Polish printing vocabulary of the turn of the 19th and 20th centuries. Research postulates

Beata Jarosz

Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie


Abstract

The article discusses professional printing vocabulary in use at the turn of the 19th and
20th centuries, which has not been subject to linguistic description so far. The author
demonstrates the validity of undertaking research into this segment of the Polish lexicon,
defines aims and tasks of the research, and cites numerous publications (specialist
textbooks, guides, and periodicals) that are valuable sources of empirical material.
Moreover, she indicates sample words that were included in old-time specialist lexicons
(e.g. kolumna ‘page’) and in contemporary general Polish language dictionaries (e.g. korekta
‘proofreading’), which confirms those expressions’ broad circulation and attests to the
stability of the printing nomenclature. The author also emphasizes the necessity of verifying
existing theories, supplementing lexicographical data (e.g. taking into account feminine
forms of nouns like linotypistka ‘a woman who works on a linotype machine’) and creating
a specialist lexicon and corpus of texts about printing.


Keywords:

sociolinguistics, lexicology, professional language, professiolect of printers, printing


Bączkowska A. (2018): Korpusy językowe w języku specjalistycznym medycznym jako narzędzie wspomagające przekład i nauczanie języka medycznego. „Conversatoria Linguistica” 12, s. 25–49.   Google Scholar

Bień J. (2011): Podstawowe elementy tekstów elektronicznych. [W:] Różne formy, różne treści. Red. M. Bańko, D. Kopcińska. Warszawa, s. 17–24.   Google Scholar

Bugajski M. (1977): Polska terminologia poligraficzna. Studium semantyczne na wybranych działach. Wrocław.   Google Scholar

Bugajski M. (1978): Kształtowanie się słownictwa technicznego we współczesnej polszczyźnie. [W:] Z zagadnień słownictwa współczesnego języka polskiego. Red. M. Szymczak. Wrocław, s. 31–36.   Google Scholar

Buttler D. (1973): Dyskusyjne zagadnienia opisu polskich gwar środowiskowych. [W:] Govornite formi i slovenskite literaturni jazici. Red. B. Koneski, B. Vidoeski, K. Tošhev. Skopje, s. 153–159.   Google Scholar

Ciepłowski S. (1975): Czasopisma drukarzy warszawskich. „Biuletyn Poligraficzny” 4, s. 42–59.   Google Scholar

Drabczyński M. (1964): Zecerstwo. Warszawa.   Google Scholar

Golka B. (1971): Rozwój drukarstwa prasowego i układu graficznego prasy polskiej do roku 1939. „Rocznik Historii Czasopiśmiennictwa Polskiego” 3, s. 277–302.   Google Scholar

Gondek E. (2015): Zawód drukarza i technologia druku w bibliologii i poza jej zakresem. [W:] Teoretyczne zagadnienia bibliologii i informatologii: studia i szkice. Red. E. Gondek. Katowice, s. 53–74.   Google Scholar

Grabias S. (1994/2019): Język w zachowaniach społecznych. Wyd. 4. Lublin.   Google Scholar

Grucza F. (2002): Języki specjalistyczne – indykatory i/lub determinanty rozwoju cywilizacyjnego. [W:] Problemy technolingwistyki. Red. J. Lewandowski. Warszawa, s. 9–26.   Google Scholar

Grucza S. (2007): Od lingwistyki tekstu do lingwistyki tekstu specjalistycznego. Warszawa.   Google Scholar

Grucza S. (2008): Lingwistyka języków specjalistycznych. Warszawa.   Google Scholar

Hajnicz E. (2011): Najbardziej znane korpusy tekstów. Opracowanie przeglądowe. Warszawa.   Google Scholar

Horoszewicz M.T. (oprac.). (2010): Muzeum Drukarstwa Warszawskiego. „Almanach Muzealny” 6, s. 467–474.   Google Scholar

Janasowa J. (1979): Słownictwo techniczne w akcie mowy. „Socjolingwistyka” 2, s. 183–195.   Google Scholar

Jankowiak L.A. (2018): Odchodzenie synonimii z terminologii – na przykładzie polskiej terminologii medycznej przełomu XIX i XX wieku. „Linguistica Copernicana” 15, s. 227–243.
Crossref   Google Scholar

Jaros V. (2015): Studia nad językiem i stylem pism naukowych Joachima Lelewela. Częstochowa.   Google Scholar

Jarosz B. (2015): O języku specjalistycznym w komentarzu sportowym (na przykładzie relacji z meczów siatkarskich). „Socjolingwistyka” 29, s. 269–282.
Crossref   Google Scholar

Jarosz B. (2018a): Forum internetowe jako źródło materiału socjolektalnego. Postulaty metodologiczne. [W:] Język a media. Wzory języka we współczesnych mediach. Red. B. Skowronek, A. Walecka-Rynduch, E. Horyń. Kraków, s. 20–32.   Google Scholar

Jarosz B. (2018b): O (nie)tożsamości pojęć język specjalistyczny, język specjalny, język fachowy, język profesjonalny, język zawodowy, profesjolekt, technolekt. „Polonica” 38, s. 85–108.
Crossref   Google Scholar

Jarosz B. (2020): Język zawodowy polskich dziennikarzy jako problem badawczy. Uwagi wstępne. „Język Polski” 1, s. 122–133.
Crossref   Google Scholar

Kaczorowski J. (2015): Analiza porównawcza polskiej i obcojęzycznej terminologii drukarskiej. Przyczynek do badań. „Acta Poligraphica” 6, s. 51–64.   Google Scholar

Karwatowska M., Jarosz B. (2013): Specyfika komunikacji profesjonalnej. [W:] Komunikacja – tradycja i innowacje. Red. M. Karwatowska, A. Siwiec. Chełm, s. 102–116.   Google Scholar

