Superlatywy porządkowe angielskiego pochodzenia we współczesnej polszczyźnie. Argument za użytecznością zapożyczeń składniowych
Mirosław Bańko
Uniwersytet Warszawskihttps://orcid.org/0000-0002-5396-4327
Alicja Witalisz
Uniwersytet Pedagogiczny im. KEN w Krakowiehttps://orcid.org/0000-0002-2256-1269
Abstrakt
W artykule postawiono pytanie, czy zapożyczenia składniowe mogą być użyteczne w języku
zapożyczającym, tzn. przejawiać zalety w porównaniu z ich rodzimymi odpowiednikami.
Głównym źródłem przykładów są polskie superlatywy porządkowe, takie jak drugi
najwyższy budynek (w mieście) ‘drugi co do wysokości, licząc od najwyższego’, ale dwie
inne pożyczki składniowe też zostały krótko omówione, aby wzmocnić argumentację.
Nie było naszym celem prześledzenie historii superlatywów porządkowych w polszczyźnie
ani ich wyczerpujący opis, ale ponieważ dotąd ich nie badano, wykonaliśmy wstępne
kwerendy w korpusach i bibliotekach cyfrowych, aby lepiej poznać ich strukturę, znaczenie
i pochodzenie. Wyniki tych kwerend sugerują, że superlatywy porządkowe zostały
zapożyczone z języka niemieckiego w drugiej połowie XIX w., jednak ich obfitość we
współczesnej polszczyźnie jest spowodowana wpływem języka angielskiego. Badanie
umieściliśmy w kontekście prac dotyczących kontaktów językowych i porównaliśmy badane
konstrukcje z ich rodzimymi odpowiednikami. Jak się okazało, te pierwsze mają przewagę
nad drugimi pod pewnymi względami, ale mogą być mylone z formalnie identycznymi
konstrukcjami rodzimymi, co może prowadzić do niejasności. W konkluzji można
stwierdzić, że zapożyczenia składniowe mogą być użyteczne w języku zapożyczającym.
Słowa kluczowe:
superlatywy porządkowe, zapożyczenia składniowe, kontakt językowy, język angielski, język polskiBibliografia
Berruto G. (2017): What is changing in Italian today? Phenomena of restandardization in syntax and morphology: an overview. [In:] Towards a New Standard: Theoretical and Empirical Studies on the Restandardization of Italian. M. Cerruti, C. Crocco, S. Marzo
Crossref
Google Scholar
(eds). Boston–Berlin, pp. 31–60. Google Scholar
Biber D., Johansson S., Leech G., Conrad S., Finegan E. (1999): Longman Grammar of Spoken and Written English. Harlow. Google Scholar
Bylinina L., Ivlieva N., Podobryaev A., Sudo Y. (2014): A non-superlative semantics for ordinals and the syntax and semantics of comparison classes, , accessed: 29.11.2022. Google Scholar
COCA [Corpus of Contemporary American English], , accessed: 29.11.2022. Google Scholar
Davies M. (2009): The 385+ million word Corpus of Contemporary American English (1990–2008+): Design, architecture, and linguistic insights. “International Journal of Corpus Linguistics” 14, pp. 159–190.
Crossref
Google Scholar
Davies M., Jong-Bok K. (2019): The advantages and challenges of ‘big data’: Insights from the 14 billion word iWeb corpus. “Linguistic Research” 36(1), pp. 1–34.
Crossref
Google Scholar
Downing A., Locke P. (1992): A University Course in English Grammar. New York–London–Toronto. Google Scholar
GLAD [Global Anglicism Database Network], , accessed: 29.11.2022. Google Scholar
Grant A.P. (ed.) (2019): The Oxford Handbook of Language Contact. Oxford.
Crossref
Google Scholar
Haspelmath M. (2008): Loanword typology: Steps toward a systematic cross-linguistic study of lexical borrowability. [In:] Aspects of Language Contact: New Theoretical, Methodological and Empirical Findings with Special Focus on Romancisation Processes. T. Stolz,
Crossref
Google Scholar
D. Bakker, R. Salas Palomo (eds). Berlin, pp. 43–62. Google Scholar
Haugen E. (1950): The analysis of linguistic borrowing. “Language” 26(2), pp. 210–231.
Crossref
Google Scholar
Hickey R. (ed.) (2013): The Handbook of Language Contact. Oxford. Google Scholar
Huddleston R., Pullum G.K. (2002): The Cambridge Grammar of the English Language. Cambridge.
