Żniwa w nazewnictwie rodzimych słowiańskich nazw miesięcy
Abstrakt
W pracy poddano analizie oficjalne rodzime słowiańskie nazwy miesięcy motywowane najistotniejszymi dla ich przodków letnimi pracami polowymi związanymi ze zbiorem zbóż, tj. żniwami. O tym, jak były te prace istotne, świadczy cała paleta pojęć związana z motywacją odnoszącą się do zbierania plonów z pól. W nazewnictwie miesięcy znajdują się zarówno odniesienia do samej czynności żęcia i żniw, jak i przyrządu do ścinania (żęcia) wyrosłego zboża. Obok nich spotyka się też odniesienia do nazwy jednego z gatunków ściętego zboża oraz do transportu wszelkich zebranych zbóż do zabudowań gospodarskich. Zanalizowane pod kątem etymologicznym, ale też kulturowym nazwy są również jednym z elementów tożsamości narodowej poszczególnych narodów słowiańskich i oddają językowy obraz świata widziany z pozycji letnich prac polowych. W związku z tym stanowią również niezaprzeczalne dziedzictwo kulturowe.
Słowa kluczowe:
dziedzictwo kulturowe, tożsamość narodowa, slawistyka, nazwy miesięcy, żniwa, etymologiaBibliografia
Berger S. i in. (1964): Mała encyklopedia rolnicza. Warszawa. Google Scholar
Bezlaj F. (1995): Etimološki slovar slovenskega jezika. T. III. Ljubljana. Google Scholar
Bezlaj F. (2005): Etimološki slovar slovenskega jezika. T. IV. Ljubljana. Google Scholar
Bońkowski R. (2003): Łacińskie nazwy miesięcy i ich miejsce w dzisiejszej słowiańszczyźnie. [W:] Śląskie studia lingwistyczne. Red. K. Kleszczowa, J. Sobczykowa. Katowice, s. 343–348. Google Scholar
Boryś W. (2005): Słownik etymologiczny języka polskiego. Kraków. Google Scholar
Brückner A. (1927): Słownik etymologiczny języka polskiego. Kraków. Google Scholar
Dejna K. (1993): Dialekty polskie. Wrocław–Warszawa–Kraków. Google Scholar
Heydzianka-Pilatowa J. (1977): Określenia czasu w języku Drzewian połabskich. Cz. V: Nazwy miesięcy. „Slavia Occidentalis” 34, s. 47–64. Google Scholar
Hołyńska-Baranowa T. (1969): Ukraińskie nazwy miesięcy na tle ogólnosłowiańskim. Wrocław. Google Scholar
Kawczyński R. (2001): Rytualizacja pracy jako rekompensowanie braku symbolu – przykład „Konopielki”. [W:] Czy metamorfoza magiczna rekompensuje brak symbolu? Red. J. Kmita. Poznań, s. 243–257. Google Scholar
Klemensiewicz Z. (2015): Historia języka polskiego. Warszawa. Google Scholar
Łoś J. (1925): Gramatyka polska. Cz. 2: Słowotwórstwo. Lwów–Warszawa–Kraków. Google Scholar
Łowmiański H. (1953): Podstawy gospodarcze formowania się państw słowiańskich. Warszawa. Google Scholar
Martynaŭ V.U. (red.) (1985): Ètymalagičny sloŭnik belaruskaj movy. T. 3. G–I. Minsk. Google Scholar
Miklosich F. (1867): Die slawischen Monatsnamen. Wien. Google Scholar
Moszyński K. (1967): Kultura ludowa Słowian. T. I. Warszawa. Google Scholar
Ostrowski B. (2011): Rok, pora roku, miesiąc… – leksyka temporalna w słownikach gwarowych Grodzieńszczyzny i jej literackie ekwiwalenty. „Acta Baltico-Slavica” 35, s. 109–129.
Crossref
Google Scholar
Patačić A. (1772–1779): Dictionarium latino-illyricum et germanicum, Veliki Varadin i Kaloča, 1772.–1779. (rukopis, čuva se u knjižnici Kaločke nadbiskupije, sign. MS 704). Za: Jonke Lj. (1945): Patačićeva leksikografska nastojanja i ostvarenja u području hrvatskog jezik. Google Scholar
Zagreb 1945. Google Scholar
Pawluczuk W. (1972): Światopogląd jednostki w warunkach rozpadu społeczności tradycyjnej. Warszawa. Google Scholar
Polański K. (1994): Słownik etymologiczny języka Drzewian połabskich. Zeszyt 6: Un – Źornü. Suplement. Warszawa. Google Scholar
Rejzek J. (2001): Český etymologický slovník. Leda. Google Scholar
Relković J.S. (1796): Kućnik. Pretisak u: Danica Ilirska, br. 2, Dana 14. Sĕčnja 1837, str. 5–8, , dostęp: 02.09.2022. Google Scholar
Rydlewski M. (2017): Spór o kosę w „Konopielce” Edwarda Redlińskiego a zmienne treści percepcyjne schematów pojęciowych. „Etnografia Polska” LXI/ 1–2, s. 147–166. Google Scholar
Schuster-Šewc H. (1978–1996): Historisch-etymologisches Wörterbuch der ober- und niedersorbischen Sprache. Bautzen.
Crossref
Google Scholar
Šek Mertük P. (2013): Fran Miklošič in slovenska imena mesecev. [W:] Obdobja 32: Družbena funkcijskost jezika (vidiki, merila, opredelitve). Ur. A. Žele. Ljubljana, s. 417–425. Google Scholar
Skok P. (1970): Etimologijski riječnik hrvatskoga ili srpskoga jezika. Knjiga druga K – poni. Zagreb. Google Scholar
Sławski F. (red.) (1974): Słownik prasłowiański. T. 1. A–B. Wrocław–Warszawa–Kraków– Gdańsk. Google Scholar
Smoczyński W. (2007): Słownik etymologiczny języka litewskiego. Wilno. Google Scholar
Sučević Međeral K. (2021): When Do the Leaves Fall and When Do We Reap? – Semantic Analysis of Folk Month Names in the Languages of Eastern Europe. „Research in Language” 19/3, s. 285–303.
Crossref
Google Scholar
Ulašin B.D. (2003): Mesiace u Slovanov. „Slovanská vzájomnost’” III/4, s. 27–33. Google Scholar
Zaimov Y. (1954): Bъlgarskitе narodni imеna na mеsеcitе. „Izvеstiâ na Instituta za bъlgarski еzik” 3, s. 101–147. Google Scholar