Klemensiewicz Z. (1956): Zagadnienia i założenia historii języka polskiego. „Pamiętnik Literacki” 3, s. 86–137.   Google Scholar

Kuć J. (2011): Nowe profesjolektalne słownictwo polskie (na przykładzie języka zawodowego menedżerów i trenerów). [W:] Vidy jazyka a jazykovedy. Venovanú životnému jubileu doc. PhDr. Miloslavy Sokolovej, CSc. Red. M. Ološtiak, M. Ivanova, D. Slančova. Prešov, s. 348–360.   Google Scholar

Kuśnierek I. (2018): Normalizacja terminologii chemicznej w pierwszej połowie XX wieku. „Słowo. Studia Językoznawcze” 9, s. 92–106.
Crossref   Google Scholar

Kwaśny A. (2002): DTP. Skład, tworzenie plików postscriptowych, druk. Gliwice.   Google Scholar

Lukszyn J. (2005): Leksykon specjalistyczny jako nośnik wiedzy zawodowej. [W:] Teoria i praktyka upowszechniania nauki wczoraj i jutro. Red. F. Grucza, W. Wiśniewski. Warszawa, s. 111–118.   Google Scholar

Lukszyn J. (2007): Tekst specjalistyczny pod lingwistyczną lupą. [W:] Teksty specjalistyczne jako nośniki wiedzy fachowej. Red. M. Kownacka. Warszawa, s. 51–70.   Google Scholar

Markowski A. (2012): Kultura języka polskiego. Teoria. Zagadnienia leksykalne. Warszawa.   Google Scholar

Nowowiejski B. (2012): Pierwiastek onomastyczny w polskiej terminologii sportowej. „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza” 2, s. 21–30.
Crossref   Google Scholar

Oszczęda T. (2010): Z historii drukarstwa polskiego (na podstawie listów staropolskich i średniopolskich listów dedykacyjnych). „Językoznawstwo” 1(4), s. 65–75.   Google Scholar

Ożdżyński J. (1996): Profesjonalizmy, subjęzyki i rejestry w ujęciu kognitywnym. [W:] Wokół społecznego zróżnicowania języka. Red. S. Kania. Szczecin, s. 125–140.   Google Scholar

Paczkowski A. (1973): Czwarta władza. Prasa dawniej i dziś. Warszawa.   Google Scholar

Pazdur J. (1978): Program poprawności języka fachowego w polskiej prasie technicznej (do 1918 r.). Warszawa.   Google Scholar

Pietrzyk M. (2012): Drukarstwo inowrocławskie w XIX i XX wieku. Inowrocław.   Google Scholar

Sagan-Bielawa M. (2014): Dziedzictwo pozaborowe. Społeczna świadomość językowa Polaków w Drugiej Rzeczypospolitej. Kraków.   Google Scholar

Socha K. (2013): Wydawnictwa fachowe – polskie podręczniki drukarstwa, które ukazały się w XIX wieku. „Sztuka Edycji” 2, s. 67–80.
Crossref   Google Scholar

Sowiński J. (1996): Polskie drukarstwo. Historia drukowania typograficznego i sztuki typograficznej w Polsce w latach 1473–1939. Wyd. 2. Wrocław.   Google Scholar

Tadeusiewicz H. (1974): „Przegląd Drukarski” Seweryna Baylego. „Roczniki Biblioteczne” 1, s. 373–382.   Google Scholar

Tadeusiewicz H. (1977): „Czcionka” (1872–1876) – pierwsze czasopismo drukarskie w Polsce. „Roczniki Biblioteczne” 3/4, s. 749–799.   Google Scholar

Tadeusiewicz H. (1979): Polskie czasopisma drukarskie XIX wieku. (Stan zachowania i stan badań, charakterystyka bibliograficzno-typograficzna). „Kwartalnik Historii Prasy Polskiej” 2, s. 25–40.   Google Scholar

Tadeusiewicz H. (1980): Problem kształcenia zawodowego drukarzy na łamach galicyjskich czasopism drukarskich z lat 1872–1900. „Ze Skarbca Kultury” 34, s. 113–124.   Google Scholar

Tadeusiewicz H. (1982): Drukarstwo polskie drugiej połowy XIX wieku w świetle fachowych czasopism drukarzy z lat 1872–1900. Problematyka zawodowa i społeczna, Łódź.   Google Scholar

Walczak B. (1995): Zarys dziejów języka polskiego. Poznań.   Google Scholar

Walczak B. (2010): O językach, które odchodzą. [W:] Polskie języki. O językach zawodowych i środowiskowych. Materiały VII Forum Kultury Słowa. Gdańsk, 9–11 października 2008 roku. Red. M. Milewska-Stawiany, E. Rogowska-Cybulska. Gdańsk, s. 21–33.   Google Scholar

Waniakowa J. (2003): Polska naukowa terminologia astronomiczna. Kraków.   Google Scholar

Wąsik E. (2007): Język – narzędzie czy właściwość człowieka? Poznań.   Google Scholar

Wierzbicka A. (1965/1967): O języku dla wszystkich. Wyd. 2. Warszawa.   Google Scholar

Żmigrodzki P. (2013): O najważniejszych zadaniach polskiego językoznawstwa XXI wieku. „Polonica” 33, s. 15–23.   Google Scholar

Żydek-Bednarczuk U. (1987): Sytuacja socjolingwistyczna w języku zawodowym na Śląsku. „Socjolingwistyka” 7, s. 92–105.   Google Scholar


Published
2021-12-10

Cited by

Jarosz, B. (2021). Polish printing vocabulary of the turn of the 19th and 20th centuries. Research postulates. Prace Językoznawcze, 23(4), 61–74. https://doi.org/10.31648/pj.7027

Beata Jarosz 
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie