Oznacza to, że Barański chce podjąć dialog ze współczesnością.

Słowa kluczowe:

Andrzej Barański, Księstwo, autor, ewolucja, kino polskie

Pobierz pliki

PDF

Zasady cytowania

Jaskulski, P. (2019). Ewolucja filmowej twórczości Andrzeja Barańskiego. Media - Kultura - Komunikacja Społeczna, 3(13), 53–69. https://doi.org/10.31648/mkks.2973

Cited by / Share

Bibliografia

Assmann A., Kanon i archiwum, tłum. A. Konarzewska, w: tejże, Między historią a pamięcią. Antologia, red. i posłowie M. Saryusz-Wolska, Warszawa 2013.
Assmann A., Między historią a pamięcią. Antologia, red. i posłowie M. Saryusz-Wolska, Warszawa 2013.
Autorzy kina polskiego, t. 1, red. G. Stachówna, J. Wojnicka, Kraków 2004.
Barański A., Młody film polski: rozmowy przed i po debiucie fabularnym, „Kino” 1980, nr 5.
Barański A., Moje kino, „Film” 1985, nr 29.
Barański A., Siła odrębności, w: Jutro już się zaczęło, „Film” 1980, nr 28.
Bukowiecki A., Sens czerni i bieli. Rozmowa z Andrzejem Barańskim, „FilmPro” 2010, nr 4.
Choromański M., Skandal w Wesołych Bagniskach, Warszawa 1993.
Ciało i seksualność w kinie polskim, red. S. Jagielski, A. Morstin-Popławska, Kraków 2009.
Cichością krzyknąłem. Z Andrzejem Barańskim rozmawia Katarzyna Bielas, „Gazeta Wyborcza. Duży Format” 2005, nr 44.
Czycz S., Nim zajdzie księżyc, Kraków 1968.
Ćwik S., W podwójnym widzeniu, „Walka Młodych” 1980, nr 5.
Dondziłło C., Przed laty w domu, „Film” 1976, nr 22.
Eberhardt K., Konkuruje z kinem czy je uzupełnia, w: tegoż, O polskich filmach, Warszawa 1982.
Eberhardt K., Tadeusz Konwicki – pisarz przy kamerze, „Film” 1960, nr 51.
Frąc W., Andrzej Barański – spełnienie pamięci w obrazie, w: Autorzy kina polskiego, t. 1, red.
G. Stachówna, J. Wojnicka, Kraków 2004.
Helman A., Twórcza zdrada. Filmowe adaptacje literatury, Poznań 1998.
Hendrykowski M., Słownik terminów filmowych, Poznań 1994.
Jagielski S., Być w świecie, którego już nie ma. Kino Andrzeja Barańskiego, „Kwartalnik Filmowy” 2007, nr 59.
Jagielski S., Formy obcości. O stylu filmów Andrzeja Barańskiego, „Kwartalnik Filmowy” 2008, nr 64.
Jagielski S., Patrząc przez peryskop: męskie pragnienie w filmach Andrzeja Barańskiego, w: Ciało i seksualność w kinie polskim, red. S. Jagielski, A. Morstin-Popławska, Kraków 2009.
Janicka B., Kiedy znów będę młody, „Film” 1991, nr 8.
Karbowiak M., 10 pierwszych lat. O twórczości Andrzeja Barańskiego, „Film” 1984, nr 20.
Kaźmierczak P., W domu, „Ekran” 1977, nr 14.
Kino polskie 1989–2009. Historia krytyczna, red. A. Wiśniewska, P. Marecki, Warszawa 2010.
Kino polskie: reinterpretacje: historia, ideologia, polityka, red. K. Klejsa, E. Nurczyńska-Fidelska, Kraków 2008.
Kornatowska M., Wodzireje i amatorzy, Warszawa 1990.
Kornhauser J., Zagajewski A., Świat nie przedstawiony, Kraków 1974.
Kozieł E., Wspomnienia wędrownego kramarza, Poznań 1971.
Kształt bardzo chropowaty. Z Andrzejem Barańskim rozmawia Łukasz Maciejewski, „Magazyn Filmowy SFP” 2011, nr 15.
Kuncewiczowa M., Dwa księżyce, Warszawa 1933.
Lewandowski J., Spokojne kino Andrzeja Barańskiego, „Film” 1983, nr 44.
Lubelski T., Historia kina polskiego. 1895–2014, Kraków 2015.
Maciejewski Ł., Nowy kanon polskiego kina, „Film” 2010, nr 5.
Maciejewski Ł., Płynąć pod prąd, czyli do źródeł, „Film” 2012, nr 5.
Majmurek J., „Księstwo”. Reż. Andrzej Barański, [online] <http://www.dwutygodnik.com/artykul/3509-ksiestwo-rez-andrzej-baranski.html>, dostęp: 23.08.2017.
Marecki P., Barański. Przewodnik Krytyki Politycznej, Warszawa 2009.
Marecki P., Rola literatury w twórczości Andrzeja Barańskiego, [online] <https://www.youtube.com/watch?v=rQL2yD4V7Ok>, dostęp: 17.08.2017.
Marecki P., Świat nieprzedstawiony: wieś polska, „Przekrój” 2010, nr 33.
Marecki P., Twórcza wierność, w: tegoż, Barański. Przewodnik Krytyki Politycznej, Warszawa 2009.
Masternak Z., Chuji na vodie, [online] <http://www.ha.art.pl/projekty/felietony/1902-zbigniew-masternak-chuji-na-vodie>, dostęp: 22.03.2017.
Masternak Z., „Jańcio Wodnik” Jana Jakuba Kolskiego, czyli u Pana Boga za piecem, w: Kino polskie 1989–2009. Historia krytyczna, red. A. Wiśniewska, P. Marecki, Warszawa 2010
Masternak Z., Księstwo. Trylogia młodzieńcza, Poznań 2011.
Masternak Z., Nędzole, Poznań 2014.
Masternak Z., Wieś w polskim kinie, [online] <http://www.polskacanada.com/zbigniew-masternakwies-w-polskim-kinie/>, dostęp: 13.03.2017.
Mąka-Malatyńska K., Kręte ścieżki, [online] <http://www.filmpolski.pl/fp/index.php?etiuda=321206>,dostęp: 31.08.2017.
Ostaszewski J., Dramaturgia, [online] <http://akademiapolskiegofilmu.pl/pl/historia-polskiego-filmu/artykuly/dramaturgia/276>, dostęp: 9.09.2017.
Siemiński W., Niech cię odleci mara, Warszawa 1971.
Simon A., Review: „Heritage”, [online] <http://variety.com/2011/film/reviews/heritage-1117945626/amp/>, dostęp: 25.03.2017.
Sobolewski T., Kino większego zaufania, „Film” 1979, nr 52.
Sobolewski T., Ludzie prości nie mają historii, „Kino” 1983, nr 8.
Sobolewski T., Realizm Andrzeja Barańskiego, „Kino” 1992, nr 11.
Szczepański T., Debiut, „Odgłosy” 1976, nr 21.
Szkoła Polska – powroty, red. E. Nurczyńska-Fidelska, B. Stolarska, Łódź 1998.
Talerz zwany druciakiem. Z reżyserem Andrzejem Barańskim rozmawia Paweł Jaskulski, „Odra” 2017, nr 1.
Tambor K., Księstwo, „Kino” 2012, nr 5.
Wojciechowski J., Życiorys własny robotnika, t. 1, Poznań 1971.
Wyniki ankiety: 12 filmów na 120-lecie kina, [online] <http://kinomuzeum.pl/?p=14471>, dostęp:9.03.2017.
Zwierzchowski P., Kornacki K., Metodologiczne problemy badania kina PRL-u, „Kwartalnik Filmowy” 2014, nr 85.

