On the possibility of using selected tools of ethnolinguistics in legal text analysis

Piotr Pieprzyca

Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
https://orcid.org/0000-0001-8833-3085


Abstract

The article concerns the possibility of using several selected tools of ethnolinguistics in research on legal texts. The proposed method is to enable determination of society’s values that are encoded in such texts. A normative act creates a legal-textual image of the world, i.e. a set of judgments relating to the norms and rules of conduct in a given society that are anthropocentric in nature, as seen from the perspective of the legislator. The interpretation of legally significant concepts which are found in legal texts can be determined by formulating a legal-cognitive definition that includes the characteristics of a certain concept and rules of conduct related to it. Deonticity, i.e. obligations,
prohibitions and permissions referring to the concept, resulting from the function of the
legal text is the basic aspect of such a definition. It comprises also legal-linguistic
stereotypes, which reflect the conventional image of a subject in the legal text. These
stereotypes are images, patterns and ideological ideas, which may also co-occur with each
other. The content of legal-linguistic stereotypes is determined through a comprehensive
analysis of a normative act, considering all types of legal provisions concerning a given
concept.


Keywords:

legal linguistics, legal language, ethnolinguistics, linguistic image of the world in the legal text, cognitive definition


Abramowicz M. (1989): Incipit tekstu w kontekście kulturowym na przykładzie poezji starofrancuskiej. „Etnolingwistyka” 2, s. 39–48.   Google Scholar

Abramowicz M., Bartmiński J. (1996): Francuski „peuple” i polski „lud”. Dwa pojęcia – dwa paradygmaty językowo-kulturowe. „Etnolingwistyka” 8, s. 41–56.   Google Scholar

Bartmiński J. (2002): Lubelska etnolingwistyka. „Analecta” 11/1–2(21–22), s. 29–42.   Google Scholar

Bartmiński J. (2006): Językowe podstawy obrazu świata. Lublin.   Google Scholar

Bartmiński J. (2008): Etnolingwistyka, lingwistyka kulturowa, lingwistyka antropologiczna? [W:] „Język a Kultura”. T. 20: Tom jubileuszowy. Red. A. Dąbrowska. Wrocław, s. 15–33.   Google Scholar

Bartmiński J. (2009): Stereotypy mieszkają w języku. Studia etnolingwistyczne. Lublin.   Google Scholar

Bartmiński J. (2010): Pojęcie „językowy obraz świata” i sposoby jego operacjonalizacji. [W:] Jaka antropologia literatury jest dzisiaj możliwa? Red. P. Czapliński, A. Legeżyńska, M. Telicki. Poznań, s. 155–178.   Google Scholar

Bartmiński J. (red.) (1996): Słownik stereotypów i symboli ludowych. T. 1: Kosmos. Lublin.   Google Scholar

Bartmiński J. (red.) (2015): Leksykon aksjologiczny Słowian i ich sąsiadów. T. 1–5. Lublin.   Google Scholar

Bartmiński J., Sandomirskaja I., Telija V. (1999): Ojczyzna w polskim i rosyjskim językowym obrazie świata. „Etnolingwistyka” 11, s. 25–49.   Google Scholar

Bielińska-Gardziel I. (2003): Techniki operowania stereotypem w reklamie. „Etnolingwistyka” 15, s. 165–186.   Google Scholar

Bielińska-Gardziel I. (2009): Rodzina i jej profile we współczesnej polszczyźnie. „Etnolingwistyka” 21, s. 121–138.   Google Scholar

Chauvin T., Stawecki T., Winczorek P. (2021): Wstęp do prawoznawstwa. Warszawa.   Google Scholar

Gębka-Wolak M., Moroz A. (2019): Jednostka tekstu prawnego w ujęciu teoretycznym i praktycznym. Toruń.
Crossref   Google Scholar

