Semantics – a challenge for modern speech therapy
Alina Maciejewska
Uniwersytet w SiedlcachAbstract
Logicians, philosophers, psychologists, sociologists and linguists have long been interested in research on the meaning of words, sentences, and texts. Although evidence shows that meaning influenced the foundations of grammar and determines language development and successful communication, no universally recognised methods of describing it have so far been developed. In speech therapy, however, meaning is taken into account in studies on naming and understanding words and sentences. The article presents the achievements of contemporary cognitive semantics as well as methods proposed in structuralist and cognitive linguistics for investigating and recording word meanings. The study proposes how to use certain methods of description in diagnostic and therapeutic procedures in speech therapy: from the sensory-motor stage of forming knowledge about a word meaning to the stage of understanding a word as a linguistic sign embedded in a linguistic system. Moreover, it is emphasised that research on the semantic development of words and its constraints in speech disorders and language development is of paramount value.
References
Affolter F. (1997): Język, spostrzeganie, rzeczywistość. Warszawa. Google Scholar
Barrett M.D. (1978): Lexical development and overextension in child language. „Journal Child Language” 5/2, s. 205−219.
Crossref
Google Scholar
Bartmiński J. (red.) (1999): Językowy obraz świata. Lublin. Google Scholar
Baudouin de Courtenay J.N. (1974): Dzieła wybrane. T. 1. Warszawa. Google Scholar
Bergen B. (2017): Latające świnie. Jak umysł tworzy znaczenie. Przekład Z. Lamża. Kraków. Google Scholar
Blevins J.P., Blevins J. (red.) (2009): Analogy in grammar: form and acquisition. Oxford–New York.
Crossref
Google Scholar
Bogusławski A. (2007): A Study in the Linguistics-Philosophy Interface. Warszawa. Google Scholar
Borowiec H. (2014): Dziecięce rozumienie świata (studium lingwistyczne). Lublin. Google Scholar
Bruner J. (1978): Poza dostarczone informacje. Przekład B. Mroziak. Warszawa. Google Scholar
Carey S. (1985): Conceptual Change in Childhood. Cambridge. Google Scholar
Chmura-Klekotowa M. (1964): Rozwój rozumienia budowy wyrazów nowych (analogicznych) u dzieci w wieku przedszkolnym. „Psychologia Wychowawcza” 4, s. 403−418. Google Scholar
Chomsky N. (2005): O naturze i języku. Przekład J. Lang. Poznań. Google Scholar
Clarc E.V. (1993): The lexicon in acquisition. Cambridge.
Crossref
Google Scholar
Gentner D. (1982): Why nouns are learned before verbs. [W:] Language development: syntaxis and semantics. Red. S. Kuczaj. Hillsdale, s. 64−82. Google Scholar
Grabias S. (2008): Postępowanie logopedyczne. Diagnoza, programowanie terapii, terapia. „Logopedia” 37, s. 13–28. Google Scholar
Grzegorczykowa R. (1999): Pojęcie językowego obrazu świata. [W:] Językowy obraz świata. Red. J. Bartmiński. Lublin, s. 39−46. Google Scholar
Haman M. (1993): Rozwój pojęciowy i semantyczny dziecka. [W:] Psychologia a semiotyka. Pojęcia i zagadnienia. Red. I. Kurcz. Warszawa, s. 2–24. Google Scholar
Heinz A. (1978): Dzieje językoznawstwa w zarysie. Warszawa. Google Scholar
Hrycyna E. (2023): Słownictwo w zaburzeniach należących do spektrum autyzmu. „Logopedia Silesiana”, https://doi.org/10.31261/logopediasilesiana. 2022.11.02.08.
Crossref
Google Scholar
Jackendorf R.S. (1983): Semantics and Cognition. London. Google Scholar
Jęczeń U. (2017): Językowa projekcja emocji w wypowiedziach dzieci w normie intelektualnej i dzieci z zespołem Downa. Lublin. Google Scholar
Kaczmarek L. (1977): Nasze dziecko uczy się mowy. Lublin. Google Scholar
Keil F.C. (1979): Semantics and conceptual development. Cambridge.