Filmografia
Filmy w reżyserii Andrzeja Barańskiego
Braciszek (2007).
Dwa księżyce (1993).
Dzień pracy (1971).
Dzień wielkiej ryby (1997).
Horror w Wesołych Bagniskach (1996).
Kabaret (1983).
Kawalerskie życie na obczyźnie (1993).
Kobieta z prowincji (1985).
Kramarz (1990).
Kręte ścieżki (1970).
Księstwo (2011).
Księżyc (1973).
Nad rzeką, której nie ma (1991).
Niech cię odleci mara (1982).
Niech gra muzyka (2001).
Oaza (2009).
Parę osób, mały czas (2007).
Podanie (1972).
Tabu (1988).
Warzywniak, 360° (2006).
W domu (1976).
Wolne chwile (1979).
Filmy innych reżyserów
Aktorzy prowincjonalni (1979), reż. Agnieszka Holland.
Amator (1979), reż. Krzysztof Kieślowski.
Aria dla atlety (1979), reż. Filip Bajon.
Czas wojny (2011), reż. Steven Spielberg.
Człowiek z marmuru (1977), reż. Andrzej Wajda.
Dreszcze (1981), reż. Wojciech Marczewski.
Naga wyspa (1960), reż. Kaneto Shindō.
Niedzielne igraszki (1983, premiera 1988), reż. Robert Gliński.
Przypadek (1987), reż. Krzysztof Kieślowski.
Rondo (1958), reż. Janusz Majewski.
Sceny dziecięce z życia prowincji (1987), reż. Tomasz Zygadło.
Wahadełko (1981), reż. Filip Bajon.
Wesele (2004), reż. Wojciech Smarzowski.
Wielki bieg (1981, premiera 1987), reż. Jerzy Domaradzki.
Wodzirej (1978), reż. Feliks Falk. Google Scholar

Paweł Jaskulski

Afiliacja:

Instytut Polonistyki Stosowanej Uniwersytet Warszawski Polska

Biogram

mgr, doktorant w Zakładzie Retoryki i Mediów Instytutu Polonistyki Stosowanej Uniwersytetu Warszawskiego. Członek Polskiego Towarzystwa Badań nad Filmem i Mediami. Współorganizator kilku konferencji, m.in. ogólnopolskiej „O poprawie kina polskiego” (Warszawa 2013) i międzynarodowej „Edukacja filmowa i medialna w Polsce i świecie. Rozwiązania systemowe oraz studia przypadków” (Warszawa 2015). W pracy naukowej koncentruje się na takich zagadnieniach, jak: nowy kanon kina polskiego (twórcy rehabilitowani, np. Andrzej Barański), kino gatunkowe, edukacja medialna, literatura współczesna. Współredaktor interaktywnego tomu Różne oblicza edukacji audiowizualnej (Warszawa 2016, współredaktor Mariusz K. Koryciński) oraz publikacji elektronicznej poświęconej twórczości Christophera Nolana (Nolan, Warszawa 2017, współredaktor Adriana Brenda-Mańkowska). Autor rozdziałów w monografiach, m.in.: Kultura rocka. Twórcy – tematy – motywy (Toruń 2015), Kultura rocka 2. Słowo – dźwięk – performance (Toruń 2016), Filmowe oblicza sportu (Łódź 2017), 80s Again! (Warszawa 2017).