Teatr tańca – teatralność gwary i kultury ludowej w nazwach zespołów folklorystycznych z Podkarpacia

Agnieszka Myszka

Uniwersytet Rzeszowski
https://orcid.org/0000-0002-1324-7948


Аннотация

Celem badań była analiza cech gwarowych i elementów kultury ludowej zawartej w socjoideonimach sygnujących grupy ludzi połączonych wspólną ideą. Szukano odpowiedzi na pytanie, czy nazwy zespołów folklorystycznych są tylko sztucznym odtworzeniem języka i kultury ludowej, czy też  utrwalają autentyczną gwarę i tradycje, oraz w jakim stopniu to czynią. Analiza językowa doprowadziła do wniosku, że elementy gwarowe obecne w nazwach są często sztuczne, „hiperpoprawne”, nie zawsze odpowiadają żywej mowie mieszkańców regionu. W nazwach dużo jest odwołań nie tylko do języka, ale też do innych elementów kultury ludowej i narodowej. Wydaje się jednak, że więcej jest tu folkloryzmu (stylizacji na ludowość, teatralizacji) niż prawdziwego folkloru.


Ключевые слова:

folklor, gwara, teatralizacja, nazwy zespołów, Podkarpacie


Banach M. (2002): Edukacyjne aspekty pracy amatorskich zespołów folklorystycznych. Kraków.   Google Scholar

Bartmiński J. (1973): O języku folkloru. Wrocław.   Google Scholar

Bartmiński J. (1977): O derywacji stylistycznej. Gwara ludowa w funkcji języka artystycznego. Lublin.   Google Scholar

Bartmiński J. (1990): Folklor – język – poetyka. Wrocław.   Google Scholar

Boryś W. (2010): Słownik etymologiczny języka polskiego. Kraków.   Google Scholar

Burszta J. (1974): Kultura ludowa – kultura narodowa: Szkice i rozprawy. Warszawa.   Google Scholar

Gałkowski A. (2011): Chrematonimy w funkcji kulturowo-użytkowej. Onomastyczne studium porównawcze na materiale polskim, włoskim, francuskim. Łódź.   Google Scholar

Handke K. (2001): Terytorialne odmiany polszczyzny. [W:] Współczesny język polski. Red. J. Bartmiński. Lublin, s. 201–219.   Google Scholar

Karaś M. (1969): O ludowych gwarach Rzeszowszczyzny. [W:] Z dziejów kultury i literatury ziemi przemyskiej. Red. S. Kostrzewska-Kratochwilowa. Przemyśl, s. 345–364.   Google Scholar

Kępińska A. (2013): Cechy dialektalne wykorzystywane dziś w stylizacji – na materiale Narodowego Korpusu Języka Polskiego. „Rozprawy Komisji Językowej ŁTN” LIX, s. 91–105.   Google Scholar

Klemensiewicz Z., Lehr-Spławiński T., Urbańczyk S. (1965): Gramatyka historyczna języka polskiego. Warszawa.   Google Scholar

Kopaliński W. (2001): Słownik symboli. Warszawa.   Google Scholar

Lechocka E. (2018): Znaczenie i funkcja motywu kaliny w warmińsko-mazurskich pieśniach ludowych. „Rozprawy Komisji Językowej ŁTN” LXV, s. 63–83.   Google Scholar

Łoś J. (1922): Gramatyka polska. Cz. I: Głosownia historyczna. Lwów–Warszawa–Kraków.   Google Scholar

Myszka A. (2020a, w druku): Podkarpacie jako region językowo-kulturowy i historyczno-geograficzny. [W:] Podkarpacie literackie na przestrzeni wieków. Red. M. Nalepa. Rzeszów.   Google Scholar

Myszka A. (2020, w druku): Nazwy ludowych zespołów tanecznych woj. podkarpackiego. Charakterystyka językowo-kulturowa.   Google Scholar

Oronowicz-Kida E. (2007): Rzeszowszczyzna w polskich badaniach etnograficznych i dialektologicznych. [W:] Literatura i język wczoraj i dziś. Red. E. Błachowicz, J. Lizak. Rzeszów, s. 41–43.   Google Scholar

Piotrowski M. (1986): Zespół folklorystyczny w życiu kulturalnym wsi współczesnej. Studium wybranych zespołów Polski centralnej. Warszawa.   Google Scholar

Rokosz T. (2009): Od folkloru do folku: metamorfozy pieśni tradycyjnych we współczesnej kulturze. Siedlce.   Google Scholar

Rutkiewicz-Hanczewska M. (2013): Genologia onimiczna. Nazwa własna w płaszczyźnie motywacyjno-komunikatywnej. Poznań.   Google Scholar

Sikora K., Czesak A., Długosz B. (2003): Gwary wschodnich okolic Leżajska (rekonesans badawczy). [W:] Kultura wsi podkarpackiej. Red. H. Kurek, F. Tereszkiewicz. Kraków, s. 111–120.   Google Scholar

Sirovátka O. (1978): Sieben Hauptsünde des Folklorismus. Die negativen Erscheinungen im Folklorismus. [W:] Folklorismus egykor es ma elöadások. Red. V. Voigt. Koaskemét, s. 224–227.   Google Scholar

Taras B. (1999): Dyskurs taneczny ziemi rzeszowskiej. Analiza pragmalingwistyczna. Rzeszów.   Google Scholar

Trąba C., Wolański P., Rogut K. (2014): Studium etnobotaniczne: znaczenie roślin w kulturze, tradycji i życiu człowieka. Rzeszów.   Google Scholar

Urbańczyk S. (1962): Zarys dialektologii polskiej. Warszawa.   Google Scholar

Węgier J., Oronowicz E. (1992): Język mówiony mieszkańców wsi Polski południowo-wschodniej. Rzeszów.   Google Scholar


Опубликован
2020-02-27

##plugins.themes.libcom.cytowania##

Myszka, A. (2020). Teatr tańca – teatralność gwary i kultury ludowej w nazwach zespołów folklorystycznych z Podkarpacia. Prace Językoznawcze, 22(2), 159–174. https://doi.org/10.31648/pj.5246

Agnieszka Myszka 
Uniwersytet Rzeszowski
https://orcid.org/0000-0002-1324-7948