Struktura informacyjna w krótkich tekstach prasy internetowej – polsko-niemiecka analiza konfrontatywna
Abstrakt
Artykuł podejmuje próbę opisu i analizy konfrontatywnej struktury informacyjnej
krótkich tekstów prasowych (tzw. leadów) występujących w polskiej i niemieckiej prasie
codziennej. Ramę teoretyczną porównania stanowi podejście funkcjonalno-kognitywne
w lingwistyce tekstu, zgodnie z którym struktury tematyczno-rematyczne są rozpatrywane
jako schematy/ wzorce informacyjne. Ich opis uwzględnia oprócz kategorii informacji
znanej/ nowej także inne czynniki i polega na ustaleniu, w jaki sposób kształtowana
jest struktura informacyjna zdania otwierającego lead i jak przeprowadzane jest
odniesienie do tych informacji w tekście. Analiza konfrontatywna wzorców informacyjnych
w polskiej i niemieckiej prasie wykazała podobieństwa w strukturze informacyjnej leadów
informacyjnych (wzorzec 1 i 2), podobieństwa (wprowadzenie referentów początkowych
przy pomocy wyrażeń kataforycznych, kontrastowanie informacji w polskich i niemieckich
tekstach) i różnice w grupie leadów perswazyjnych (przenoszenie informacji znanej
w pozycję rematyczną zdania, współwystępowanie dwóch wzorców informacyjnych
w obrębie tekstu w języku polskim). Analiza wykazała także, że konstrukcje eliptyczne
i semantycznie skondensowane nie redukują potencjału informacyjnego tekstu, a ich
wartość informacyjna jest uwarunkowana pragmatycznie.
Słowa kluczowe:
wzorce informacyjne, informacja znana/ nowa, konstrukcje eliptyczne, kondensacja semantyczna, lead prasowy, porównanie unilateralneBibliografia
Ariel M. (1990): Accessing noun-phrase antecedents. London. Google Scholar
Behr I. (2013): Nominalsätze am Textanfang. Ein (text-)grammatischer Beitrag. [In:] Textlinguistik als Querschnittsdisziplin. (= Studien zur Text und Diskursforschung 5). Hrsg. Z. Berdychowska, Z. Bilut-Homplewicz, B. Mikołajczyk. Frankfurt am Main, S. 151–172. Google Scholar
Chafe W.L. (1994): Discourse, consciousness, and time: The flow and displacement of conscious experience in speaking and writing. Chicago. Google Scholar
Dobrzyńska T. (1993): Tekst. Próba syntezy. Warszawa. Google Scholar
Filar M. (2018): Nowe badania nad strukturą informacyjną i illokucyjną tekstu i dyskursu. „Orbis Linguarum” Nr. 47, S. 598–592. Google Scholar
Filar M. (2020): Zur Informationsstrukturierung in Vorspanntexten der deutschen Presse. [In:] Aspekte multimodaler Kurzformen. Kurztexte und multimodale Kurzformen im öffentlichen Raum (= Studien zur Text- und Diskursforschung. Bd. 26). Hrsg. Z. Berdychowska, F. Liedtke. Berlin, S. 57–69. Google Scholar
Hoffmann L. (2003): Funktionale Syntax: die pragmatische Perspektive. Berlin.
Crossref
Google Scholar
Langacker R. (2001): Kotwiczenie, kodowanie, dyskurs. [In:] Językoznawstwo kognitywne II: Zjawiska pragmatyczne. Hrsg. W. Kubiński, D. Stanulewicz. Gdańsk, S. 22–69. Google Scholar
Langacker R. (2005): Wykłady z gramatyki kognitywnej Lublin 2001 (= Prace z filozofii i kogniwistyki). Übers. v. K. Wengorek-Dolecka. Lublin. Google Scholar
Liedtke F. (2017): Moderne Pragmatik. Grundbegriffe und Methoden. Tübingen. Google Scholar
Miczka E. (2002): Kognitywne struktury sytuacyjne i informacyjne w interpretacji dyskursu. „Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach” nr 2109. Google Scholar
Modrián-Horváth B. (2014): Untersuchung informationsstruktureller Schemata im Deutschen und im Ungarischen. „Wiener Linguistische Gazette”. Sonderausgabe 78A, S. 235–254. Google Scholar
Modrián-Horváth B. (2016): Topik und Thema. Untersuchungen zur Informationsstruktur in deutschen und ungarischen Erzähl- und Berichtstexten. Frankfurt am Main.
