Zmęczenie słowami? Polikodowość – wyzwanie badawcze lingwistyki (tekstu) XXI wieku?
Abstract
Celem artykułu jest włączenie się do zorientowanej metaligwistycznie dyskusji nad wpływem tzw. zwrotu wizualnego (inaczej – piktorialnego) na kierunki i jakość badań językoznawczych XXI w. ze szczególnym uwzględnieniem semantyki i lingwistyki tekstu. Problem jest przedstawiony dwuwątkowo. Rozważania koncentrują się zarówno na wskazaniu możliwości, jakie daje koegzystencja komunikacyjna kodu werbalnego z innymi kodami semiotycznymi do prowadzenia pogłębionych badań nad dekompozycją znaczenia jednostek leksykalnych i ich własności kombinatorycznych, w tym tekstotwórczych, jak i na wskazaniu zagrożeń w postaci przekraczania granic możliwości eksploracyjnych nauki o języku, jakie niesie bezkrytyczne metodologicznie i epistemiologicznie, a stymulowane jedynie modną tendencją poszerzanie jej pola
badawczego o tzw. przekazy multimodalne.
Schlagworte:
zwrot wizualny (piktorialny), lingwistyka obrazu, polikodowość, multimodalność, lingwistyka tekstu, składnia semantyczna, struktura propozycjonalna (predykatowo-argumentowa)Literaturhinweise
Antos G., Opiłowski R. (2015): W drodze do lingwistyki obrazu. Kierunki rozwoju nowej sub¬dyscypliny lingwistycznej z perspektywy polsko-niemieckiej. „tekst i dyskurs – text und diskurs” 8, s. 11–36. Google Scholar
Bartmiński J., Niebrzegowska-Bartmińska S. (2011): Tekstologia. Warszawa. Google Scholar
Beaugrande R. de, Dressler W. (1981): Introduction to text linguistics. New York. Google Scholar
Bomba J. (2013): Przykłady odniesień tekstualnych i obrazowych w mediach społecznych. [W:] Zwrot cyfrowy w humanistyce: Internet, Nowe media, Kultura 2.0. Red. A. Radomski, J. Bomba. Lublin, s. 107–113. Google Scholar
Buczkowska J. (2014): Znaczenie wyrażenia a sens wypowiedzi. Semantyczne i pragmatyczne składniki komunikacji. „Studia Philosophiae Christianae” 50, s. 25–42. Google Scholar
Castells M. (2019): Communication power : mass communication, mass self-communication and power relationships in the network society. [W:] Media and society. Red. J. Curran, D. Hesmondhalgh. New York–London–Oxford–New Delhi–Sydney, s. 83–97. Google Scholar
Francuz P. (2013): Imagia. W kierunku neurokognitywnej teorii obrazu. Lublin 2013. Google Scholar
Iedema R. (2013): Multimodalna analiza dyskursu. Resemiotyzacja na potrzeby dyskursów użytkowych. [W:] Systemowo-funkcjonalna analiza dyskursu. Red. A. Duszak, A.G. Kowalski. Kraków, s. 197–227. Google Scholar
Kaczmarek J. (2007): Status poznawczy teorii: realizm epistemologiczny w ujęciu F. Bonsacka. „Zagadnienia Filozoficzne w Nauce” XL, s. 30–58. Google Scholar
Kapuścińska A. (2014): Lingwistyka wobec obrazu. Pomiędzy fascynacją a ignorancją. „Prace Komisji Językoznawczej BTN” XXIV, s. 139–147. Google Scholar
Kapuścińska A. (2020): O emotikonach raz jeszcze – na przykładzie emotikonu „XD” w języku polskim. „Prace Językoznawcze” XXII/2, s. 57–66. Google Scholar
Kapuściński R. (1997): Lapidarium III. Warszawa. Google Scholar
Katasonov V. (2019): V načale bylo Slovo, a v konce budet cyfra. Kislorod, , dostęp: 07.08.2020. Google Scholar
Kawka M. (2016): Dyskurs multimodalny – nowa kategoria badawcza? „Zeszyty Prasoznawcze” 59, s. 294–303. Google Scholar
Kiklewicz A. (2017): Znaczenie a prawda. Fantomy semantyczne. Olsztyn. Google Scholar
Kiklewicz A. (2020): Fenomeny komunikacji (normy i dewiacje w zachowaniach językowych). Olsztyn. Google Scholar
Kiklewicz A., Sładkiewicz Ż. (2021): Mul’timodal’nost’ – multimedijnost’ i dr. Al’ternativnyje formy peredači informacii kak problema lingvističeskoj teorii i terminologii. „BPTJ” LXXVII, s. 153–174. Google Scholar
Kiklewicz A., Szumska D. (2023): Moskiewska szkoła semantyczna a Polska szkoła składni semantycznej: rekonesans metalingwistyczny. „Przegląd Wschodnioeuropejski” 14, s. 285–318. Google Scholar
Kita M. (1998): Przemiany modelu komunikacji werbalnej. [W:] Nowe czasy, nowe języki, nowe (i stare) problemy. Red. E. Jędrzejko. Katowice, s. 71–85. Google Scholar
Konfucjusz (1976): Dialogi konfucjańskie. Przekład K. Czyżewska-Madajewicz, M.J. Künstler, Z. Tłumski. Wrocław. Google Scholar
