Superlatywy porządkowe angielskiego pochodzenia we współczesnej polszczyźnie. Argument za użytecznością zapożyczeń składniowych

Mirosław Bańko

Uniwersytet Warszawski
https://orcid.org/0000-0002-5396-4327

Alicja Witalisz

Uniwersytet Pedagogiczny im. KEN w Krakowie
https://orcid.org/0000-0002-2256-1269


Abstrakt

W artykule postawiono pytanie, czy zapożyczenia składniowe mogą być użyteczne w języku
zapożyczającym, tzn. przejawiać zalety w porównaniu z ich rodzimymi odpowiednikami.
Głównym źródłem przykładów są polskie superlatywy porządkowe, takie jak drugi
najwyższy budynek (w mieście) ‘drugi co do wysokości, licząc od najwyższego’, ale dwie
inne pożyczki składniowe też zostały krótko omówione, aby wzmocnić argumentację.
Nie było naszym celem prześledzenie historii superlatywów porządkowych w polszczyźnie
ani ich wyczerpujący opis, ale ponieważ dotąd ich nie badano, wykonaliśmy wstępne
kwerendy w korpusach i bibliotekach cyfrowych, aby lepiej poznać ich strukturę, znaczenie
i pochodzenie. Wyniki tych kwerend sugerują, że superlatywy porządkowe zostały
zapożyczone z języka niemieckiego w drugiej połowie XIX w., jednak ich obfitość we
współczesnej polszczyźnie jest spowodowana wpływem języka angielskiego. Badanie
umieściliśmy w kontekście prac dotyczących kontaktów językowych i porównaliśmy badane
konstrukcje z ich rodzimymi odpowiednikami. Jak się okazało, te pierwsze mają przewagę
nad drugimi pod pewnymi względami, ale mogą być mylone z formalnie identycznymi
konstrukcjami rodzimymi, co może prowadzić do niejasności. W konkluzji można
stwierdzić, że zapożyczenia składniowe mogą być użyteczne w języku zapożyczającym.


Słowa kluczowe:

superlatywy porządkowe, zapożyczenia składniowe, kontakt językowy, język angielski, język polski


Berruto G. (2017): What is changing in Italian today? Phenomena of restandardization in syntax and morphology: an overview. [In:] Towards a New Standard: Theoretical and Empirical Studies on the Restandardization of Italian. M. Cerruti, C. Crocco, S. Marzo
Crossref   Google Scholar

(eds). Boston–Berlin, pp. 31–60.   Google Scholar

Biber D., Johansson S., Leech G., Conrad S., Finegan E. (1999): Longman Grammar of Spoken and Written English. Harlow.   Google Scholar

Bylinina L., Ivlieva N., Podobryaev A., Sudo Y. (2014): A non-superlative semantics for ordinals and the syntax and semantics of comparison classes, , accessed: 29.11.2022.   Google Scholar

COCA [Corpus of Contemporary American English], , accessed: 29.11.2022.   Google Scholar

Davies M. (2009): The 385+ million word Corpus of Contemporary American English (1990–2008+): Design, architecture, and linguistic insights. “International Journal of Corpus Linguistics” 14, pp. 159–190.
Crossref   Google Scholar

Davies M., Jong-Bok K. (2019): The advantages and challenges of ‘big data’: Insights from the 14 billion word iWeb corpus. “Linguistic Research” 36(1), pp. 1–34.
Crossref   Google Scholar

Downing A., Locke P. (1992): A University Course in English Grammar. New York–London–Toronto.   Google Scholar

GLAD [Global Anglicism Database Network], , accessed: 29.11.2022.   Google Scholar

Grant A.P. (ed.) (2019): The Oxford Handbook of Language Contact. Oxford.
Crossref   Google Scholar

Haspelmath M. (2008): Loanword typology: Steps toward a systematic cross-linguistic study of lexical borrowability. [In:] Aspects of Language Contact: New Theoretical, Methodological and Empirical Findings with Special Focus on Romancisation Processes. T. Stolz,
Crossref   Google Scholar

D. Bakker, R. Salas Palomo (eds). Berlin, pp. 43–62.   Google Scholar

Haugen E. (1950): The analysis of linguistic borrowing. “Language” 26(2), pp. 210–231.
Crossref   Google Scholar

Hickey R. (ed.) (2013): The Handbook of Language Contact. Oxford.   Google Scholar

Huddleston R., Pullum G.K. (2002): The Cambridge Grammar of the English Language. Cambridge.
Crossref   Google Scholar

iWeb [iWeb: The 14 Billion Web Corpus], , accessed: 29.11.2022.   Google Scholar

Jespersen O. (1924): The Philosophy of Grammar. London.   Google Scholar

Jespersen O. (1933): Essentials of English Grammar. London.   Google Scholar

Kallas K. (1998): Przymiotnik. [In:] Morfologia. Vol. 2. R. Grzegorczykowa, R. Laskowski, H. Wróbel (eds). Warszawa, pp. 469–523.   Google Scholar

