Oikonyme als Ausdrucksform der Zweisprachigkeit Zum Gebrauch der Siedlungsnamen in der Chronik der Pfarrei Zawada Ks.

Daniela Pelka

Uniwersytet Opolski


Abstrakt

Sytuacja językowa na Górnym Śląsku doprowadziła z biegiem czasu do tego, że obecnie wiele miejscowości w regionie posiada nazwy, które można przypisać do niemieckiego lub polskiego systemu językowego. Jeśli autor ma do dyspozycji różne nazwy tego samego
miejsca, interesujące jest, które z nich stosuje w swoim tekście, ponieważ w takich przypadkach zawsze istnieje możliwość, że ta czy inna nazwa przekazywać będzie również treści wykraczające poza czystą funkcję oznaczenia. Na podstawie Kroniki parafii Zawada Ks. – w oryginale: Chronik der Pfarrei Zawada Ks. – spisanej w okresie powojennym przez dwujęzycznego proboszcza parafii i zawierającej relacje z okresu do 1957 r., artykuł
przedstawia, w jakich językach używane są poszczególne oikonimy w tekście, ukazując jednocześnie, że użycie nazw w języku niemieckim lub polskim nie spełnia tu funkcji
wykraczającej poza samo identyfikowanie poszczególnych miejscowości, a stanowi jedynie odzwierciedlenie regionalnej dwujęzyczności regionu i indywidualnego bilingwizmu autora tekstu.


Słowa kluczowe:

onomastyka, ojkonimy, dwujęzyczność, kronika, Górny Śląsk, Zawada Książęca


Chmiel P. (2004): Oberschlesische Ortsnamen im historischen Wandel. „Oberschlesisches Jahrbuch” 2002/2003, S. 49–75.   Google Scholar

Choroś M. (2015): „Chrzty” nazewnicze i inne zmiany nazw miejscowych. [In:] B. Linek/A. Michalczyk (Hg.): Leksykon mitów, symboli i bohaterów Górnego Śląska XIX–XX wieku. Opole, S. 354–357.   Google Scholar

Choroś M./Jarczak Ł. (1995): Veränderungen von Orts- und Personennamen in Schlesien vor und nach dem Zweiten Weltkrieg / Zmiany nazw miejscowości i nazwisk na Śląsku przed II wojną światową i po 1945 roku. [In:] Gesellschaft für internationalen Kulturaustausch   Google Scholar

e.V. Berlin und Verein Schlesisches Institut Oppeln (Hg.): Wach auf mein Herz und denke. Zur Geschichte der Beziehungen zwischen Schlesien und Berlin-Brandenburg von 1740 bis heute / Przebudź się serce moje, i pomyśl. Przyczynek do historii stosunków między   Google Scholar

Śląskiem a Berlinem-Brandenburgią od 1740 roku do dziś. Berlin/Opole, S. 458–469.   Google Scholar

Choroś M./Jarczak Ł./Sochacka S. (1997): Słownik nazw miejscowych Górnego Śląska polsko-niemiecki i niemiecko-polski / Wörterbuch der Ortsnamen in Oberschlesien polnisch-deutsch und deutsch-polnisch. Opole/Kluczbork.   Google Scholar

Debus F. (2012): Namenkunde und Namengeschichte. Eine Einführung (= Grundlagen der Germanistik 51). Berlin.   Google Scholar

Groetschel K. (2014): Myśli kilka… (zamiast wstępu do wydania drugiego). [In:] K. Groetschel (Hg.): Kronika Parafii Ostropa. Gliwice, S. 9.   Google Scholar

Jakus-Borkowa E. (1999): Die ältesten geographischen Namensschichten in Oberschlesien. [In:] M.K. Lasatowicz/I. Surynt (Hg.): Prace Germanistyczne / Germanistische Werkstatt 1. Opole, S. 9–20.   Google Scholar

Jarczak Ł./Choroś M. (1993): Zmiany w nazewnictwie miejscowym i osobowym na Śląsku przed i po II Wojnie Światowej. „Śląsk Opolski” 1(8), rok III, styczeń–marzec, S. 12–21.   Google Scholar

