Koncept POLSKOŚĆ w dyskursie polonijnym (studium przypadku)

Ewa Białek

doi:10.31648/pj.11537

The concept of POLISHNESS in the Polish diaspora discourse (a case study)

Ewa Białek

Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie
https://orcid.org/0000-0003-3868-5001

DOI: https://doi.org/10.31648/pj.11537

Abstract

The aim of the study is to analyse the concept of POLISHNESS in the Polish diaspora discourse. It presents dictionary meanings of the lexeme polskość ‘Polishness,’ explaining also such terms as Polonia ‘Polish minority’ and diaspora, and then characterizing the Polish diaspora’s discourse. The basic criteria for distinguishing this type of discourse are the subject matter (the situation and activities of the Polish diaspora), the sender, and the receiver (Polish diaspora organizations). The lexeme polskość refers to a set
of features typical of Poland and Poles, and it is also associated with Polish origin. The
undertaken analysis encompasses texts about the Polish community in Russia. In regard
to the Polish diaspora discourse, as established, the pillars of Polishness are: knowing
the language, being educated in the language, cultivating traditions and rituals, and
faith. The Catholic Church and the clergy have great achievements in the centuries-long
work of maintaining Polishness in the East. Nowadays, Polish origin can be a chance for
development and better opportunities for the young generation. Members of the diaspora
notice the rebirth of Polishness in places which, and among people who, previously lost
this bond with the country of their ancestors. Proper names are a symbol of the Polish
community, emphasizing the bond between members of the diaspora and the ties with
the country of origin, its language, values and culture. The study shows that names of
organizations and groups of people often include such proper names components as Polonia,
Dom Polski, as well as names of state symbols (e.g. the white eagle) and places important
from the point of view of Polish history (e.g. Wawel)

Keywords:

Polishness, ethnolinguistics, discourse, Polish diaspora in Russia, language, faith, migration

References

Bartmiński J. (2016): O aktualnych zadaniach etnolingwistyki. „Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury” 28, s. 7–29.
Crossref Google Scholar

Białek E. (2025): Koncept POLSKOŚĆ w dyskursie dyplomatycznym. „LingVaria” 20, 1(39), s. 89–102.
Crossref Google Scholar

Definicje, pojęcia dotyczące spraw polonijnych. Ministerstwo Spraw Zagranicznych RP, strona archiwalna, https://dziennikurzedowy.msz.gov.pl/pl/p/msz_pl/polityka_zagraniczna/polonia/definicje_pojecia/index.html, dostęp: 10.03.2025. Google Scholar

Dijk T.A. van (2001): Badania nad dyskursem. Przekład G. Grochowski. [W:] Dyskurs jako struktura i proces. Red. T.A. van Dijk. Red. nauk. wyd. pol. T. Dobrzyńska. Warszawa, s. 9–44. Google Scholar

Dobrzyńska T. (2002): Konotacje nazw w kontaktach międzykulturowych. „Stylistyka” 11, s. 493–503. Google Scholar

Gałkowski A. (2018): Definicja i zakres chrematonimii. „Folia Onomastica Croatica” 27, s. 1–14, https://hrcak.srce.hr/file/317410, dostęp: 10.11.2024.
Crossref Google Scholar

Kołodziej W. (2005): Emigracja Polaków do USA i jej etapy. „Krakowskie Studia Małopolskie” 9, s. 181–205, https://czasopisma.marszalek.com.pl/images/pliki/ksm/09/ksm200513.pdf, dostęp: 10.11.2024.
Crossref Google Scholar

Kuźmina D. (2020): Zasoby Polonijnej Biblioteki Cyfrowej: czasopisma polonijne w Rosji. „Rocznik Historii Prasy Polskiej”. T. XXIII, z. 3(59), s. 141–160.
Crossref Google Scholar

Leończyk S. (2021): Mniejszość polska w Federacji Rosyjskiej: uwarunkowania, stan aktualny i perspektywy. „Prace Instytutu Europy Środkowej” 13. Lublin. Google Scholar

Lesińska M. (2018): Polska diaspora, Polonia, emigracja. Spory pojęciowe wokół skupisk polskich za granicą. „Polski Przegląd Migracyjny” 1/(3), s. 9–23. Google Scholar

Marchlewska M., Rogoza R., Rogoza M., Witke D., Furman A., Szczepańska D., Maciantowicz O., Molenda Z., Maison D. (2023): Czy i jak identyfikujemy się dziś z Polską? Raport segmentacyjny. Laboratorium Poznania Politycznego. Instytut Psychologii PAN, s. 48–49, https://psychpol.psych.pan.pl/images/Raporty/LaboratoriumPoznaniaPolitycznegoIPPAN_RaportSegmentacyjny_NdS.pdf, dostęp: 10.11.2024. Google Scholar