Crossref
Google Scholar
Kielar-Turska M. (1989): Mowa dziecka. Słowo i tekst. Kraków. Google Scholar
Kurcz I. (2000): Psychologia języka i komunikacji. Warszawa. Google Scholar
Lakoff G. (2012): Przedmowa J. Lakoffa. [W:] Latające świnie. Jak umysł tworzy znaczenie. Red. B. Bergen (2017). Przekład Z. Lamża. Kraków. s. 7−9. Google Scholar
Langacker R.W. (1995): Wykłady z gramatyki kognitywnej. Lublin. Google Scholar
Lyons J. (1975): Wstęp do językoznawstwa. Przekład K. Bogacki. Warszawa. Google Scholar
Maciejewska A. (2008): Mówione – pisane. Objaśnianie znaczenia wyrazu „dom” przez uczniów z dysleksją. [W:] Zrozumieć, żeby pomagać. Dysleksja w ujęciu interdyscyplinarnym. Red. I. Pietras, G. Krasowicz-Kupis. Gdynia, s. 31−46. Google Scholar
Maciejewska A. (2010/11): „Zwyczajnie o domu”– językowy obraz świata domu w tekstach studentów. „Conversatoria Linguistica” IV, s. 34–44. Google Scholar
Maciejewska A. (2015): Analogia w języku i umyśle. Siedlce. Google Scholar
Maciejewska A. (2021): Sprawność leksykalno-semantyczna w rozwoju mowy. [W:] Logopedia przedszkolna i szkolna. Red. A. Domagała, U. Mirecka. Gdańsk, s. 141–192. Google Scholar
Mel’čuk I.A. (1988): Dependency Syntax: Theory and Practice. Albany. Google Scholar
Miodunka W. (1980): Teoria pól językowych. Społeczne i indywidualne ich uwarunkowania. Warszawa–Kraków. Google Scholar
Nelson K. (1988): Where do taxonomic categories from? „Human Development” 31, s. 3–10.
Crossref
Google Scholar
Ogden C.K., Richards I.A. (1923): The Meaning of Meaning. London. Google Scholar
Ołtuszewski W. (1896): Rozwój mowy dziecka oraz stosunek tego rozwoju do jego inteligencji. Warszawa. Google Scholar
Pinker S. (1999): Words and Rules: The Ingrediens od language. New York. Google Scholar
Przetacznikowa M. (1975): Semantyczna interpretacja wczesnych stadiów rozwoju składni u dzieci. „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace Psychologiczno-Pedagogiczne” 23, s. 7–53. Google Scholar
Rosch E. (1978): Principles of Categorization. Hillsdale. Google Scholar
Rozwadowski J. (1921): O dwuczłonowości wyrazów, „Język Polski” VI/5, s. 129–139. Google Scholar
Rzętkowska J. (1908): Przyczynek do badań nad rozwojem mowy dziecka. „Biblioteka psychologii dziecięcej”. Warszawa. Google Scholar
Saussure F. de (2004): Szkice z językoznawstwa ogólnego. Przekład M. Danielewiczowa. Warszawa. Google Scholar
Smoczyński P. (1955): Przyswajanie przez dziecko podstaw systemu językowego. Łódź–Wrocław. Google Scholar
Stern W. (1928): Die Kindersprache. Leipzig. Google Scholar
Szuman S. (red.) (1968): O rozwoju języka i myślenia dziecka. Warszawa. Google Scholar
Tokarski R. (1984): Struktura pola znaczeniowego. Warszawa. Google Scholar
Tokarski R. (2001): Słownictwo jako interpretacja świata. [W:] Współczesny język polski. Red. J. Bartmiński. Lublin, s. 323–370. Google Scholar
Wierzbicka A. (2006): Semantyka leksykalna. Jednostki elementarne i uniwersalne. Lublin. Google Scholar
Wierzchowski J. (1980): Semantyka językoznawcza. Warszawa. Google Scholar
Zarębina M. (1994): Język polski w rozwoju jednostki. Gdańsk. Google Scholar
Uniwersytet w Siedlcach