Polskie odzwierzęce derywaty symilatywne w perspektywie kognitywnej
Olga Kielak
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w LublinieAbstrakt
Przedmiotem zainteresowań autorki są ogólnopolskie, gwarowe i środowiskowe formacje słowotwórcze (rzeczownikowe, przymiotnikowe i czasownikowe derywaty strukturalne) utworzone od nazw wybranych zwierząt domowych. Autorka, odwołując się do propozycji Ronalda Langackera, próbuje odpowiedzieć na pytanie, w jaki sposób dochodzi do powstania nowych formacji słowotwórczych. Analiza zebranego materiału pokazuje ponadto: w jaki sposób w derywatach ujawnia się konceptualizacja świata przez człowieka oraz jak bliskie sobie są gramatyka kognitywna Ronalda Langackera i lubelska etnolingwistyka Jerzego Bartmińskiego.
Słowa kluczowe:
derywat symilatywny, derywat asocjacyjny (onomazjologiczny), etnolingwistyka, motywacja słowotwórcza, językoznawstwo kognitywneBibliografia
Bartmiński J. (1988): Definicja kognitywna jako narzędzie opisu konotacji. [W:] Konotacja. Red. J. Bartmiński. Lublin, s. 169–183. Google Scholar
Bartmiński J. (1990): Punkt widzenia, perspektywa interpretacyjna, językowy obraz świata. [W:] Językowy obraz świata. Red. J. Bartmiński. Lublin, s. 109–127. Google Scholar
Bartmiński J. (1993): Styl potoczny. [W:] Encyklopedia kultury polskiej XX wieku. T. 2. Red. J. Bartmiński. Wrocław, s. 115–134. Google Scholar
Bartmiński J. (2006): Porównanie jako gra na stereotypach. Podobieństwo realne, podobieństwo kulturowo stanowione. [W:] Podobieństwo. Red. H. Kardela, Z. Muszyński, M. Rajewski. Lublin, s. 153–162. Google Scholar
Bartmiński J. (2020): O (a)symetrii semantycznej wzroku i słuchu. [W:] Między słowem i obrazem. Red. J. Winiarska, A. Załazińska. Kraków, s. 41–48.
Crossref
Google Scholar
Brzozowska M. (2000): Derywaty onomazjologiczne (asocjacyjne) w językowym obrazie świata. [W:] „Język a Kultura”. T. 13: Językowy obraz świata i kultura. Red. A. Dąbrowska, J. Anusiewicz. Wrocław, s. 143–152. Google Scholar
Głaz A. (2013): Prostowanie zwierciadła. Przyczynek do (jeszcze?) niezaistniałej dyskusji nt. kondycji lubelskiej etnolingwistyki. „Biuletyn PTJ” 69, s. 139–151. Google Scholar
Grzegorczykowa R., Puzynina J. (1984): Problemy ogólne słowotwórstwa. [W:] Gramatyka współczesnego języka polskiego. Morfologia. Red. R. Grzegorczykowa, R. Laskowski, H. Wróbel. Warszawa, s. 307–331. Google Scholar
Grzegorczykowa R., Szymanek B. (1993): Kategorie słowotwórcze w perspektywie kognitywnej. [W:] Encyklopedia kultury polskiej XX wieku. T. 2. Red. J. Bartmiński. Wrocław 1993, s. 459–476. Google Scholar
Kardela H. (1994): Metaforyczne rozszerzenie kategorii a onomazjologiczna perspektywa znaczenia wyrażeń. [W:] Podstawy gramatyki kognitywnej. Red. H. Kardela. Warszawa, s. 77–84. Google Scholar
Kardela H. (2006): (Nie)podobieństwo w morfologii: amalgamaty kognitywne. [W:] Kognitywistyka. Google Scholar
T. 2. Red. H. Kardela, Z. Muszyński, M. Rajewski. Lublin, s. 195–210. Google Scholar
Kardela H. (2014): Blends, Acronyms and Nonce Words: A Cognitive Grammar Account. [W:] From Sound to Meaning in Context. Studies in Honour of Piotr Ruszkiewicz. Red. A. Witalisz. Frankfurt am Main, s. 129–14. Google Scholar
Kempf Z. (1985): Wyrazy „gorsze” dotyczące zwierząt. „Język Polski” 65, s. 125–144. Google Scholar
Kempf Z. (1989): Dwa aspekty wyrazów negatywnych dotyczących zwierząt. „Język Polski” 69, s. 208–209. Google Scholar
Kielak O. (2018): Językowo-kulturowy obraz zwierząt domowych w polskiej tradycji ludowej. Maszynopis rozprawy doktorskiej, napisanej pod kierunkiem prof. dr hab. S. Niebrzegowskiej- Bartmińskiej w Instytucie Filologii Polskiej UMCS w Lublinie. Google Scholar
Kielak O. (2020): Zwierzęta domowe w języku i kulturze. Studium etnolingwistyczne. Lublin. Google Scholar
Kielak O. (2021): Końska mięta (Mentha arvensis), kobyli szczaw (Rumex obtusifolius) i krowi mlecz (Taraxacum officinale). O nazwach zwierząt domowych w ludowych fitonimach. „LingVaria”. T. 16, nr 2(32), s. 151–166.
