Zmieniający się paradygmat opowiadania we współczesnych serialach grozy
Abstrakt
Od czasu emisji serialu Rodzina Soprano (The Sopranos, 1999–2007) można zaobserwować nowy etap w historii kinematografii, popularnie nazywany „złotym okresem telewizji”. Główną jego cechą są seriale złożone narracyjnie. Twórcy tych utworów korzystają z nowych środków stylistycznych, a także eksperymentują z ukonstytuowanymi od początku istnienia telewizji schematami narracyjnymi. W artykule podjęto tematykę serialowych horrorów, które zalicza się właśnie do produkcji złożonych narracyjnie. Na przykładzie wybranych sezonów popularnych amerykańskich seriali grozy: Buffy, postrach wampirów (Buffy the Vampire Slayer, 1997–2003), Żywe trupy (The Walking Dead, 2010–), American Horror Story (2011–) i Channel Zero (2016–2018) oraz serialu amerykańsko-angielskiego Dom grozy (Penny Dreadful, 2014–2016) omówiono kwestię zmian w strategiach narracyjnych tychże seriali. Szukano odpowiedzi na następujące pytania: czy współczesne seriale grozy przeszły podobną metamorfozę jak dramaty jakościowe i na czym ta zmiana polega? Czy występują postmodernistyczne kolaże, zakłócenia w warstwie temporalnej linii narracyjnych? Czy twórcy wplatają nowatorskie rozwiązania, podążając za myślą formalistów rosyjskich, w struktury narracyjne? I w końcu czy można mówić o nowym typie seriali horrorów, czy są to jedynie powielone wzorce, które wcześniej występowały w serialowym dyskursie grozy?
Słowa kluczowe:
współczesny serial, narracyjna złożoność, postmodernizm, serial jakościowy, telewizja jakościowaBibliografia
Carroll, Noël. 2004. Filozofia horroru. Tłum. Mirosław Przylipiak. Gdańsk: słowo/obraz terytoria.
Creeber, Glen. 2004. Serial Television: Big Drama on the Small Screen. London: BFI.
Feuer, Jane. 2011. HBO i pojęcie telewizji jakościowej. Tłum. Mirosław Filiciak i in. W: Bielak, Tomasz, Filiciak, Mirosław, i Ptaszek, Grzegorz (red.). Zmierzch telewizji? Przemiany medium. Antologia. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar, s. 114–128.
Lewicki, Arkadiusz. 2007. Sztuczne światy. Postmodernizm w filmie fabularnym. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
Mittell, Jason. 2011. Złożoność narracyjna we współczesnej telewizji amerykańskiej. Tłum. Dariusz Kuźma. W: Bielak, Tomasz, Filiciak, Mirosław, i Ptaszek, Grzegorz (wyb. i red.). Zmierzch telewizji? Przemiany medium. Antologia. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar, s. 151–179.
Mittell, Jason. 2015. Complex TV: The Poetics of Contemporary Television Storytelling. New York: New York University Press.
Page, Adrian. 2008. Postmodern Drama. W: Creeber, Glen (ed.). The Television Genre Book. Basingstoke – New York: Palgrave MacMillan/British Film Institute, s. 54–59.
Szczekała, Barbara. 2018. Mind-Game Films. Łódź: Narodowe Centrum Kultury Filmowej w Łodzi.
Thompson, Robert J. (ed.). 1997. Televisionʼs Second Golden Age: From Hill Street Blues to ER. New York: Continuum.
Netografia
Bucknall-Hołyńska, Justyna. 2017. Czy współczesne seriale spełniają kryteria kultury wysokiej? [Online]. Teologia Polityczna. Dostęp: https://teologiapolityczna.pl/justyna-bucknall-holynska--czy-wspolczesne-seriale-spelniaja-kryteria-kultury-wysokiej-tpct-46- [3.03.2020].