Crossref
Google Scholar
Musan R. (2010): Informationsstruktur. Kurze Einführungen in die germanistische Linguistik. Bd. 9. Heidelberg. Google Scholar
Nycz K. (2014a): Zur Handlungsstruktur und referentiellen Bewegung in deutschen Wirtschaftstexen. [In:] Informations- und Handlungsstrukturen im Text und im Diskurs. Hrsg. M. Wierzbicka, K. Nycz, A. Jaremkiewicz-Kwiatkowska. Bd. 2. Rzeszów, S. 104–115. Google Scholar
Nycz K. (2014b): Zur thematischen Progression in deutschen Marktberichten. [In:] Informations- und Handlungsstrukturen im Text und im Diskurs. Hrsg. M. Wierzbicka, K. Nycz, A. Jaremkiewicz-Kwiatkowska. Bd. 1. Rzeszów, S. 92–103. Google Scholar
Nycz K. (2016): Zur Quesio und referentiellen Bewegung in Wirtschaftstexten im deutschpolnischen Kontrast. [In:] Informations- und Handlungsstrukturen im Text und im Diskurs. Hrsg. M. Wierzbicka, K. Nycz, A. Jaremkiewicz-Kwiatkowska. Bd. 2. Rzeszów, S. 97–117. Google Scholar
Nycz K. (2017): Informationsstrukturierung in Wirtschaftstexten. (= Sprachkontraste in Mitteleuropa. Studien zur kontrastiven und angewandten Linguistik). Bd. 4. Frankfurt am Main.
Crossref
Google Scholar
Ogrodniczuk M. (2011): Automatyczne wykrywanie nominalnych zależności referencyjnych w polskich tekstach współczesnych. Warszawa. Google Scholar
Prince E. (1981): Toward a taxonomy of given-new information. [In:] Radical Pragmatics. Hrsg. P. Cole. New York, S. 223–256. Google Scholar
Reither M. (2014): Überschrift – Vorspann – Bildunterschrift: Kleine Texte ganz groß. Teil 1, 2. Das Online-Magazin Fachjournalist, Fachjournalismus, Fach-PR& Fachmedien, , Zugriff: 18.09.2019. Google Scholar
Schwarz M. (2000): Indirekte Anaphern in Texten. Studien zur domänengebundenen Referenz und Kohärenz im Deutschen. (= Linguistische Arbeiten 413). Tübingen.
Crossref
Google Scholar
Schwarz M. (2008). Einführung in die Kognitive Linguistik. 3. Überarb. Auflage. Tübingen [= UTB 38278]. Google Scholar
Schwarz-Friesel M. (2013): Sprache und Emotion. 2. Auflage. Tübingen (= UTB 2939).
Crossref
Google Scholar
Schwarz-Friesel M., Consten M. (2014): Einführung in die Textlinguistik (= Einführung Germanistik). Darmstadt. Google Scholar
Spooren W. (2001): Struktura wypowiedzi: lingwistyka tekstu. [In:] Kognitywne podstawy języka i językoznawstwa. Hrsg. E. Tabakowska. Kraków, S. 243–266. Google Scholar
Sternemann R. u.a. (1977): Einführung in die konfrontative Linguistik. 2. Fassung. Berlin. Google Scholar
Szczepankowska I. (2011): Semantyka i pragmatyka językowa. Słownik pojęć z zadaniami i literaturą przedmiotu. Białystok. Google Scholar
Topolińska Z. (1984): Składnia grupy imiennej. [In:] Gramatyka współczesnego języka polskiego. Składnia. Hrsg. Z. Topolińska. Warszawa, S. 301–389. Google Scholar
Vogelgesang-Doncer A. (2006): Zu Besetzungsmöglichkeiten des Vorfelds im Deutschen und der Erstelle im Polnischen. Versuch einer topologischen Analyse im einfachen Satz. Kraków. Google Scholar
Zabrocki L. (1970): Grundfragen der konfrontativen Grammatik. [In:] Probleme der konfrontativen Grammatik. Hrsg. H. Moser. (= Sprache der Gegenwart). Bd. 8. Düsseldorf, S. 31–53. Google Scholar
Der Spiegel, , Zugriff: 20.02.2023. Google Scholar
Newsweek, , Zugriff: 22.02.2023. Google Scholar
