Legal acts – from a syntactic analysis to remarks on style
Abstract
The article focuses on a linguistic description that is based on syntactic rules, the
foundation of which is the meaning. The basic unit of examination here is the normative
sentence in which the modality category and grammatical meanings, indicated by certain
language forms are taken into consideration. The aims of the research are: a) to decide
thanks to what the analysis of sentence makes it possible to determine the stylistic
features of legal acts; b) to explain how many stylistic features there are and what their
names are; c) to define the range of the use of legal style language indicators in the
examined material. The research showed that the relationship between the syntactic
analysis and the style characteristics is based on the choice of an appropriate text unit
and set of notions. A normative sentence is an example of an extraordinary syntactic
structure since its description leads to defining all of the crucial features of the legal style. A precise analysis of semantic categories makes it possible to examine stylistic functions
which are indicated in the legal text by various language forms.
Keywords:
legal language, statute, syntax, style, value and language forms of styleReferences
Bartmiński J. (1993): Styl potoczny. [W:] Współczesny język polski. Red. J. Bartmiński. Warszawa, s. 115–134. Google Scholar
Bartmiński J. (2003): Derywacja stylu. [W:] Współczesna polszczyzna. Wybór opracowań. T. 2: Warianty języka. Red. J. Bartmiński, J. Szadura. Lublin, s. 59–70. Google Scholar
Bartmiński J., Niebrzegowska-Bartmińska S. (2009): Tekstologia. Warszawa. Google Scholar
Choduń A. (2007): Słownictwo tekstów aktów prawnych w zasobie leksykalnym współczesnej polszczyzny. Warszawa. Google Scholar
Chomsky N. (1965): Aspects of the Theory of Syntax. Cambridge. Google Scholar
Dubisz S. (1995): Styl? „Stylistyka”. T. 4, s. 277–280. Google Scholar
Duszak A. (1998): Tekst, dyskurs, komunikacja międzykulturowa. Warszawa. Google Scholar
Fleischer W., Michel G. (1975): Stilistik der deutsche Gegenwartssprache. Leipzig. Google Scholar
Gajda S. (1982): Podstawy badań stylistycznych nad językiem naukowym. Warszawa. Google Scholar
Gajda S. (2013): Teoria stylu i stylistyka. [W:] Style współczesnej polszczyzny. Przewodnik po stylistyce polskiej. Red. E. Malinowska, J. Nocoń, U. Żydek-Bednarczuk. Kraków, s. 15–33. Google Scholar
Grzegorczykowa R. (2001): Wprowadzenie do semantyki językoznawczej. Warszawa. Google Scholar
Jadacka H. (2006): Poradnik językowy dla prawników. Warszawa. Google Scholar
Jędrzejko E. (1987): Semantyka i składnia polskich czasowników deontycznych. Wrocław. Google Scholar
Jędrzejko E. (1993): Nominalizacje w języku i w tekstach współczesnej polszczyzny. Katowice. Google Scholar
Jędrzejko E. (2000): Modalność – w języku i w tekstach: od gramatyki do stylistyki. [W:] Kategorie pragmatyczne w tekście literackim. Wstęp do stylistyki pragmatycznej. Red. E. Sławkowa. Cieszyn, s. 113–155. Google Scholar
Jędrzejko E. (2005): Składnia. Style. Teksty. Składniowe aspekty zróżnicowania i przemian polszczyzny XX wieku. Katowice. Google Scholar
Klemensiewicz Z. (1982): Problematyka składniowej interpretacji stylu. [W:] Składnia, stylistyka, pedagogika językowa. Red. A. Kałkowska. Warszawa, s. 433–496. Google Scholar
Krążyńska Z. (2005): Znaczenia gramatyczne staropolskich wyrażeń przyimkowych z imiennym członem osobowym. [W:] Rozprawy o historii języka polskiego. Red. S. Borawski. Zielona Góra, s. 347–422. Google Scholar
Krążyńska Z., Mika T., Słoboda A. (2016): Składnia średniowiecznej polszczyzny. Poznań. Google Scholar
Kurkowska H., Skorupka S. (1959): Stylistyka polska. Zarys. Warszawa. Google Scholar
