Wyjątkowy bałkanizm anatolijskiego pochodzenia
Kaczyńska Elwira
Uniwersytet ŁódzkiKrzysztof Tomasz Witczak
Abstract
The paper discusses an exceptional balkanism, attested in most Balkan languages, cf. Modern Greek κουμάσι n. ‘kennel (for a dog); hencoop’, dial. (Cretan) κούμος m. ‘id.’; Albanian kumác m. ‘enclosure for small domestic animals: coop, cote; dog kennel; pig pen, sty’ and qyméz m. ‘chicken coop, dovecote’; Aromanian cumás ‘hencoop’; Bulgarian (dial.) кумà ‘antechamber in a country hut’; Turkish kümes ‘poultry-house; coop, hut’, also küm ‘place for domesticated animals’.
It is suggested that the above-mentioned bunch of words represents an ancient borrowing from an Anatolian source, cf. Hittite ḫummaš c. ‘stable, stall, sty’, Luwian ḫummati- ‘stable’.
Schlagworte:
bałkanizmy, etymologia, języki europejskie, słownictwo pasterskieLiteraturhinweise
Andriotis N. (1974): Lexikon der Archaismen in neugriechischen Dialekten. Wien. Google Scholar
Andriotis N. (1990): Ετυμολογικό λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής. Wyd. 3. Θεσσαλονίκη. Google Scholar
Aura Jorro F. (1985): Diccionario micénico. Vol. I. Madrid. Google Scholar
Babiniotis G. (2002): Λεξικό της Νέας Ελληνικής γλώσσας. Αθήνα. Google Scholar
Babiniotis G. (2011): Ετυμολογικό λεξικό της Νέας Ελληνικής γλώσσας. Ιστορία των λέξεων. Αθήνα. Google Scholar
Bańkowski A. (2000): Etymologiczny słownik języka polskiego. T. II. Warszawa. Google Scholar
Boryś W. (2005): Słownik etymologiczny języka polskiego. Kraków. Google Scholar
Beekes R. (2010): Etymological Dictionary of Greek. Vol. I–II. Leiden–Boston. Google Scholar
Buck C.D. (2009): The Greek Dialects. Bristol. Google Scholar
Budziszewska W. (1983): Słownik bałkanizmów w dialektach Macedonii Egejskiej. Warszawa. Google Scholar
Chantraine P. (1968): La formation des noms en grec ancien. Paris. Google Scholar
Charalambakis Ch. / Χαραλαμπάκης Χ. (2001): Κρητολογικά μελετήματα. Γλώσσα. Λογοτεχνία. Πολιτισμος. Ηράκλειο. Google Scholar
Clauson G. (1972): An Etymological Dictionary of Pre-Thirteenth-Century Turkish. Oxford. Google Scholar
Danka I.R. (1983): Stanowisko języków anatolijskich w rodzinie indoeuropejskiej i ich wzajemne związki. (Acta Universitatis Lodziensis. Folia Linguistica 4). Łódź. Google Scholar
Derksen R. (2008): Etymological Dictionary of the Slavic Inherited Lexicon. Leiden–Boston. Google Scholar
Dorsi P. (1979): Le glosse carie. „Incontri linguistici” V, s. 27–35. Google Scholar
Faure P. (1977): Villes et villages de la Crète centrale. Listes inédites de l’époque vénitienne comparées aux tablettes de Knosos. „Κρητολογία” V, s. 45–98. (Przedruk: Faure 1989: 349–402). Google Scholar
Faure P. (1981): Villes et villages du nome de Rhéthymnon. Listes inédites (1577–1629). „Κρητολογία” XII–XIII, s. 221–244. (Przedruk: Faure 1989: 403–426). Google Scholar
Faure P. (1989): Recherches de toponymie crétoise. Opera selecta. Amsterdam. Google Scholar
Floros A.Th. / Φλώρος Α.Θ. (1980): Νεοελληνικό ετυμολογικό και ερμηνευτικό λεξικό. Αθήνα. Google Scholar
Friedrich J. (1991): Kurzgefaßtes hethitisches Wörterbuch. Heidelberg. Google Scholar
Gamkrelidze T.V., Ivanov V.V. (1995): Indo-European and the Indo-Europeans. A Reconstruction and Historical Analysis of a Proto-Language and a Proto-Culture. Vol. II. Berlin–New York 1995. Google Scholar
Gowa N. / Γκόβα Ν. (2010): Ελλάδα. Η άγραφη ιστορία μας: Κρήτη, Νομός Ρεθύμνου. Αθήνα. Google Scholar
Hony H.C., Iz F. (1947): A Turkish-English Dictionary. Oxford. Google Scholar
Ivanov V.V. (2001): Хеттский язык. Москва. Google Scholar
Karapotosoglou K. / Καραποτόσογλου Κ. (2005): Ετυμολογικά της δυτικής κρητικής διαλέκτου. „Λεξικογραφικόν Δελτίον” XXV, s. 69–117. Google Scholar
Katičić R. (1976): Ancient Languages of the Balkans. The Hague–Paris. Google Scholar
Kiranudis P. / Κυρανούδης Π. (2009): Μορφολογία των τουρκικών δανείων της ελληνικής γλώσσας. Θεσσαλονίκη. Google Scholar
