Cognitive Definition in Logopaedic Diagnosis of Normal Children and Intellectually Disabled Adults
Abstract
This article discusses the role of cognitive definition in the process of diagnosing linguistic
competence (at the semantic, lexical and syntactic levels) in normal children and intellectually
disabled persons. The cognitive model of definition fundamentally differs in its
structure and content from lexicographic and scientific definitions. The author argues
that it is essential to distinguish the process of defining the meanings of words from
the process of creating concepts. Moreover, it should be noted that the “understanding
of meaning is not ‘closed’ once and for all, but it develops in parallel with the development
of human thinking” (Filar 2013:31); consequently, a cognitive definition enables showing
relationships between individual concepts, provides an insight into the store of knowledge
that a subject has, and highlights the differences between the child’s structure of concepts
and the concepts utilized by adult language users. It illustrates the character of the
conceptual sphere (e.g. the presence of only some categories in the conceptual structure),
and the specificity of defining of words (e.g. poverty of lexical means) in the definitions
formulated by an intellectually disabled person.
Keywords:
cognitive definition, lexicographic definition, defining, creation of concepts, definition as a “little narrative”References
Antkowski F. (1960): Uwagi o rehabilitacji (retranspozycji) mowy. „Biuletyn Fonograficzny” 3, s. 59−65. Google Scholar
Apresjan J. (1972): Definiowanie znaczeń leksykalnych jako zagadnienie semantyki teoretycznej. [W:] Semantyka i słownik. Red. A. Wierzbicka. Wrocław, s. 39−75. Google Scholar
Apresjan J. (1982): Semantyka leksykalna. Przeł. Z. Kozłowska, A. Markowski. Wrocław. Google Scholar
Bartlett F. C. (1932): Remembering. Cambridge. Google Scholar
Bartmiński J. (1987): Z problemów etnolingwistyki (wybrane aspekty zagadnienia). „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska Lublin – Polonia” Sectio FF. Vol. V, 1, s. 5−14. Google Scholar
Bartmiński J. (1988): Definicja kognitywna jako narzędzie opisu konotacji. [W:] Konotacja. Red. J. Bartmiński. Lublin, s. 169−183. Google Scholar
Bartmiński J. (1990): Punkt widzenia, perspektywa, językowy obraz świata. [W:] Językowy obraz świata. Lublin, s. 109−127. Google Scholar
Bartmiński J. (2006): Językowe podstawy obrazu świata. Lublin. Google Scholar
Bartmiński J. (2009): Aspects of Cognitive Ethnolinguistics. London and Oakville. Google Scholar
Bartmiński J. (2014): Narracyjny aspekt definicji kognitywnej. [W:] Narracyjność w języku i kulturze. Red. D. Filar, D. Piekarczyk. Lublin, s. 99−115. Google Scholar
Bartmiński J., Kaczan A. (2017): Językowo-kulturowy obraz pszenicy (triticum) w języku polskim. „Etnolingwistyka” 29, 85−110. Google Scholar
Bartmiński J., Tokarski R. (1993): Definicja semantyczna czego i dla kogo? [W:] O definicjach i definiowaniu. Red. J. Bartmiński, R. Tokarski. Lublin, s. 47−61. Google Scholar
Bogusławski A. (1988): Język w słowniku. Wrocław. Google Scholar
Borowiec H. (2014): Dziecięce rozumienie świata (studium lingwistyczne). Lublin. Google Scholar
Buchowski M., Burszta W. J. (1993): Antropologia kognitywna: charakterystyka orientacji. [W:] Amerykańska antropologia postmodernistyczna. Wybór i red. M. Buchowski. Warszawa, s. 9−30. Google Scholar
