Pogranicza oficjalności i nieoficjalności w korespondencji elektronicznej nauczycieli

Anna Piechnik

Uniwersytet Jagielloński w Krakowie


Abstract

Artykuł przedstawia zagadnienie pogranicza stylu oficjalnego i nieoficjalnego w korespondencji elektronicznej wysyłanej przez nauczycieli do rodziców. Materiał badawczy stanowią e-maile kierowane przez 112 nauczycieli do zbiorowych adresatów, którymi były grupy rodziców uczniów z kilkunastu szkół różnego szczebla. Na potrzeby opracowania przeprowadzono w 2022 r. wśród 370 pedagogów także badania kwestionariuszowe dotyczące komunikacji elektronicznej nauczycieli. W ankietach nauczyciele deklarowali dbałość o dostosowanie kształtu językowego listu elektronicznego do wzorców znanych z tradycyjnej oficjalnej korespondencji papierowej (w tym m.in. stosowanie formalnych formuł grzecznościowych inicjalnych i finalnych, podpisywanie wiadomości imieniem i nazwiskiem), a e-mail uznali za najczęstszą formę kontaktu z rodzicami oraz wymagającą szczególnej troski o stronę językową tekstu. Autentyczne teksty listów elektronicznych pokazują, że praktyka znacznie odbiega od deklaracji. Rama grzecznościowa badanych e-maili rzadko zawiera formuły oficjalne, a tradycyjny dystans towarzyszący kontaktom między stronami pozostającymi w relacji formalnej łamany jest także przez stosowanie słownictwa kolokwialnego i emotikonów. Wypowiedzi pedagogów wskazują, że bardziej oficjalny charakter zachowują listy elektroniczne kierowane do rodziców, z którymi kontakt jest trudny, zaś do grup rodziców budzących sympatię nauczyciele chętniej wysyłają wiadomości pozbawione wykładników oficjalności. Może to wskazywać na nową funkcję oficjalności bliską deprecjacyjnej oraz na odmienne od tradycyjnego wartościowanie tej kategorii.


Schlagworte:

korespondencja elektroniczna, e-mail, oficjalność, nieoficjalność, przemiany stylu, polszczyzna pisana nauczycieli


Dąbrowska M. (2000): Język e-maila jako hybryda mowy i pisma. [W:] Język a komunikacja 1. Język trzeciego tysiąclecia: zbiór referatów z konferencji, Kraków, 2–4 marca 2000. Red. G. Szpila. Kraków, s. 95–111.   Google Scholar

Dunaj B. (1985): Sytuacja komunikacyjna a zróżnicowanie polszczyzny mówionej. „Język Polski” LXV, z. 2–3, s. 88–98.   Google Scholar

Dunaj B. (1994): Kategoria oficjalności. [W:] Współczesna polszczyzna mówiona w odmianie opracowanej (oficjalnej). Red. Z. Kurzowa, W. Śliwiński. Kraków, s. 23–31.   Google Scholar

Gruszczyński W. (2001): Czy normy językowe obowiązują w Internecie? [W:] Zmiany w pu¬blicznych zwyczajach językowych. Red. K. Mosiołek-Kłosińska. Warszawa, s. 183–190.   Google Scholar

Grzenia J. (2006): Komunikacja językowa w Internecie. Warszawa.   Google Scholar

Kowal E. (2011): Rozluźnienie obyczajów czy utrata poczucia dystansu w sieci, czyli o wirtualnej (nie)grzeczności na przykładzie korespondencji student – wykładowca. „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego. Studia Informatica” 28, s. 263–275.   Google Scholar

Kowalikowa J. (2005): Język bez etykiety. [W:] Język trzeciego tysiąclecia III. Tendencje roz¬wojowe współczesnej polszczyzny. Red. G. Szpila. Kraków, s. 463–472.   Google Scholar

Kowalski G. (2009): Negocjacja hierarchii ról społecznych w korespondencji elektronicznej studentów z nauczycielami akademickimi. [W:] Tekst (w) sieci 1. Red. D. Ulicka, Warsza¬wa, s. 253–263.   Google Scholar

Majdak M. (2011): List elektroniczny jako wyraz przemian kulturowych w środowisku na¬ukowym. [W:] Odmiany stylowe polszczyzny dawniej i dziś. Red. U. Sokólska. Białystok, s. 129–139.   Google Scholar

Makarewicz R. (2017): Rozmowa w przestrzeni szkoły: systemowo-funkcjonalna analiza po¬szerzonego dyskursu szkolnego. Olsztyn.   Google Scholar

Marcjanik M. (2013): Grzeczność w komunikacji językowej. Warszawa.   Google Scholar

Miodunka W. (1994): Proces opracowywania tekstu w różnych odmianach współczesnej pol¬szczyzny. [W:] Współczesna polszczyzna mówiona w odmianie opracowanej (oficjalnej). Red. Z. Kurzowa, W. Śliwiński. Kraków, s. 33–43.   Google Scholar

Naruszewicz-Duchlińska A. (2011): Internetowe grupy dyskusyjne. Analiza językowa i cha¬rakterystyka gatunku. Olsztyn.   Google Scholar

Ożóg K. (2001): Polszczyzna przełomu XX i XXI wieku. Wybrane zagadnienia. Rzeszów.   Google Scholar

Piechnik A. (2021a): Grzecznościowe formuły pożegnalne stosowane w sytuacji oficjalnej (na przykładzie e-maili nauczycieli do rodziców). „Język Polski” CI, z. 4, s. 90–99.
Crossref   Google Scholar

Piechnik A. (2021b): Od dystansu do poufałości. Formuły powitalne listów elektronicznych kierowanych przez nauczycieli do rodziców. „Slavia Meridionalis” 21, s. 279–287.
Crossref   Google Scholar

Piechnik A. (2021c): Różnorodność aktów mowy w obrębie formuł zamykających listy elek¬troniczne (na przykładzie e-maili nauczycieli do rodziców). [W:] Dialog z Tradycją. T. IX: Językowe świadectwa przemian społecznych i kulturowych. Red. E. Młynarczyk, E. Horyń. Kraków, s. 279–287.   Google Scholar

Piechnik A. (2023): O potrzebie uczenia przyszłych nauczycieli kultury języka – refleksje na marginesie analizy korespondencji elektronicznej nauczycieli. [W:] Zagadnienia lingwistycz¬ne w dydaktyce szkolnej i uniwersyteckiej. Red. T. Kurdyła, B. Ziajka. Kraków, s. 81–92.   Google Scholar

Sagan-Bielawa M. (2017): Polszczyzna inteligencji jako (nieistniejący) wzór zachowania języ¬kowego. „Poradnik Językowy” 10, s. 9–19.   Google Scholar

Sagan-Bielawa M. (2018): Kategoria oficjalności i zróżnicowanie normy językowej wobec zmian społecznych i technologicznych. [W:] Wybrane aspekty badań nad normą językową. Red. P. Zbróg. Kraków, s. 135–149.   Google Scholar

Warchala J. (2003): Kategoria potoczności w języku. Katowice.   Google Scholar

Wilkoń A. (2000): Typologia odmian językowych współczesnej polszczyzny. Katowice.   Google Scholar


Veröffentlicht
2023-06-30

##plugins.themes.libcom.cytowania##

Piechnik, A. . (2023). Pogranicza oficjalności i nieoficjalności w korespondencji elektronicznej nauczycieli. Prace Językoznawcze, 25(2), 45–60. https://doi.org/10.31648/pj.8909

Anna Piechnik 
Uniwersytet Jagielloński w Krakowie