King R. (2000): The Lexical Basis of Grammatical Borrowing: A Prince Edward Island French Case Study. Amsterdam.
Crossref   Google Scholar

Klemensiewicz Z., Lehr-Spławiński T., Urbańczyk S. (1955): Gramatyka historyczna języka polskiego. Warszawa.   Google Scholar

KorBa [The Electronic Corpus of 17th- and 18th-century Polish Texts (up to 1772)], , accessed: 29.11.2022.   Google Scholar

Kozioł-Chrzanowska E. (2012): Kryterium narodowe. [In:] Nowe spojrzenie na kryteria poprawności językowej. A. Markowski (ed.). Warszawa, pp. 68–79.   Google Scholar

Krasnowolski A. (1903): Najpospolitsze błędy językowe zdarzające się w mowie i piśmie polskiem. Warszawa.   Google Scholar

Laskowski R. (1977): Od czego lepszy jest lepszy? „Język Polski” LVII(5), pp. 323–324.   Google Scholar

Matras Y. (2009): Language Contact. Cambridge.
Crossref   Google Scholar

Monco PL, Monitoring Corpus of Polish, , accessed: 29.11.2022.   Google Scholar

NKJP [The National Corpus of Polish], , accessed: 29.11.2022.   Google Scholar

Paralela [Parallel corpus search], , accessed: 29.11.2022.   Google Scholar

Pęzik P. (2016): Exploring phraseological equivalence with Paralela. [In:] Polskojęzyczne korpusy równolegle. Polish-Language Parallel Corpora. E. Gruszczyńska, A. Leńko-Szymańska (eds). Warszawa, pp. 67–81.   Google Scholar

Pęzik P. (2020): Budowa i zastosowania korpusu monitorującego MoncoPL. „Forum Lingwistyczne” 7, s. 132– 150.
Crossref   Google Scholar

Polona [digital library], , accessed: 29.11.2022.   Google Scholar

Przepiórkowski A., Bańko M., Górski R., Lewandowska-Tomaszczyk B. (eds) (2012): Narodowy Korpus Języka Polskiego. Warszawa.   Google Scholar

Quirk R., Greenbaum S., Leech G., Svartvik J. (1991): A Comprehensive Grammar of the English Language. London–New York.   Google Scholar

Renner V. (2018): Structural borrowing in word-formation: An exploratory overview. “SKASE Journal of Theoretical Linguistics” 15(2), pp. 2–12.   Google Scholar

Ross M. (2019): Syntax and contact-Induced language change. [In:] The Oxford Handbook of Language Contact. A.P. Grant (ed.). Oxford, pp. 123–154.
Crossref   Google Scholar

Schendl H. (2017): Language contact: Multilingualism. [In:] Vol. 3: Middle English. L. Brinton, A. Bergs (eds). Berlin–Boston, pp. 165–183.
Crossref   Google Scholar

Sinclair J. (1995): Collins Cobuild English Usage. London.   Google Scholar

Thomason S.G. (2001): Language Contact. An Introduction. Washington D.C.
Crossref   Google Scholar

Thomason S.G., Kaufman T. (1988): Language Contact, Creolization and Genetic Linguistics. Berkeley.
Crossref   Google Scholar

Weinreich U. (1953): Languages in Contact. Findings and Problems. The Hague.   Google Scholar

Winford D. (2003): An Introduction to Contact Linguistics. Oxford.   Google Scholar

Winford D. (2013): Contact and borrowing. [In:] The Handbook of Language Contact. R. Hickey (ed.). Oxford, pp. 170–187.
Crossref   Google Scholar

Yee Ch. (2010): Building DRT Lexical Entries for Superlatives and Ordinal Numbers. University of Stuttgart, , accessed: 29.11.2022.   Google Scholar

Zenner E., Kristiansen G. (eds) (2014): New Perspectives on Lexical Borrowing: Onomasiological, Methodological and Phraseological Innovations. Boston–Berlin.
Crossref   Google Scholar

Pobierz


Opublikowane
2023-09-30

Cited By /
Share

Bańko, M. ., & Witalisz, A. . (2023). Superlatywy porządkowe angielskiego pochodzenia we współczesnej polszczyźnie. Argument za użytecznością zapożyczeń składniowych. Prace Językoznawcze, 25(3), 23–39. https://doi.org/10.31648/pj.9180

Mirosław Bańko 
Uniwersytet Warszawski
https://orcid.org/0000-0002-5396-4327
Alicja Witalisz 
Uniwersytet Pedagogiczny im. KEN w Krakowie
https://orcid.org/0000-0002-2256-1269