Cieszyńska-Rożek J. (2015): Metody badania systemu językowego dzieci dwu- i wielojęzycznych [W:] Metodologia badań logopedycznych z perspektywy teorii i praktyki. Red. S. Milewski, K. Kaczorowska-Bray. Gdańsk, s. 65−73. Google Scholar
Filar D. (2013): Narracyjne aspekty językowego obrazu świata. Interpretacja marzenia we współczesnej polszczyźnie. Lublin. Google Scholar
Filar D. (2014): Narracyjność w badaniach interdyscyplinarnych a kategorie narracyjne w semantyce. [W:] Narracyjność języka i kultury. Red. D. Filar, D. Piekarczyk. Lublin, s. 13−33. Google Scholar
Filar D., Głaz A. (2016): Język a struktury wiedzy w umyśle. „Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego” z. 72, s. 191−210. Google Scholar
Fillmore Ch. J. (1977): Topics in Lexical Semantics. [W:] Current in Linguistic Theory. Red. R. W. Cole. Bloomington–London. Google Scholar
Grabias S. (2007): Zachowania językowe i ich diagnozowanie. [W:] Logopedyczny Test Przesiewowy dla dzieci w wieku szkolnym. Red. S. Grabias, Z. M., Kurkowski, T. Woźniak. Lublin, s. 5–11. Google Scholar
Grabias S. (2012): Teoria zaburzeń mowy. Perspektywy badań, typologie zaburzeń, procedury postępowania logopedycznego. [W:] Logopedia. Teoria zaburzeń mowy. Red. S. Grabias, M. Kurkowski. Lublin, s. 15−71. Google Scholar
Grabias S. (2016): Język w diagnozowaniu logopedycznym. [W:] Język i wychowanie. Księga jubileuszowa z okazji 45-lecia pracy naukowej Profesor Kazimiery Krakowiak. Red. E. Domagała-Zyś, A. Borowicz, R. Kołodziejczyk. Lublin, s. 173−184. Google Scholar
Grabias S., Kurkowski Z. M., Woźniak T. (2007): Logopedyczny Test Przesiewowy dla dzieci w wieku szkolnym. Lublin. Google Scholar
Grzesiuk A. (1995): Składnia wypowiedzi emocjonalnych. Seria: Komunikacja językowa i jej zaburzenia. Red. S. Grabias. T. 8. Lublin. Google Scholar
Hrycyna E. (2017): Rozwijanie słownictwa u dzieci w wieku przedszkolnym z zaburzeniami ekspresji werbalnej. Problemy teoretyczne. „Logopedia Silesiana” 6, s. 73−88. Google Scholar
Inny słownik języka polskiego (2000). Red. M. Bańko. T. 1−2. Warszawa. Google Scholar
Jęczeń U. (2017): Językowa projekcja emocji w wypowiedziach dzieci w normie intelektualnej i dzieci z zespołem Downa. Lublin. Google Scholar
Kaczorowska-Bray K. (2012): Zaburzenia komunikacji językowej w grupie osób z niepełnosprawnością intelektualną. [W:] Diagnoza i terapia logopedyczna osób z niepełnosprawnością intelektualną. Red. J. J. Błeszyński, K. Kaczorowska-Bray. Gdańsk, s. 36−64. Google Scholar
Kielar-Turska M. (1989): Mowa dziecka. Słowo i tekst. Kraków. Google Scholar
Lakoff G. (2011): Kobiety, ogień i rzeczy niebezpieczne. Co kategorie mówią nam o umyśle. Przekł. M. Buchta, A. Kotarba, A. Skucińska. Kraków. Google Scholar
Lakoff G., Johnson M. (1988, oryg. 1980): Metafory w naszym życiu. Przekł. T. Krzeszowski. Warszawa. Google Scholar
Mandler J. M. (1984): Stories, Scripts and Scenes: Aspects of Schema Theory. Hillsdale. Google Scholar
Minsky M. (1980): A Framework for Representing Knowledge. [W:] Frame Conceptions and Text Understanding. Red. D. Metzing. Berlin–New York, s. 1−25. Google Scholar
Niebrzegowska-Bartmińska S. (2007): Wzorce tekstów ustnych w perspektywie etnolingwistycznej. Lublin. Google Scholar
Niebrzegowska-Bartmińska S. (2018): O różnych wariantach definicji leksykograficznej – od taksonomii do kognitywizmu. „Etnolingwistyka”. Vol. 30, s. 259−284. Google Scholar
Niesporek-Szamburska B. (2004): Językowy obraz pór roku i tradycji kulturowych w twórczości dzieci. Katowice. Google Scholar