Crossref
Google Scholar
Kielak O. (2022): The symbolism of domestic animals in Polish erotic folk lyrics. „Folklore”. T. 133, nr 2, s. 158–179.
Crossref
Google Scholar
Langacker R.W. (1988): A Viev of Linguitic Semantics. [W:] Topics in Cognitive Linguistics. Red. B. Rudzka-Ostyn. Amsterdam, s. 49–90.
Crossref
Google Scholar
Langacker R.W. (1995): Wykłady z gramatyki kognitywnej. Kazimierz nad Wisłą, grudzień 1993. Red. H. Kardela. Lublin. Google Scholar
Langacker R.W. (2005): Wykłady z gramatyki kognitywnej. Lublin 2001. Red. H. Kardela, P. Łozowski. Lublin. Google Scholar
Langacker R.W. (2009): Gramatyka kognitywna. Wprowadzenie. Tłum. E. Tabakowska i in. Kraków. Google Scholar
Langacker R.W. (2016): Nominal structure in cognitive grammar. The Lublin lectures. Red. A. Głaz, H. Kowalewski, P. Łozowski. Lublin. Google Scholar
Łozowski P. (1999): Panchronia, czyli językoznawstwo bez synchronii. [W:] Przeszłość w językowym obrazie świata. Red. A. Pajdzińska, P. Krzyżanowski. Lublin, s. 25–50. Google Scholar
Mierzwińska-Hajnos A. (2017): Fuga deamonum czyli dziurawiec jako amalgamat pojęciowy. Studium kognitywne. „Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury” 29, s. 27–41.
Crossref
Google Scholar
Niebrzegowska-Bartmińska S. (2020): Definiowanie i profilowanie pojęć w (etno)lingwistyce. Lublin. Google Scholar
Pajdzińska A. (1990): Antropocentryzm frazeologii potocznej. „Etnolingwistyka” 3, s. 59–68. Google Scholar
Pawłowski E. (1974): Polskie nazwy roślin (Próba klasyfikacji semantycznej). [W:] Studia indoeuropejskie. Red. J. Kuryłowicz. Wrocław, s. 163−169. Google Scholar
Przybylska R. (2002): Polisemia przyimków polskich w świetle semantyki kognitywnej. Kraków. Google Scholar
Przybylska R. (2006): Schematy wyobrażeniowe a semantyka polskich prefiksów czasownikowych do-, od-, prze-, roz-, u-. Kraków. Google Scholar
Puzynina J. (1994): Kategorie słowotwórcze w świetle lingwistyki kognitywnej. [W:] En slavisti humanismens tegn. Festskrift till Kristine Heltberg. Red. P. Jacobsen at al. Kopenhaga, s. 79–85. Google Scholar
Tabakowska E. (2004): O językowych wyznacznikach punktu widzenia. [W:] Punkt widzenia w języku i w kulturze. Red. J. Bartmiński, S. Niebrzegowska-Bartmińska, R. Nycz. Lublin, s. 47–65. Google Scholar
Tabakowska E. (2013): A linguistic picture, image, or view of ‘Polish Cognitive Studies’. [W:] The Linguistic Worldview. Ethnolinguistics, Cognition, and Culture. Red. A. Głaz, D.S. Danaher, P. Łozowski. London, s. 321–338. Google Scholar
Tokarski R. (1993): Słownictwo jako interpretacja świata. [W:] Encyklopedia kultury polskiej XX wieku. T. 2. Red. J. Bartmiński. Wrocław, s. 335−362. Google Scholar
Tolstaja S.M. (2018): Świat człowieka i jego granice w świetle danych językowych. „Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury” 33, s. 15–30.
Crossref
Google Scholar
Waniakowa J. (2012): Polskie gwarowe nazwy dziko rosnących roślin zielnych na tle słowiańskim. Zagadnienia ogólne. Kraków. Google Scholar
Waszakowa K. (1996): Słowotwórstwo w gramatyce kognitywnej (problem nominalizacji). „Biuletyn PTJ” 52, s. 113−125. Google Scholar
Waszakowa K. (2004): Punkt widzenia konceptualizatora jako kategoria kognitywnego opisu derywatów słowotwórczych. [W:] Punkt widzenia w języku i w kulturze. Red. J. Bartmiński, S. Niebrzegowska-Bartmińska, R. Nycz. Lublin, s. 197−208. Google Scholar
Waszakowa K. (2015): Kognitywistyczne ujęcia derywatów słowotwórczych a koncepcja Miloša Dokulila. „Biuletyn PTJ” LXXI, s. 111–126. Google Scholar
Waszakowa K. (2017): Kognitywno-komunikacyjne aspekty słowotwórstwa. Wybrane zagadnienia opisu derywacji w języku polskim. Warszawa. Google Scholar
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.