The lexeme tęcza [rainbow] in contemporary Polish presented against cultural background and other Slavic languages

Małgorzata Święcicka

Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy
https://orcid.org/0000-0002-7504-7263

Monika Peplińska

Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy
https://orcid.org/0000-0003-4658-9343


Abstract

The aim of the article is to provide linguistic and cultural reflection on the lexeme tęcza. Considering its cultural background and correspondents in other Slavic languages, the proposed analysis covers the semantics of the word in Polish and is an attempt to situate the term in the thematic fields of Polish. The presented findings and their analysis confirm that the lexeme in question is a universal concept, with rich symbolism and generally positive cultural connotations. The authors point to the presence of the word in many European languages, including Slavic ones, to denote various atmospheric phenomena accompanying the rainbow. The ambiguity of the word in Polish as well as its basic, literary, figurative and specialized meanings justify lexicological thematic qualification
to fields such as: man and nature, physical categories, man and technology, everyday
human life.


Keywords:

cultural linguistics, rainbow in culture, rainbow in Slavic languages, semantics of tęcza in Polish, rainbow in thematic qualifications


Batko-Tokarz B. (2019): Tematyczny podział słownictwa współczesnego języka polskiego. Teoria, praktyka, leksykografia. Kraków.   Google Scholar

Brückner A. (2000): Słownik etymologiczny języka polskiego. Warszawa.   Google Scholar

Chenel A.P., Simarro A.S. (2008): Słownik symboli. Przekład M. Boberska. Warszawa.   Google Scholar

Cygal-Krupa Z. (1986): Słownictwo tematyczne języka polskiego. Zbiór wyrazów w układzie rangowym, alfabetycznym i tematycznym. Kraków.   Google Scholar

Dawidziak-Kładoczna M. (2018): Leksem tęczowy w polszczyźnie. Znaczenie i stabilność ekspresywna. „Orbis Linguarum”. Vol. 51/18, s. 17–37.   Google Scholar

Greenler R. (1998): Tęcze, glorie i halo. Przekład M. Krzyżanowska. Warszawa.   Google Scholar

Kita M., Polański E. (2002): Słownik tematyczny języka polskiego. Łódź.   Google Scholar

Kopaliński W. (1985): Słownik mitów i tradycji kultury. Warszawa.   Google Scholar

Kopaliński W. (1990): Słownik symboli. Warszawa.   Google Scholar

Kubalska-Sulkiewicz K. (red.) (2011): Słownik terminów artystycznych i architektonicznych. Warszawa.   Google Scholar

Laurinkienè N. (2004): Tęcza. Nazwy i znaczenie w kontekście litewskiej narracji folklorystycznej. „Etnolingwistyka” 16, s. 215–239.   Google Scholar

Markowski A. (1992): Leksyka wspólna różnym odmianom polszczyzny. T. 1–2. Warszawa.   Google Scholar

Niebrzegowska-Bartmińska S. (red.) (2012): Słownik stereotypów i symboli ludowych. T. 1: Kosmos, z. 3: Meteorologia. Lublin.   Google Scholar

Nussenzveig H.M. (1977): The Theory of the Rainbow. „Scientific American” 236, s. 116–128.
Crossref   Google Scholar

Peplińska-Narloch M. (2014): Most w przestrzeni językowo-kulturowej (na materiale frazeologicznym). [W:] Miasto – przestrzeń zróżnicowana językowo, kulturowo i społecznie 5. Red. M. Święcicka, M. Peplińska-Narloch. Bydgoszcz, s. 47–61.   Google Scholar

Pevsner N., Fleming J., Honour H. (red.) (1992): Encyklopedia architektury. Przekład A. Dulewicz. Warszawa.   Google Scholar

Piotrowicz A., Witaszek-Samborska M. (2018): Słownictwo gwary miejskiej Poznania w ujęciu tematycznym. Poznań.   Google Scholar

Reczkowa B. (1967): Tęcza i synonimy. „Język Polski” XLVII, s. 60–71.   Google Scholar

Skowroński W. (red.) (2008): Ilustrowany leksykon architektoniczno-budowlany. Warszawa.   Google Scholar

Szolginia W. (1991): Ilustrowana encyklopedia dla wszystkich. Architektura i budownictwo. Warszawa.   Google Scholar

Szolginia W. (1992): Encyklopedia mini. Architektura. Warszawa.   Google Scholar

Święcicka M. (2014): Architektura – koncepcja badań lingwistycznych. [W:] Miasto – przestrzeń zróżnicowana językowo, kulturowo i społecznie 5. Red. M. Święcicka, M. Peplińska-Narloch. Bydgoszcz, s. 15–26.   Google Scholar

Bolek M., Chról P. (2022): Tęcza, czyli łuk na niebie. Etymologie, , dostęp: 25.10.2023.   Google Scholar

Słownik LGBTQ. Żebyście wiedzieli, o czym mówią w branży, , dostęp: 25.09.2023.   Google Scholar

Słowosieć, , dostęp: 25.09–04.10.2023.   Google Scholar

Wielki słownik słowiański, , dostęp: 29.09.2023.   Google Scholar

, dostęp 18.09.2023.   Google Scholar

, dostęp: 25.09.2023.   Google Scholar

, dostęp: 03.10.23.   Google Scholar

, dostęp: 03.10.23.   Google Scholar

, dostęp 28.10.2023.   Google Scholar

, dostęp: 29.09.2023.   Google Scholar

, dostęp: 20.11.2023.   Google Scholar

, dostęp: 20.11.2023.   Google Scholar

, dostęp: 20.11.2023.   Google Scholar


Published
2025-03-22

Cited by
Crossref
0
Scopus
0

Święcicka, M., & Peplińska, M. . (2025). The lexeme tęcza [rainbow] in contemporary Polish presented against cultural background and other Slavic languages. Prace Językoznawcze, 27(1), 179–195. https://doi.org/10.31648/pj.10953

Małgorzata Święcicka 
Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy
https://orcid.org/0000-0002-7504-7263
Monika Peplińska 
Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy
https://orcid.org/0000-0003-4658-9343