Nowakowska-Kempna I. (1993): Definiowanie znaczenia wyrażeń w kognitywizmie. Wybrane zagadnienia. [W:] O definicjach i definiowaniu. Red. J. Bartmiński, R. Tokarski. Lublin, s. 161−180. Google Scholar
Nowakowska-Kempna I. (1995): Konceptualizacja uczuć w języku polskim. Prolegomena. Warszawa. Google Scholar
Nowakowska-Kempna I. (2000): Konceptualizacja uczuć w języku polskim. Cz. II. Data. Warszawa. Google Scholar
Pawelec A., (2008): Mentalizm w badaniach nad językiem. [W:] Metodologie językoznawcze. Współczesne teorie i kontrowersje. Red. P. Stelmaszczyk. Kraków, s. 105−119. Google Scholar
Pluta-Wojciechowska D. (2015): O badaniach logopedycznych. Refleksje naukowca i praktyka. [W:] Metodologia badań logopedycznych z perspektywy teorii i praktyki. Red. S. Milewski, K. Kaczorowska-Bray. Gdańsk, s. 47–55. Google Scholar
Rosch E. (1975): Cognitive Representations of Semantic Categories. „Journal of mental Psychology: General”. Vol. 104, nr 3, s. 192−234. Google Scholar
Rosch E. (1978): Principles of Categorization. [W:] Cognition and Categorization. Red. E. Rosch, B. Lioyd. Hillsdale, s. 27−48. Google Scholar
Rumelhart D. E., Lindsay P. H., Norman D. A. (1972): Process Model for Long-Term Memory. [W:] Organization of Memory. Red. E. Tulving, W. Donaldson. New York, s. 197−246. Google Scholar
Schank R. C., Abelson R. (1977): Scripts, Plans, Goals and Understanding. Hillsdale. Google Scholar
Słownik języka polskiego PAN (1958−1969). Red. W. Doroszewski. T. 1−11. Warszawa. Google Scholar
Słownik języka polskiego PWN (1978−1981). Red. M. Szymczak. T. 1−3. Warszawa. Google Scholar
Słownik ludowych stereotypów językowych (1980). Kier. nauk. J. Bartmiński. Wrocław. Google Scholar
Szadura J. (2017): Czas jako kategoria językowo-kulturowa w polszczyźnie. Lublin. Google Scholar
Tabakowska E. (2001): Kognitywne podstawy języka i językoznawstwa. Kraków. Google Scholar
Taylor J. R. (2002/2007): Gramatyka kognitywna. Przeł. M. Buchta, Ł. Wiraszka. Red. nauk. E. Tabakowska. Kraków (oryg. Cognitive Grammar. Oxford). Google Scholar
Tokarski R. (1988): Konotacje jako składnik treści słowa. [W:] Konotacja. Red. J. Bartmiński. Lublin, s. 35–54. Google Scholar
Tulving E. (1972): Episodic and Semantic Memory. [W:] Organization of Memory. Red. E. Tulving, W. Donaldson. New York, s. 381−403. Google Scholar
Tyler S. A. (1993): Wprowadzenie do metod antropologii kognitywnej. Tłum. O. Kubińska. [W:] Amerykańska antropologia kognitywna. Poznanie, język, klasyfikacja, kultura. Wybór i red. M. Buchowski. Warszawa, s. 25−52. Google Scholar
Wierzbicka A. (1985): Lexicography and Conceptual Analysis. Ann Arbor. Google Scholar
Wierzbicka A. (1993): Nazwy zwierząt. [W:] O definicjach i definiowaniu. Red. J. Bartmiński, R. Tokarski. Lublin, s. 251−267. Google Scholar
Wierzbicka A. (1999): Znaczenie nazw kolorów i uniwersalia widzenia. [W:] Język – Umysł – Kultura. Wybór prac. Red. J. Bartmiński. Przeł. R. Tokarski. Warszawa, s. 405−449. Google Scholar
Wierzbicka A. (2006): Semantyka. Jednostki elementarne i uniwersalne. Przeł. A. Głaz. Lublin. Google Scholar
Wójtowicz M. (2013): Definicja kognitywna jako sposób opisu semantyki symbolu. Na przykładzie liczby siedem. „Roczniki Kulturoznawcze”. T. IV, nr 4, s. 71−87. Google Scholar
Żmigrodzki P. (2009): Najważniejsze zasady opisu znaczenia w „Wielkim słowniku języka polskiego”. „Linguistica Copernicana” nr 1(1), s. 183−197. Google Scholar
License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International License.