Teatr tańca – teatralność gwary i kultury ludowej w nazwach zespołów folklorystycznych z Podkarpacia
Аннотация
Celem badań była analiza cech gwarowych i elementów kultury ludowej zawartej w socjoideonimach sygnujących grupy ludzi połączonych wspólną ideą. Szukano odpowiedzi na pytanie, czy nazwy zespołów folklorystycznych są tylko sztucznym odtworzeniem języka i kultury ludowej, czy też utrwalają autentyczną gwarę i tradycje, oraz w jakim stopniu to czynią. Analiza językowa doprowadziła do wniosku, że elementy gwarowe obecne w nazwach są często sztuczne, „hiperpoprawne”, nie zawsze odpowiadają żywej mowie mieszkańców regionu. W nazwach dużo jest odwołań nie tylko do języka, ale też do innych elementów kultury ludowej i narodowej. Wydaje się jednak, że więcej jest tu folkloryzmu (stylizacji na ludowość, teatralizacji) niż prawdziwego folkloru.
Ключевые слова:
folklor, gwara, teatralizacja, nazwy zespołów, PodkarpacieБиблиографические ссылки
Banach M. (2002): Edukacyjne aspekty pracy amatorskich zespołów folklorystycznych. Kraków. Google Scholar
Bartmiński J. (1973): O języku folkloru. Wrocław. Google Scholar
Bartmiński J. (1977): O derywacji stylistycznej. Gwara ludowa w funkcji języka artystycznego. Lublin. Google Scholar
Bartmiński J. (1990): Folklor – język – poetyka. Wrocław. Google Scholar
Boryś W. (2010): Słownik etymologiczny języka polskiego. Kraków. Google Scholar
Burszta J. (1974): Kultura ludowa – kultura narodowa: Szkice i rozprawy. Warszawa. Google Scholar
Gałkowski A. (2011): Chrematonimy w funkcji kulturowo-użytkowej. Onomastyczne studium porównawcze na materiale polskim, włoskim, francuskim. Łódź. Google Scholar
Handke K. (2001): Terytorialne odmiany polszczyzny. [W:] Współczesny język polski. Red. J. Bartmiński. Lublin, s. 201–219. Google Scholar
Karaś M. (1969): O ludowych gwarach Rzeszowszczyzny. [W:] Z dziejów kultury i literatury ziemi przemyskiej. Red. S. Kostrzewska-Kratochwilowa. Przemyśl, s. 345–364. Google Scholar
Kępińska A. (2013): Cechy dialektalne wykorzystywane dziś w stylizacji – na materiale Narodowego Korpusu Języka Polskiego. „Rozprawy Komisji Językowej ŁTN” LIX, s. 91–105. Google Scholar
Klemensiewicz Z., Lehr-Spławiński T., Urbańczyk S. (1965): Gramatyka historyczna języka polskiego. Warszawa. Google Scholar
Kopaliński W. (2001): Słownik symboli. Warszawa. Google Scholar
Lechocka E. (2018): Znaczenie i funkcja motywu kaliny w warmińsko-mazurskich pieśniach ludowych. „Rozprawy Komisji Językowej ŁTN” LXV, s. 63–83. Google Scholar
Łoś J. (1922): Gramatyka polska. Cz. I: Głosownia historyczna. Lwów–Warszawa–Kraków. Google Scholar
Myszka A. (2020a, w druku): Podkarpacie jako region językowo-kulturowy i historyczno-geograficzny. [W:] Podkarpacie literackie na przestrzeni wieków. Red. M. Nalepa. Rzeszów. Google Scholar
Myszka A. (2020, w druku): Nazwy ludowych zespołów tanecznych woj. podkarpackiego. Charakterystyka językowo-kulturowa. Google Scholar
Oronowicz-Kida E. (2007): Rzeszowszczyzna w polskich badaniach etnograficznych i dialektologicznych. [W:] Literatura i język wczoraj i dziś. Red. E. Błachowicz, J. Lizak. Rzeszów, s. 41–43. Google Scholar
Piotrowski M. (1986): Zespół folklorystyczny w życiu kulturalnym wsi współczesnej. Studium wybranych zespołów Polski centralnej. Warszawa. Google Scholar
Rokosz T. (2009): Od folkloru do folku: metamorfozy pieśni tradycyjnych we współczesnej kulturze. Siedlce. Google Scholar
Rutkiewicz-Hanczewska M. (2013): Genologia onimiczna. Nazwa własna w płaszczyźnie motywacyjno-komunikatywnej. Poznań. Google Scholar
Sikora K., Czesak A., Długosz B. (2003): Gwary wschodnich okolic Leżajska (rekonesans badawczy). [W:] Kultura wsi podkarpackiej. Red. H. Kurek, F. Tereszkiewicz. Kraków, s. 111–120. Google Scholar
Sirovátka O. (1978): Sieben Hauptsünde des Folklorismus. Die negativen Erscheinungen im Folklorismus. [W:] Folklorismus egykor es ma elöadások. Red. V. Voigt. Koaskemét, s. 224–227. Google Scholar
Taras B. (1999): Dyskurs taneczny ziemi rzeszowskiej. Analiza pragmalingwistyczna. Rzeszów. Google Scholar
Trąba C., Wolański P., Rogut K. (2014): Studium etnobotaniczne: znaczenie roślin w kulturze, tradycji i życiu człowieka. Rzeszów. Google Scholar
Urbańczyk S. (1962): Zarys dialektologii polskiej. Warszawa. Google Scholar
Węgier J., Oronowicz E. (1992): Język mówiony mieszkańców wsi Polski południowo-wschodniej. Rzeszów. Google Scholar