Karczyńska H. (2001): Wstęp. [In:] H. Karczyńska (Hg.): Kronika Pawłowiczek: z dziejów parafii von Alfred Passon. Opole, S. 7–11.   Google Scholar

Księżyk F. (2008): Zur sprachlichen Varianz des Deutschen in Oberschlesien. „Studia Niemcoznawcze“ 37, S. 563–573.   Google Scholar

Kunze K. (2002): Wörter als Etiketten. Grundzüge der Namenkunde. [In:] J. Dittmann/C. Schmidt (Hg.): Über Wörter. Grundkurs Linguistik. Freiburg im Breisgau, S. 147–166.   Google Scholar

Linek B. (1999): Orts- und Namensänderungen in Oberschlesien in den Jahren 1922–1945 aus historischer Sicht. [In:] M. Hirschfeld/A. Trautmann (Hg.): Via Silesia. gdpv-Jahrbuch 1998. Beiträge der Gemeinschaft für deutsch-polnische Verständigung zur deutsch-polnischen Verständigung. Münster, S. 107–115.   Google Scholar

Morciniec N. (2011): Welche Sprachen kannten die ersten schlesischen Piastenherzöge? Von Wladislaus II. (*1105) bis Heinrich IV. († 1290). [In:] S. Prędota/A. Rudolph (Hg.): Der Worte Echo im Spiegel der Sprache. Festschrift für Maria Katarzyna Lasatowicz.   Google Scholar

Berlin (= SILESIA Schlesien im europäischen Bezugsfeld. Quellen und Forschungen. Bd. 12. Sonderband), S. 29–42.   Google Scholar

Pelka D. [im Druck]: Zur Sprache der „Chronik der Pfarrei Zawada Książęca“: Deutsch-polnische Sprachkontakterscheinungen auf der Ebene der Orthographie. [In:] Germanoslavica. Zeitschrift für germano-slawische Studien. Pelka D./Widok N. (Hg.) [im Druck a]: Chronik der Pfarrei Zawada Książęca von Ewald Pelka. Opole.   Google Scholar

Pelka D./Widok N. [im Druck b]: Einführung. [In:] D. Pelka/N. Widok (Hg.): Chronik der Pfarrei Zawada Książęca von Ewald Pelka. Opole.   Google Scholar

Riehl C.M. (2004): Sprachkontaktforschung. Eine Einführung. Tübingen.   Google Scholar

Rospond S. (1951): Słownik nazw geograficznych Polski zachodniej i północnej. Wrocław.   Google Scholar

Schwarz E. (1935): Die mundartlichen Grundlagen des gesamtschlesischen Sprachraumes. „Schlesisches Jahrbuch für deutsche Kulturarbeit im gesamtschlesischen Raume“ 7, S. 15–28.   Google Scholar

Słownik etymologiczny nazw geograficznych Śląska (1970–2014). Red. S. Sochacka. Bd. 1–16. Warszawa/Wrocław/Opole.   Google Scholar

Słownik etymologiczny nazw geograficznych Śląska (1992). Red. S. Sochacka. Bd. 6: Kos – Lig. Opole.   Google Scholar

Słownik etymologiczny nazw geograficznych Śląska (1994). Red. S. Sochacka. Bd. 7: Lig – Miez. Opole.   Google Scholar

Słownik etymologiczny nazw geograficznych Śląska (1997). Red. S. Sochacka. Bd. 8: Mię – Niż. Opole.   Google Scholar

Pobierz


Opublikowane
2021-12-10

Cited By /
Share

Pelka, D. (2021). Oikonyme als Ausdrucksform der Zweisprachigkeit Zum Gebrauch der Siedlungsnamen in der Chronik der Pfarrei Zawada Ks. Prace Językoznawcze, 23(4), 123–138. https://doi.org/10.31648/pj.7040

Daniela Pelka 
Uniwersytet Opolski