McAlone, Nathan. 2016. This Chart Shows How the Number of TV Shows Being Made Has Exploded in the Last Few Years. [Online]. Business Insider. Dostęp: https://www.businessinsider.com/tv-show-growth-2002-2015-2016-10?IR=T [12.11.2018].
Rodriguez, Ashley. 2020. The End of “Peak TV” Must Finally, Mercifully be Nigh. [Online]. Quartz. Dostęp: https://qz.com/999827/the-end-of-peak-tv-must-finally-mercifully-be-nigh/ [6.04.2020].
Filmografia
Seriale telewizyjne
American Horror Story. 2011–. Twórcy: Ryan Murphy i Brad Falchuk. Horror, thriller, dramat, slasher. USA: 20th Century Fox Television i in.
Breaking Bad. 2008–2013. Twórca: Vince Gilligan. Kryminalny, dramat, czarna komedia, thriller. USA: High Bridge Entertainment i in.
Buffy, postrach wampirów (Buffy the Vampire Slayer). 1997–2003. Twórca: Joss Whedon. Horror, komedia fantasy. USA: 20th Century Fox i in.
Channel Zero. 2016–2018. Twórca: Nick Antosca. Horror, thriller, dramat fantasy. USA: Universal Cable Production i in.
Czysta krew (True Blood). 2008–2014. Twórca: Alan Ball. Horror, dramat, dark fantasy. USA: Your Face Goes Here Entertainment i HBO Entertainment.
Dom grozy (Penny Dreadful). 2014–2016. Twórca: John Logan. Horror, thriller, dramat, darkfantasy. USA – Wielka Brytania: Desert Wolf Productions i in.
Lights Out. 1946–1952. Reż. Fred Coe. Horror, thriller. USA: Admiral Corporation i in.
Mad Men. 2007–2015. Twórca: Matthew Weiner. Dramat. USA: American Movie Classics i in.
Nie z tego świata (Supernatural). 2005–2020. Twórca: Eric Kripke. Dramat, horror, thriller, darkfantasy, urban fantasy. USA: Warner Bros. Television i in.
Opowieści z ciemnej strony (Tales from the Darkside). 1983–1988. Reż. George A. Romero. Horror, fantasy. USA: Laurel Entertainment Inc. i in.
Opowieści z krypty (Tales from the Crypt). 1989–1996. Twórcy: William Gaines i Steven Dodd. Horror, czarna komedia, dark fantasy. USA: Tales from the Crypt Holdings i HBO.
Posterunek przy Hill Street (Hill Street Blues). 1981–1987. Twórcy: Steven Bochco i Michael Post. Dramat kryminalny, policyjny. USA: MTM Enterprises.
Prawo ulicy (The Wire). 2002–2008. Twórca: David Simon. Kryminalny, dramat. USA: Blown Deadline Productions i HBO Entertainment.
Rodzina Soprano (The Sopranos). 1999–2007. Twórca: David Chase. Kryminalny, dramat. USA: HBO Entertainment.
St. Elsewhere. 1982–1988. Twórcy: Joshua Brand i John Falsey. Dramat medyczny. USA: MTM Enterprises.
Stranger Things. 2016–. Twórcy: Matt i Ross Dufferowie. Horror, science fiction, dramat. USA: 21 Laps Entertainment i Monkey Massacre.
Strefa mroku (The Twilight Zone). 1959–1964, 1985–1989, 2002–2003, 2019–). Twórcy: Rod Serling i in. Horror, science fiction, fantasy, dystopia, thriller psychologiczny, czarna komedia. USA: CBS Productions i in.
Tales of Tomorrow. 1951–1953. Twórcy: Mel Goldberg i Mann Rubin. Science fiction, dramat, horror, thriller. USA: George F. Foley.
Żywe trupy (The Walking Dead). 2010–. Twórcy: Frank Darabont i Robert Kirkman. Horror, dramat, zombie apokalipsa. USA: American Movie Classics, Idiot Box Productions i in.