Kloeckhorst A. (2008): Etymological Dictionary of the Hittite Inherited Lexicon. Leiden–Boston. Google Scholar
Kondilakis I.D. / Κονδυλάκης Ι.Δ. (1990): Κρητικόν λεξιλόγιον. Ηράκλειον. Google Scholar
Kondosopulos N.G. / Κοντοσόπουλος Ν.Γ. (1997): Θέματα κρητικής διαλεκτολογίας. Αθήνα. Google Scholar
Kondosopulos N.G. / Κοντοσόπουλος Ν.Γ. (2006): Αντίστροφο λεξικό της κρητικής διαλέκτου (από την Κοινή Νεοελληνική στο κρητικό ιδίωμα). Αθήνα. Google Scholar
Korais A. / Κοραής Α. (1832): Άτακτα. T. IV. Paris. Google Scholar
Ksanthinakis A.V. / Ξανθινάκης Α.Β. (2001): Λεξικό ερμηνευτικό και ετυμολογικό του δυτικοκρητικού γλωσσικού ιδιώματος. Wyd. 2. Ηράκλειο. Google Scholar
Laroche E. (1959): Dictionnaire de la langue louvite. Paris. Google Scholar
Latte K. (1953): Hesychii Alexandrini Lexicon. Vol. I (Α–Δ). Hauniae. Google Scholar
Latte K. (1966): Hesychii Alexandrini Lexicon. Vol. II (Ε–Ο). Hauniae. Google Scholar
Lokotsch K. (1927): Etymologisches Wörterbuch der europäischen (germanischen, romanischen und slavischen) Wörter orientalischen Ursprungs. Heidelberg. Google Scholar
Mallory J.P., Adams D.Q. (2006): The Oxford Introduction to Proto-Indo-European and the Proto-Indo-European World. Oxford. Google Scholar
Meriggi P. (1962): Hieroglyphisch-hethitisches Glossar. Wiesbaden. Google Scholar
Meyer G. (1891/1982): Etymologisches Wörterbuch der albanesischen Sprache. Strassburg 1891. Przedruk: Berlin 1982. Google Scholar
Ndreca M. (1986): Fjalor fjalësh e shprehjesh të huaja. Prishtinë. Google Scholar
Neumann G. (1961): Untersuchungen zum Weiterleben hethitischen und luwischen Sprachgutes in hellenistischer und römischer Zeit. Wiesbaden. Google Scholar
Newmark L. (1999): Albanian-English Dictionary. Oxford. Google Scholar
Nieroznak V.P. / Нерознак В.П. (1984): Палеобалканские языки. Москва. Google Scholar
Nikolaidis K. / Νικολαϊδης Κ. (1999): Ετυμολογικόν λεξικόν της κουτσοβλαχικής γλώσσης. Wyd. 2. Αθήνα. Google Scholar
Orfanos V. / Ορφανός Β. (2014): Λέξεις τουρκικής προέλευσης στο κρητικό ιδίωμα (Συναγωγή από λεξικά). Ηράκλειο. Google Scholar
Pangalos G.E. / Πάγκαλος Γ.Ε. (1959): Περί του γλωσσικού ιδιώματος της Κρήτης. T. II. Αθήνα. Google Scholar
Panusopulos S. / Πανουσόπουλος Σ. (2006): Ελλάδα. Η άγραφη ιστορία μας: Κρήτη, Νομός Ηρακλείου. Αθήνα. Google Scholar
Puhvel J. (1984): Hittite Etymological Dictionary. Vol. I–II. Berlin–New York–Amsterdam. Google Scholar
Puhvel J. (1991): Hittite Etymological Dictionary. Vol. III. Berlin–New York. Google Scholar
Puhvel J. (1997): Hittite Etymological Dictionary. Vol. IV. Berlin–New York. Google Scholar
Reychman J. (1970): Słownik rumuńsko-polski. Warszawa. Google Scholar
Rodakis Th.I. / Ροδάκης Θ. Ι. (2005): Το Κρητικό λαλολόγιο. Ηράκλειο Κρήτης. Google Scholar
Schuessler A. (2007): ABC Etymological Dictionary of Old Chinese. Honolulu. Google Scholar
Schwyzer E. (1939): Griechische Grammatik. B. I. München. Google Scholar
Shipp G.P. (1979): Modern Greek Evidence for the Ancient Greek Vocabulary. Sydney. Google Scholar
Spanakis S.G. / Σπανάκης Σ.Γ. (1993): Πόλεις και χωριά της Κρήτης στο πέρασμα των αιώνων. T. II. Ηράκλειο. Google Scholar
Stachowski S. (1977): Studien über die arabischen Lehnwörter im Osmanisch-Türkischen. [= Prace Komisji Orientalistycznej Nr 15]. Teil II (K–M). Wrocław–Warszawa–Kraków –Gdańsk. Google Scholar
Stavropoulos D.N. (1988): Oxford Greek-English Learner’s Dictionary. Oxford. Google Scholar
Symeonidis Ch.P. / Συμεωνίδης Χ. Π. (2010): Ετυμολογικό λεξικό των νεοελληνικών οικωνυμίων [Słownik etymologiczny nowogreckich ojkonimów]. T.I. Λευκωσία – Θεσσαλονίκη. Google Scholar
Szemerényi O. (1974): The Origins of the Greek Lexicon: Ex Oriente Lux. „The Journal of Hellenic Studies” XCIV, s. 144–157. Google Scholar
Vasmer M. (1986): Этимологический словарь русского языка. T. II. Москва. Google Scholar
Weeks D.M. (1985): Hittite Vocabulary: An Anatolian Appendix to Buck’s Dictionary of Selected Synonyms in the Principal Indo-European Languages. Los Angeles. Google Scholar
Uniwersytet Łódzki