Polish printing vocabulary of the turn of the 19th and 20th centuries. Research postulates
Beata Jarosz
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w LublinieAbstract
The article discusses professional printing vocabulary in use at the turn of the 19th and
20th centuries, which has not been subject to linguistic description so far. The author
demonstrates the validity of undertaking research into this segment of the Polish lexicon,
defines aims and tasks of the research, and cites numerous publications (specialist
textbooks, guides, and periodicals) that are valuable sources of empirical material.
Moreover, she indicates sample words that were included in old-time specialist lexicons
(e.g. kolumna ‘page’) and in contemporary general Polish language dictionaries (e.g. korekta
‘proofreading’), which confirms those expressions’ broad circulation and attests to the
stability of the printing nomenclature. The author also emphasizes the necessity of verifying
existing theories, supplementing lexicographical data (e.g. taking into account feminine
forms of nouns like linotypistka ‘a woman who works on a linotype machine’) and creating
a specialist lexicon and corpus of texts about printing.
Keywords:
sociolinguistics, lexicology, professional language, professiolect of printers, printingReferences
Bączkowska A. (2018): Korpusy językowe w języku specjalistycznym medycznym jako narzędzie wspomagające przekład i nauczanie języka medycznego. „Conversatoria Linguistica” 12, s. 25–49. Google Scholar
Bień J. (2011): Podstawowe elementy tekstów elektronicznych. [W:] Różne formy, różne treści. Red. M. Bańko, D. Kopcińska. Warszawa, s. 17–24. Google Scholar
Bugajski M. (1977): Polska terminologia poligraficzna. Studium semantyczne na wybranych działach. Wrocław. Google Scholar
Bugajski M. (1978): Kształtowanie się słownictwa technicznego we współczesnej polszczyźnie. [W:] Z zagadnień słownictwa współczesnego języka polskiego. Red. M. Szymczak. Wrocław, s. 31–36. Google Scholar
Buttler D. (1973): Dyskusyjne zagadnienia opisu polskich gwar środowiskowych. [W:] Govornite formi i slovenskite literaturni jazici. Red. B. Koneski, B. Vidoeski, K. Tošhev. Skopje, s. 153–159. Google Scholar
Ciepłowski S. (1975): Czasopisma drukarzy warszawskich. „Biuletyn Poligraficzny” 4, s. 42–59. Google Scholar
Drabczyński M. (1964): Zecerstwo. Warszawa. Google Scholar
Golka B. (1971): Rozwój drukarstwa prasowego i układu graficznego prasy polskiej do roku 1939. „Rocznik Historii Czasopiśmiennictwa Polskiego” 3, s. 277–302. Google Scholar
Gondek E. (2015): Zawód drukarza i technologia druku w bibliologii i poza jej zakresem. [W:] Teoretyczne zagadnienia bibliologii i informatologii: studia i szkice. Red. E. Gondek. Katowice, s. 53–74. Google Scholar
Grabias S. (1994/2019): Język w zachowaniach społecznych. Wyd. 4. Lublin. Google Scholar
Grucza F. (2002): Języki specjalistyczne – indykatory i/lub determinanty rozwoju cywilizacyjnego. [W:] Problemy technolingwistyki. Red. J. Lewandowski. Warszawa, s. 9–26. Google Scholar
Grucza S. (2007): Od lingwistyki tekstu do lingwistyki tekstu specjalistycznego. Warszawa. Google Scholar
Grucza S. (2008): Lingwistyka języków specjalistycznych. Warszawa. Google Scholar
Hajnicz E. (2011): Najbardziej znane korpusy tekstów. Opracowanie przeglądowe. Warszawa. Google Scholar
Horoszewicz M.T. (oprac.). (2010): Muzeum Drukarstwa Warszawskiego. „Almanach Muzealny” 6, s. 467–474. Google Scholar
Janasowa J. (1979): Słownictwo techniczne w akcie mowy. „Socjolingwistyka” 2, s. 183–195. Google Scholar
Jankowiak L.A. (2018): Odchodzenie synonimii z terminologii – na przykładzie polskiej terminologii medycznej przełomu XIX i XX wieku. „Linguistica Copernicana” 15, s. 227–243.
Crossref
Google Scholar
Jaros V. (2015): Studia nad językiem i stylem pism naukowych Joachima Lelewela. Częstochowa. Google Scholar
Jarosz B. (2015): O języku specjalistycznym w komentarzu sportowym (na przykładzie relacji z meczów siatkarskich). „Socjolingwistyka” 29, s. 269–282.
Crossref
Google Scholar
Jarosz B. (2018a): Forum internetowe jako źródło materiału socjolektalnego. Postulaty metodologiczne. [W:] Język a media. Wzory języka we współczesnych mediach. Red. B. Skowronek, A. Walecka-Rynduch, E. Horyń. Kraków, s. 20–32. Google Scholar
Jarosz B. (2018b): O (nie)tożsamości pojęć język specjalistyczny, język specjalny, język fachowy, język profesjonalny, język zawodowy, profesjolekt, technolekt. „Polonica” 38, s. 85–108.
Crossref
Google Scholar
Jarosz B. (2020): Język zawodowy polskich dziennikarzy jako problem badawczy. Uwagi wstępne. „Język Polski” 1, s. 122–133.
