O „dobrem piśmie”, czyli dydaktyce pisowni w perspektywie historycznej (na podstawie zbiorów biblioteki Uniwersytetu Lwowskiego)
Abstrakt
W artykule przedstawiłam wyniki badań nad początkiem kształtowania się myśli metodycznej
towarzyszącej nauce pisania. Większość opisu opiera się na materiałach dostępnych
w Bibliotece Naukowej Państwowego Uniwersytetu im. Iwana Franki we Lwowie,
a także na księgozbiorze własnym oraz tekstach i opracowaniach dostępnych w internecie.
Problem badawczy stanowi określenie, kiedy pojawiły się publikacje o charakterze metodycznym
oraz w jakim stopniu realizowały one ustalenia teoretyczne badaczy języka.
Przywołane zostaną terminy „grafika”, kaligrafia, ortografia służące uporządkowaniu
nazewnictwa w zakresie istoty oddawania dźwięku za pomocą pisma, wzoru graficznego
liter oraz pisania poprawnego, a więc zgodnego z przyjętymi regułami. Uznaję, że istotnym
nowym elementem w badaniach nad dydaktyką pisowni prezentowanym w moich
badaniach jest porządkowanie pojęć: grafika, kaligrafia, ortografia. Po raz pierwszy zostanie
też zaprezentowana w tym kontekście książka do kaligrafii Nauka o dobrem piśmie
autorstwa Onufrego Kopczyńskiego datowana na rok 1807. Prezentacji towarzyszy refleksja
metodyczna dotycząca zasad kształtowania się wzoru pisania po polsku prowadzona
z perspektywy historycznej, tzn. od początku pisania słów polskich aż do czasu omawianej
publikacji, czyli okresu Komisji Edukacji Narodowej.
Słowa kluczowe:
pisownia, kaligrafia, historia pisowni polskiej, podręczniki, metodyka ortografiiBibliografia
Bień J. (2018): Traktat Parkosza. Eksperymentalna edycja elektroniczna. „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza”. Vol. 26 (46), nr 1. Online: , dostęp: 04.04.2020. Google Scholar
Brückner A. (1913): Dzieje języka polskiego, Lwów. Online: , dostęp: 20.03.2020. Google Scholar
Czernecki J., Szablowski J., Tatuch S. (1904): Podręcznik do nauki kaligrafii dla użytku szkolnego i domowego. Lwów. Online: , dostęp: 21.02.2020. Google Scholar
Decyk-Ziemba W. (2014): Stanisław Zaborowski „Ortographia seu modus recte scribendi et legendi Polonicum idioma quam utilissimus. Ortografia, czyli sposób poprawnego pisania i czytania języka polskiego jak najużyteczniejszy”. [W:] Dawne ortografie, gramatyki i podręczniki języka polskiego. Online: , dostęp: 21.01.2020. Google Scholar
Jodłowski S. (1979): Losy polskiej ortografii. Warszawa. Google Scholar
Klemensiewicz Z. (2002): Historia języka polskiego. Warszawa. Google Scholar
Kopczyński O. (1807): Nauka o dobrem piśmie. Online: , dostęp: 12.07.2020. Google Scholar
Kucała M. (1985): Jakuba Parkosza traktat o ortografii polskiej. Warszawa. Online: , dostęp: 10.04.2020. Google Scholar
Lisowski T. (2010): Pisownia polska. Główne fazy rozwoju. „Kwartalnik Językoznawczy” 3–4, s. 117–130. Online: , dostęp: 26.11.2016. Google Scholar
Łoś J. (1907): Jakóba syna Parkoszowego traktat o ortografii polskiej. Kraków. Online: , dostęp: 03.04.2020. Google Scholar
Łoś J. (1917): Pisownia polska w przeszłości i obecnie. Zagadnienia i wnioski. Kraków. Google Scholar
Saloni Z. (2005): O kodyfikacji polskiej ortografii – historia i współczesność. „Nauka” 4, s. 71–96. Online: , dostęp: 04.04.2020. Google Scholar
Stieber Z. (1966): Historyczna i współczesna fonologia języka polskiego. Warszawa. Google Scholar
Taszycki W. (1975): Najdawniejsze zabytki języka polskiego. Wrocław. Google Scholar
Tokarski J. (1978): Traktat o ortografii polskiej. Warszawa. Google Scholar
Urbańczyk S. (1955): Rozwój ortografii polskiej. „Język Polski” XXXV, z. 2. Online: http://mbc.malopolska.pl/dlibra/publication?id=19610&tab=3 Google Scholar
Walczak B. (1995): Zarys dziejów języka polskiego. Poznań. Google Scholar
Zawiliński R. (1904): Grafika a ortografia. „Poradnik Językowy” z. 3. s. 33–34. Online: , dostęp: 16.01.2020. Google Scholar
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