Krestinskij S. (1998): Molčanije v sisteme neverbal’nyh sredstv kommunikacii. [W:] Tverskoj lingvističeskij meridian: teoretičeskij sbornik. Red. I. Susova. Tver’, s. 74–79. Google Scholar
Leszek W. (2012): Moda w nauce. Fashion in Science. „Tribologia” 5, s. 13–29. Google Scholar
Lewiński P. (red.) (2015): Bełkot, czyli mowa ludzka pozbawiona sensu: komunikacyjna funkcja wypowiedzi niejasnych. Olsztyn. Google Scholar
Lewiński P. (2020): Pragmatyka komunikacji wizualnej i wizualno-werbalnej na przykładzie kodu emoji. [W:] Teorie i praktyki komunikacji. Red. G. Habrajska. Łódź, s. 373–392. Google Scholar
Maćkiewicz J. (2017): Badanie mediów multimodalnych – multimodalne badanie mediów. „Studia Medioznawcze” 2, s. 33–42. Google Scholar
Maćkiewicz J. (2021): Badanie ram multimodalnych – rekonesans. „Media Biznes Kultura” 1(10), s. 9–11. Google Scholar
Majdzik K. (2018): Pinocchio in Emojitaliano. Przekład eksperymentalny w kulturze zwrotu wizualnego i performatywnego. „Przekłady Literatur Słowiańskich”. T. 9, cz. 1, s. 125–146. Google Scholar
Maksimenko O. (2012): Polikodovyj vs. kreolizovannyj tekst: problema terminologii. „Vestnik Rossijskogo universiteta družby narodov. Seriâ: Teoriâ âzyka. Semiotika. Semantika 2, s. 93–102. Google Scholar
Markowski A. (2005): Kultura języka polskiego. Teoria. Zagadnienia leksykalne. Warszawa. Google Scholar
Morciniec N. (2005): Znak językowy wśród innych rodzajów znaku. „Rozprawy Komisji Językowej Wrocławskiego Towarzystwa Naukowego” XXXI, s. 7–15. Google Scholar
Nycz R. (2006): Wprowadzenie. Kulturowa natura, słaby profesjonalizm. Kilka uwag o przedmiocie poznania literackiego i statusie dyskursu literaturoznawczego. [W:] Kulturowa teoria literatury. Główne pojęcia i problemy. Red. R. Nycz, M.P. Markowski. Kraków, s. 5–40. Google Scholar
Omel’ânenko V., Remčukova E. (2018): Polikodovye teksty v aspekte teorii mul’timodal’nosti. „Kommunikativnye issledovaniâ” 3(17), s. 66–78. Google Scholar
Ozga K. (2020): Komunikat językowy w pułapce obrazu. [W:] Teorie i praktyki komunikacji. Red. G. Habrajska. Łódź, s. 343–362. Google Scholar
Steciąg M. (2014): Kim jest językoznawca normatywista dziś? Przyczynek do dyskusji o zadaniach współczesnej normatywistyki. „Poradnik Językowy” 5, s. 16–29. Google Scholar
Szczepaniak J. (2017): Tekst (i) obraz w lingwistycznej analizie dyskursu. „Socjolingwistyka” XXI, s. 7–20. Google Scholar
Szydłowska N. (2001): Botanicy czy ogrodnicy – prospektywne postawy językoznawców dawniej i dziś. [W:] Przyszłość języka. Red. S. Krzemień-Ojak, B. Nowowiejski. Białystok, s. 199–211. Google Scholar
Szumska D. (2012a): Czy językoznawstwo jest nauką przeterminowaną? [W:] Termin w językoznawstwie. Język a komunikacja 31. Red. D. Brzozowska, W. Chłopicki. Kraków, s. 59–64. Google Scholar
Szumska D. (2012b): Struktura (nie)obecna. Głos w dyskusji o metodzie poszukiwania znaczeń niewyrażonych. „LingVaria” VII 1, s. 37–45. Google Scholar
Szumska D. (2017): Struktura predykatowo-argumentowa jako narzędzie analizy tekstu: pro et contra. „Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej” 52, s. 264–277. Google Scholar
Szumska D., Ozga K. (2020): Eksplicytacja: zjawisko → koncept → termin w perspektywie metodologii modelu składni propozycjonalnej. Lingwistyczny głos w dyskusji o uniwersaliach translatologicznych. „Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego” LXXVI, s. 409–423. Google Scholar
Vorošilova M.B. (2007): Kreolizovannyj tekst: aspekty izučeniâ. „Političeskaâ lingvistika” 3, s. 75–80. Google Scholar
Więckiewicz M. (2006): Emotikony – pismo obrazkowe XXI wieku. „Media – Kultura –Komunikacja Społeczna” 2, s. 224–237. Google Scholar
Witosz B. (2012): Naukowy język polski wobec metodologii ponowoczesnej. [W:] Oblicza polszczyzny. Red. A. Markowski, R. Pawelec. Warszawa, s. 241–252. Google Scholar
Wójcicka M. (2022): Picturebook w świetle teorii aktów mowy i obrazu (na podstawie „Mama zawsze wraca” Agaty Tuszyńskiej i Iwony Chmielewskiej). „Prace Językoznawcze” XXIV/1, s. 253–268. Google Scholar
Zagidullina M. (2019): Multimodal’nost’: k voprosu o terminologičeskoj opredelennosti. „Znak: problemnoe pole mediaobrazovaniâ” 1/4, s. 181–188. Google Scholar