Crossref
Google Scholar
iWeb [iWeb: The 14 Billion Web Corpus], , accessed: 29.11.2022. Google Scholar
Jespersen O. (1924): The Philosophy of Grammar. London. Google Scholar
Jespersen O. (1933): Essentials of English Grammar. London. Google Scholar
Kallas K. (1998): Przymiotnik. [In:] Morfologia. Vol. 2. R. Grzegorczykowa, R. Laskowski, H. Wróbel (eds). Warszawa, pp. 469–523. Google Scholar
King R. (2000): The Lexical Basis of Grammatical Borrowing: A Prince Edward Island French Case Study. Amsterdam.
Crossref
Google Scholar
Klemensiewicz Z., Lehr-Spławiński T., Urbańczyk S. (1955): Gramatyka historyczna języka polskiego. Warszawa. Google Scholar
KorBa [The Electronic Corpus of 17th- and 18th-century Polish Texts (up to 1772)], , accessed: 29.11.2022. Google Scholar
Kozioł-Chrzanowska E. (2012): Kryterium narodowe. [In:] Nowe spojrzenie na kryteria poprawności językowej. A. Markowski (ed.). Warszawa, pp. 68–79. Google Scholar
Krasnowolski A. (1903): Najpospolitsze błędy językowe zdarzające się w mowie i piśmie polskiem. Warszawa. Google Scholar
Laskowski R. (1977): Od czego lepszy jest lepszy? „Język Polski” LVII(5), pp. 323–324. Google Scholar
Matras Y. (2009): Language Contact. Cambridge.
Crossref
Google Scholar
Monco PL, Monitoring Corpus of Polish, , accessed: 29.11.2022. Google Scholar
NKJP [The National Corpus of Polish], , accessed: 29.11.2022. Google Scholar
Paralela [Parallel corpus search], , accessed: 29.11.2022. Google Scholar
Pęzik P. (2016): Exploring phraseological equivalence with Paralela. [In:] Polskojęzyczne korpusy równolegle. Polish-Language Parallel Corpora. E. Gruszczyńska, A. Leńko-Szymańska (eds). Warszawa, pp. 67–81. Google Scholar
Pęzik P. (2020): Budowa i zastosowania korpusu monitorującego MoncoPL. „Forum Lingwistyczne” 7, s. 132– 150.
Crossref
Google Scholar
Polona [digital library], , accessed: 29.11.2022. Google Scholar
Przepiórkowski A., Bańko M., Górski R., Lewandowska-Tomaszczyk B. (eds) (2012): Narodowy Korpus Języka Polskiego. Warszawa. Google Scholar
Quirk R., Greenbaum S., Leech G., Svartvik J. (1991): A Comprehensive Grammar of the English Language. London–New York. Google Scholar
Renner V. (2018): Structural borrowing in word-formation: An exploratory overview. “SKASE Journal of Theoretical Linguistics” 15(2), pp. 2–12. Google Scholar
Ross M. (2019): Syntax and contact-Induced language change. [In:] The Oxford Handbook of Language Contact. A.P. Grant (ed.). Oxford, pp. 123–154.
Crossref
Google Scholar
Schendl H. (2017): Language contact: Multilingualism. [In:] Vol. 3: Middle English. L. Brinton, A. Bergs (eds). Berlin–Boston, pp. 165–183.
Crossref
Google Scholar
Sinclair J. (1995): Collins Cobuild English Usage. London. Google Scholar
Thomason S.G. (2001): Language Contact. An Introduction. Washington D.C.
Crossref
Google Scholar
Thomason S.G., Kaufman T. (1988): Language Contact, Creolization and Genetic Linguistics. Berkeley.
Crossref
Google Scholar
Weinreich U. (1953): Languages in Contact. Findings and Problems. The Hague. Google Scholar
Winford D. (2003): An Introduction to Contact Linguistics. Oxford. Google Scholar
Winford D. (2013): Contact and borrowing. [In:] The Handbook of Language Contact. R. Hickey (ed.). Oxford, pp. 170–187.
Crossref
Google Scholar
Yee Ch. (2010): Building DRT Lexical Entries for Superlatives and Ordinal Numbers. University of Stuttgart, , accessed: 29.11.2022. Google Scholar
Zenner E., Kristiansen G. (eds) (2014): New Perspectives on Lexical Borrowing: Onomasiological, Methodological and Phraseological Innovations. Boston–Berlin.
Crossref
Google Scholar
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.