Gizbert Studnicki T. (1992): Język prawny a obraz świata. [W:] Prawo w zmieniającym się społeczeństwie. Księga jubileuszowa prof. Marii Boruckiej-Arctowej. Red. G. Skąpska, J. Czapska, K. Daniel, J. Górski, K. Pałecki. Kraków, s. 149–161.   Google Scholar

Kielak O. (2020): Zwierzęta domowe w języku i kulturze. Studium etnolingwistyczne. Lublin.   Google Scholar

Mikołajczuk A. (1996): Kognitywny obraz GNIEWU we współczesnej polszczyźnie. „Etnolingwistyka” 8, s. 131–145.   Google Scholar

Niebrzegowska-Bartmińska S. (2020): Definiowanie i profilowanie pojęć w (etno)lingwistyce. Lublin.   Google Scholar

Nowak P., Olejnik K. (2001): Współcześni czarnoksiężnicy – magia i rytuał w tekstach politycznych. „Etnolingwistyka” 13, s. 27–48.   Google Scholar

Nowak-Korcz P. (2013): Wybrane cechy polskiego i francuskiego języka prawa zobowiązań umownych – charakterystyka cech umów odnoszących się do rzeczy. „Comparative Legilinguistics” 14, s. 47–116.
Crossref   Google Scholar

Piasecka A. (2011): Kilka uwag o antropocentryzmie i dydaktyzmie jako wykładnikach relacji homo–animal (na podstawie polskich i rosyjskich frazeologizmów z nazwami wybranych zwierząt gospodarskich). „Poznańskie Studia Slawistyczne” 21, s. 53–74.
Crossref   Google Scholar

Pieciul-Kamińska E. (2018): Nijakość w języku i neutralność w literaturze jako sygnał odmienności kulturowej. „Etnolingwistyka” 30, s. 113–132.
Crossref   Google Scholar

Pieprzyca P. (2017): Le préambule de la constitution comme un exemple d’un texte de droit. „Comparative Legilinguistics” 30, s. 51–66.
Crossref   Google Scholar

Pieprzyca P. (2024): Image jurilinguistique des animaux dans les codes civils français et polonais. „International Journal for the Semiotics of Law – Revue internationale de Sémiotique juridique”, , dostęp: 16.06.2024.
Crossref   Google Scholar

Słownik języka polskiego PWN, , dostęp: 16.06.2024.   Google Scholar

Tokarski R. (1999): Językowy obraz świata w metaforach potocznych. [W:] Językowy obraz świata. Red. J. Bartmiński. Lublin, s. 65–81.   Google Scholar

Tokarski R. (2016): Od językowego obrazu świata do obrazów świata w języku. „Język Polski” XCVI, nr 2, s. 28–37.
Crossref   Google Scholar

Wróblewski B. (1948): Język prawny i język prawniczy. Kraków.   Google Scholar

Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 17 stycznia 2012 r. w sprawie kwalifikacji rolniczych posiadanych przez osoby wykonujące działalność rolniczą (Dz.U. z 2012 r. poz. 109 ze zm.).   Google Scholar

Ustawa z dnia 11 kwietnia 2003 r. o kształtowaniu ustroju rolnego (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 423).   Google Scholar

Ustawa z dnia 14 lutego 1991 r. – Prawo o notariacie (t.j. Dz.U. z 2022 poz. 1394 ze zm.).   Google Scholar

Ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ochronie zwierząt (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 1580).   Google Scholar

Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 1610 ze zm.).   Google Scholar

Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 2809).   Google Scholar

Ustawa z dnia 26 kwietnia 2019 r. o zmianie ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2019 r. poz. 1080).   Google Scholar

Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 17).   Google Scholar

Ustawa z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 499).   Google Scholar

Ustawa z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 581).   Google Scholar


Published
2024-09-30

Cited by

Pieprzyca, P. (2024). On the possibility of using selected tools of ethnolinguistics in legal text analysis. Prace Językoznawcze, 26(3), 93–108. https://doi.org/10.31648/pj.10350

Piotr Pieprzyca 
Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
https://orcid.org/0000-0001-8833-3085