Niewiara A. (2009): Kształty polskiej tożsamości. Potoczny dyskurs narodowy w perspektywie etnolingwistycznej (XVI–XX w.). Katowice. Google Scholar

Organizacje polonijne, Rosja. „Serwis Rzeczypospolitej Polskiej”, https://www.gov.pl/web/polonia/organizacje-polonijne2, dostęp: 10.11.2024. Google Scholar

Patek A. (2001): Polska diaspora w Rosji do 1917 r.; Polska diaspora w Rosji Radzieckiej i ZSRR; Polska diaspora w Republice Rosji i Wspólnocie Niepodległych Państw. [W:] Polska diaspora. Red. A. Walaszek. Kraków, s. 275–325. Google Scholar

Patyna J. (2006): Wizja Syberii w pamiętnikach zesłańców 2 połowy XIX wieku. Struktura relacji – podstawowe cechy. „Annales Academiae Paedagogicae Cracaviensis. Folia 37. Studia Historicolitteraria” VI, s. 76–87, https://rep.up.krakow.pl/xmlui/bitstream/handle/11716/7424/AF037--06--Wizja-Syberii--Patyna.pdf?sequence=1&isAllowed=y, dostęp: 10.11.2024. Google Scholar

Rak M. (2015): Co to jest kulturem? „LingVaria” X, 2(20), s. 305–316.
Crossref Google Scholar

Rutkowski M. (2019): Dyskursywne kreacje światów w nazwach własnych. [W:] Słowo – Historia, historie w słowach. Red. M. Karwatowska, R. Litwiński, A. Siwiec. Lublin, s. 179–190. Google Scholar

Rządowy program współpracy z Polonią i Polakami za granicą w latach 2015–2020. MSZ, https://www.gov.pl/web/dyplomacja/rzadowy-program-wspolprac-z-polonia-i-polakami-za-granica-w-latach-2015-2020, dostęp: 10.11.2024. Google Scholar

Senatorowie przeciwko użyciu pojęcia „diaspora”, zamiast terminu „Polonia”, 19.11.2014, aktualizacja: 14.07.2016. Dzieje.pl. Portal Historyczny, https://dzieje.pl/aktualnosci/senatorowie-przeciwko-uzyciu-pojecia-diaspora-zamiast-terminu-polonia, dostęp: 10.11.2024. Google Scholar

Stawicki R. (2019): 150 lat osadnictwa polskiego w Brazylii – zarys historyczny. Opracowania tematyczne OT–673. Kancelaria Senatu, kwiecień 2019. Warszawa, s. 3–15, https://www.senat.gov.pl/gfx/senat/pl/senatopracowania/173/plik/ot-673.pdf, dostęp: 10.11.2024. Google Scholar

Sula D. (2013): Powrót ludności polskiej z byłego Imperium Rosyjskiego w latach 1918–1937. Warszawa. Google Scholar

Witosz B. (2009): Dyskurs i stylistyka. Katowice. Google Scholar

#WojenneDeportacje. Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku, https://muzeum1939.pl/taxonomy/term/157, dostęp: 10.11.2024. Google Scholar

W służbie Rzeczypospolitej Polskiej, Polakom i Polonii na świecie. Pełnomocnik rządu do spraw Polonii i Polaków za granicą, grudzień 2019 r. – listopad 2023 r., 12.12.2023. „Serwis Rzeczpospolitej Polskiej”, https://www.gov.pl/web/polonia/w-sluzbie-rzeczypospolitej-polskiej-polakom-i-polonii-na-swiecie-grudzien-2019-r--grudzien-2023-r-misja-pelnomocnika-rzadu-ds-polonii-i-polakow-za-granica-dobiegla-konca, dostęp: 10.11.2024. Google Scholar

Wyszyński R., Leszczyński K. (2023): Atlas Polaków na świecie. Warszawa. Google Scholar

Żegota K. (2014): Diaspora polska w Obwodzie Kaliningradzkim Federacji Rosyjskiej. Toruń. Google Scholar

Download

PDF (Język Polski)

Published

2025-09-30

Cited by

Białek, E. (2025). The concept of POLISHNESS in the Polish diaspora discourse (a case study). Papers in Linguistics, 27(3), 223–240. https://doi.org/10.31648/pj.11537