Полипредикативность предложений с конъюнктивным употреблением разделительного союза (на материале польского и русского языков)

Aleksander Kiklewicz

doi:10.31648/pj.6322

Полипредикативность предложений с конъюнктивным употреблением разделительного союза (на материале польского и русского языков)

Aleksander Kiklewicz

Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie
http://orcid.org/0000-0002-6140-6368

DOI: https://doi.org/10.31648/pj.6322

Abstrakt

W artykule zaproponowano semantyczną interpretację zdań z koniukcyjnym użyciem
spójnika rozłącznego. Pokazano, że zdania tego typu charakteryzują się ambiwalencją:
z jednej strony, na poziomie informacji asercyjnej wyraża się koniunkcję, tj. informację
o pełnym objęciu wymienionych elementów cechą zamanifestowaną przez predykat
w pozycji orzeczenia. Z drugiej strony, istnieje plan informacji asumpcyjnej, dotyczący
zespołu branych pod uwagę, rozważanych alternatyw. W części asumpcyjnej dodatkowo
wyraża się takie znaczenia, jak potencjalność, egzemplifikacyjność oraz otwartość zbioru.
Pokazano także, że język polski i rosyjski mają różne predyspozycje do wyrażenia informacji
asumpcyjnej: język polski w większym stopniu preferuje konstrukcje ze związkiem
rozłącznym. Znajduje to wyraz w tłumaczeniach tekstów z jednego języka na inny: mimo
że w większości przypadków struktura syntaktyczna zdania wyjściowego jest zachowywana,
istnieją też rozbieżności, a mianowicie przypadki, gdy polskiej konstrukcji rozłącznej
odpowiada rosyjska konstrukcja łączna lub konstrukcja innego (niewspółrzędnego) typu.

Słowa kluczowe:

składnia, koordynacja, koniunkcja, związek rozłączny i łączny, enumeracja, polipredykatywność

Bibliografia

Anan′eva, O. A. (2005): Polipredikativnye razdelitelʹnye predloženiâ s soûzom «ili»: stroenie i semantika. Dissertaciâ. Samara. Google Scholar

Apresân, V. Û., Pekelis, O. E. (2012): Sočinitelʹnye soûzy. [V:] Russkaâ korpusnaâ grammatika.URL: http://rusgram.ru. Google Scholar

Fontański, H. (1980): Stosunki współrzędności w zdaniu pojedynczym w języku polskim i rosyjskim. Katowice. Google Scholar

Grochowski, M. (1978): Wprowadzenie do opisu wyliczenia jako zasady budowy tekstu. [W:] Pamiętnik Literacki. 69/3, 131–147. Google Scholar

Gladkij, A. V. (1979): O značenii slova ili. [V:] Semiotika i informatika. 13, 196–214. Google Scholar

Kiklewicz, A. (1989), Kvantornye mestoimeniâ i tekst. [V:] Jachnow, H./Suprun, A. E. (Hrsg.), Probleme der Textlinguistik. München, 1–18. Google Scholar

Kiklewicz, A. (1998a): O ponâtiâh virtualʹnoj i aktualʹnoj kvantifikacii. [V:] Kiklewicz, A./ Google Scholar

Mečkovskaâ, N. B./Norman, B. Û. i dr. (red.), Čislo – âzyk – tekst. Minsk, 119–126. Google Scholar

Kiklewicz, A. (1998b): Âzyk i logika. Lingvističeskie problemy kvantifikacii. München.
Crossref Google Scholar

Kiklewicz, A. 2019): Smysl – tekst – interakciâ. Âzykovye reprezentacii. Moskva. Google Scholar

Kiklewicz, A./ Kožinova, A. A. (2012): Polʹskij âzyk. Minsk. Google Scholar

Kiklewicz, A. (2021): O kon’ûnktivnom upotreblenii razdelitelʹnyh soûzov (na materiale polʹskogo i russkogo âzykov). [V:] Przegląd Wschodnioeuropejski. XII/1 [v pečati]. Google Scholar

Krylov, S. A. (1984): Determinaciâ imeni v russkom âzyke: teoretičeskie problemy. [V:] Semiotika i informatika. 23, 124–154. Google Scholar

Magner, E. (2017): Spójnik „czy” – koniunkcja. [W:] Edukacja Filozoficzna. 64, 89–97. Google Scholar

Padučeva, E. V. (1964): Opyt logičeskogo analizasoûza «ili». [V:] Filologičeskie nauki. 6, 145–148. Google Scholar

Padučeva, E. V. (1985): Vyskazyvanie i ego sootnesennostʹ s dejstvitelʹnostʹû (referencialʹnye aspekty semantiki mestoimenij). Moskva. Google Scholar

Sannikov, V. Z. (1985): Semantika i pragmatikasoûza «ili». [V:] Semiotika i informatika. 24, 117–141. Google Scholar

Sannikov, V. Z. (1989): Russkie sočinitelʹnye konstrukcii. Semantika,pragmatika, sintaksis. Moskva. Google Scholar

Sannikov, V. Z. (2008): Russkij sintaksis v semantiko-pragmatičeskom prostranstve. Moskva. Google Scholar

Švedova, N. Û. (red.) (1980): Russkaâ grammatika. II. Sintaksis. Moskva. Google Scholar

Wajszczuk, J. (1997): System znaczeń w obszarze spójników polskich. Wprowadzenie do opisu. Warszawa. Google Scholar

Pobierz

Opublikowane

2021-03-31

Cited By /
Share

Kiklewicz, A. (2021). Полипредикативность предложений с конъюнктивным употреблением разделительного союза (на материале польского и русского языков). Prace Językoznawcze, 23(1), 19–35. https://doi.org/10.31648/pj.6322