Crossref
Google Scholar
Kaczorowski J. (2015): Analiza porównawcza polskiej i obcojęzycznej terminologii drukarskiej. Przyczynek do badań. „Acta Poligraphica” 6, s. 51–64. Google Scholar
Karwatowska M., Jarosz B. (2013): Specyfika komunikacji profesjonalnej. [W:] Komunikacja – tradycja i innowacje. Red. M. Karwatowska, A. Siwiec. Chełm, s. 102–116. Google Scholar
Klemensiewicz Z. (1956): Zagadnienia i założenia historii języka polskiego. „Pamiętnik Literacki” 3, s. 86–137. Google Scholar
Kuć J. (2011): Nowe profesjolektalne słownictwo polskie (na przykładzie języka zawodowego menedżerów i trenerów). [W:] Vidy jazyka a jazykovedy. Venovanú životnému jubileu doc. PhDr. Miloslavy Sokolovej, CSc. Red. M. Ološtiak, M. Ivanova, D. Slančova. Prešov, s. 348–360. Google Scholar
Kuśnierek I. (2018): Normalizacja terminologii chemicznej w pierwszej połowie XX wieku. „Słowo. Studia Językoznawcze” 9, s. 92–106.
Crossref
Google Scholar
Kwaśny A. (2002): DTP. Skład, tworzenie plików postscriptowych, druk. Gliwice. Google Scholar
Lukszyn J. (2005): Leksykon specjalistyczny jako nośnik wiedzy zawodowej. [W:] Teoria i praktyka upowszechniania nauki wczoraj i jutro. Red. F. Grucza, W. Wiśniewski. Warszawa, s. 111–118. Google Scholar
Lukszyn J. (2007): Tekst specjalistyczny pod lingwistyczną lupą. [W:] Teksty specjalistyczne jako nośniki wiedzy fachowej. Red. M. Kownacka. Warszawa, s. 51–70. Google Scholar
Markowski A. (2012): Kultura języka polskiego. Teoria. Zagadnienia leksykalne. Warszawa. Google Scholar
Nowowiejski B. (2012): Pierwiastek onomastyczny w polskiej terminologii sportowej. „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza” 2, s. 21–30.
Crossref
Google Scholar
Oszczęda T. (2010): Z historii drukarstwa polskiego (na podstawie listów staropolskich i średniopolskich listów dedykacyjnych). „Językoznawstwo” 1(4), s. 65–75. Google Scholar
Ożdżyński J. (1996): Profesjonalizmy, subjęzyki i rejestry w ujęciu kognitywnym. [W:] Wokół społecznego zróżnicowania języka. Red. S. Kania. Szczecin, s. 125–140. Google Scholar
Paczkowski A. (1973): Czwarta władza. Prasa dawniej i dziś. Warszawa. Google Scholar
Pazdur J. (1978): Program poprawności języka fachowego w polskiej prasie technicznej (do 1918 r.). Warszawa. Google Scholar
Pietrzyk M. (2012): Drukarstwo inowrocławskie w XIX i XX wieku. Inowrocław. Google Scholar
Sagan-Bielawa M. (2014): Dziedzictwo pozaborowe. Społeczna świadomość językowa Polaków w Drugiej Rzeczypospolitej. Kraków. Google Scholar
Socha K. (2013): Wydawnictwa fachowe – polskie podręczniki drukarstwa, które ukazały się w XIX wieku. „Sztuka Edycji” 2, s. 67–80.
Crossref
Google Scholar
Sowiński J. (1996): Polskie drukarstwo. Historia drukowania typograficznego i sztuki typograficznej w Polsce w latach 1473–1939. Wyd. 2. Wrocław. Google Scholar
Tadeusiewicz H. (1974): „Przegląd Drukarski” Seweryna Baylego. „Roczniki Biblioteczne” 1, s. 373–382. Google Scholar
Tadeusiewicz H. (1977): „Czcionka” (1872–1876) – pierwsze czasopismo drukarskie w Polsce. „Roczniki Biblioteczne” 3/4, s. 749–799. Google Scholar
Tadeusiewicz H. (1979): Polskie czasopisma drukarskie XIX wieku. (Stan zachowania i stan badań, charakterystyka bibliograficzno-typograficzna). „Kwartalnik Historii Prasy Polskiej” 2, s. 25–40. Google Scholar
Tadeusiewicz H. (1980): Problem kształcenia zawodowego drukarzy na łamach galicyjskich czasopism drukarskich z lat 1872–1900. „Ze Skarbca Kultury” 34, s. 113–124. Google Scholar
Tadeusiewicz H. (1982): Drukarstwo polskie drugiej połowy XIX wieku w świetle fachowych czasopism drukarzy z lat 1872–1900. Problematyka zawodowa i społeczna, Łódź. Google Scholar
Walczak B. (1995): Zarys dziejów języka polskiego. Poznań. Google Scholar
Walczak B. (2010): O językach, które odchodzą. [W:] Polskie języki. O językach zawodowych i środowiskowych. Materiały VII Forum Kultury Słowa. Gdańsk, 9–11 października 2008 roku. Red. M. Milewska-Stawiany, E. Rogowska-Cybulska. Gdańsk, s. 21–33. Google Scholar
Waniakowa J. (2003): Polska naukowa terminologia astronomiczna. Kraków. Google Scholar
Wąsik E. (2007): Język – narzędzie czy właściwość człowieka? Poznań. Google Scholar
Wierzbicka A. (1965/1967): O języku dla wszystkich. Wyd. 2. Warszawa. Google Scholar
Żmigrodzki P. (2013): O najważniejszych zadaniach polskiego językoznawstwa XXI wieku. „Polonica” 33, s. 15–23. Google Scholar
Żydek-Bednarczuk U. (1987): Sytuacja socjolingwistyczna w języku zawodowym na Śląsku. „Socjolingwistyka” 7, s. 92–105. Google Scholar
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie
License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.