Lizisowa M. T. (2006): Tekst – kontekst – interpretacja. W poszukiwaniu semiotyczno-dyskursywnych wzorców konkretyzacji języka. Kraków. Google Scholar
Lizisowa M. T. (2016): Komunikacyjna teoria języka prawnego. Poznań. Google Scholar
Łapa R. (2003): Predykatywne wyrażenia modalne z bezokolicznikiem we współczesnej polskiej prasie. Poznań. Google Scholar
Łapa R. (2009a): Relacja ‘dominujący’ – ‘podporządkowany’ we współczesnych tekstach prawnych. [W:] Kształtowanie się wzorów i wzorców językowych. Red. A. Piotrowicz, K. Skibski, M. Szczyszek. Poznań, s. 247–254. Google Scholar
Łapa R. (2009b): ‘Dominujący’ i ‘podporządkowany’ w Kodeksie prawa kanonicznego. [W:] Język religijny dawniej i dziś (w kontekście teologicznym i kulturowym). T. 4. Materiały z konferencji Gniezno 22–24.09.2008 r. Red. P. Bortkiewicz, S. Mikołajczak, M. Rybka. Poznań, s. 337–345. Google Scholar
Łapa R. (2009c): ‘Dawca’ i ‘biorca’ we współczesnych tekstach prawnych. „Białostockie Archiwum Językowe” nr 9, s. 171–185. Google Scholar
Łapa R. (2014): Relacje modalne we współczesnych aktach normatywnych. „Poznańskie Studia Polonistyczne” XXI (XLI), z. 2, s. 41–51. Google Scholar
Łapa R. (2015): Język prawny w świetle analizy językoznawczej. Wybrane zagadnienia składniowe. Poznań. Google Scholar
Łapa R. (2018): Konstrukcje z przyimkami w języku prawnym. Relacje temporalne. [W:] Język nasz ojczysty w kontaktach międzyludzkich. Red. B. Taras. Rzeszów, s. 111–120. Google Scholar
Malinowska E. (2012): Konstytucja jako gatunek tekstu prawnego. Opole. Google Scholar
Malinowski A. (2006): Polski język prawny. Wybrane zagadnienia. Warszawa. Google Scholar
Mayenowa M. R. (1974): Poetyka teoretyczna. Zagadnienia języka. Warszawa. Google Scholar
Miczka E. (2002): Kognitywne struktury sytuacyjne i informacyjne w interpretacji dyskursu. Katowice. Google Scholar
Mikołajczak S. (1990): Składnia tekstów naukowych: dyscypliny humanistyczne. Poznań. Google Scholar
Pawelec R. (2007): Zrozumiałość i poprawność składniowa tekstów prawnych a problem nominalizacji. [W:] Współczesny język prawny i prawniczy. Red. A. Niewiadomski. Warszawa, s. 67–75. Google Scholar
Pisarkowa K. (1975): Składnia rozmowy telefonicznej. Wrocław. Google Scholar
Polański K. (red.) (1995): Encyklopedia językoznawstwa ogólnego. Wrocław. Google Scholar
Ruszkowski M. (2001): Kategorie pośrednie w składni polskiej. Kielce. Google Scholar
Skubalanka T. (1984): Historyczna stylistyka języka polskiego. Wrocław. Google Scholar
Skubalanka T. (1991): Wprowadzenie do gramatyki stylistycznej języka polskiego. Lublin. Witosz B. (2009): Dyskurs i stylistyka. Katowice. Google Scholar
Wojtak M. (1993): Styl urzędowy. [W:] Współczesny język polski. Red. J. Bartmiński. Warszawa, s. 147–162. Google Scholar
Wronkowska S. (2005): Podstawowe pojęcia prawa i prawoznawstwa. Poznań. Google Scholar
Zdunkiewicz-Jedynak D. (2008): Wykłady ze stylistyki. Warszawa. Google Scholar
Zieliński M. (1972): Interpretacja jako proces dekodowania tekstu prawnego. Poznań. Google Scholar
Zieliński M. (1999): Języki prawne i prawnicze. [W:] Polszczyzna 2000. Orędzie o stanie języka na przełomie tysiącleci. Red. W. Pisarek. Kraków, s. 50–74. Google Scholar
Zieliński M. (2004): Język prawny, język administracyjny, język urzędowy. [W:] Język – prawo – społeczeństwo. Red. E. Malinowska. Opole, s. 9–18. Google Scholar
Zieliński M. (2008): Wykładnia prawa. Zasady, reguły, wskazówki. Warszawa. Google Scholar
Zieliński M., Ziembiński Z. (1992): Dyrektywy i sposób ich wypowiadania. Warszawa. Google Scholar
Ziomek J. (1990): Retoryka opisowa. Wrocław. Google Scholar
Ziółkowska O. (2016): Specyfika języka „Rozmyślań dominikańskich” w świetle składni i leksyki. Poznań. Google Scholar
