Słownikowe obrazy podróży w językach polskim, angielskim i japońskim w perspektywie analizy synonimii leksykalnej
Agnieszka Jedziniak
Uniwersytet Śląski w Katowicachhttps://orcid.org/0000-0002-1163-4936
Joanna Ryszka
Uniwersytet Śląski w Katowicach, Uniwersytet Rzymski „La Sapienza”https://orcid.org/0000-0002-5142-3949
Abstrakt
Podróżowanie jako zjawisko istotne dla człowieka jest przedmiotem dyskusji prowadzonej przez wielu badaczy reprezentujących różne dyscypliny. Niniejszy artykuł uzupełnia trwający dyskurs o perspektywę językoznawczą. Stanowi on próbę odpowiedzi na pytanie, jak w językach polskim, angielskim i japońskim obrazowana jest podróż. W tym celu przeprowadzono analizę leksykograficznych obrazów pól synonimicznych słów podróż, journey oraz 旅 tabi. Badanie obejmowało wyekscerpowanie ze słowników synonimów omawianych wyrazów oraz analizę ich definicji. Obserwacja synonimii leksykalnej materiału pozyskanego z 21 słowników pozwoliła na wyróżnienie dziewięciu głównych profili językowych składających się na ogólny leksykograficzny obraz podróży w trzech językach. Zauważono, że spośród dziewięciu widocznych profili, pięć jest obecnych w każdym z analizowanych języków. Są to profile: spacjalny, temporalny, intencjonalny, podróży nastawionej na korzystanie ze środków lokomocji oraz podróży nastawionej na przeżywanie przygód. W języku japońskim ujawnia się niewielkie zróżnicowanie profili, a zatem obrazowanie podróżowania w tym języku jest najmniej złożone. W słownikach japońskich odnotowano ponadto najmniejszą liczbę leksemów (30) powiązanych znaczeniowo z 旅 tabi. Dla języków polskiego i angielskiego zarejestrowano ich kolejno 43 i 69. Co więcej, niniejsze analizy wykazały również odmienne postrzeganie synonimii oraz sposobu tworzenia słowników w omawianych językach, co może stanowić problem przy podobnych badaniach porównawczych.
Słowa kluczowe:
synonimia, podróż, leksykografia, językowy obraz świata, profilBibliografia
Bartmiński J., Chlebda W. (2008): Jak badać kulturowo-językowy obraz świata Słowian i ich sąsiadów? „Etnolingwistyka” 20, s. 11–27. Google Scholar
Biłas-Pleszak E., Przyklenk E., Rejter A., Sujkowska-Sobisz K. (red.) (2018): Wędrówka, podróż, migracja w języku i kulturze. Katowice. Google Scholar
Chlebda W. (2010): Wstępne założenia analizy słownikowej w projekcie badawczym EUROJOS. [W:] Etnolingwistyka a leksykografia. Red. W. Chlebda. Opole, s. 219–226. Google Scholar
Cohen E. (1996): The Sociology of Tourism: Approaches, Issues and Findings. [W:] The Sociology of Tourism. Theoretical and Empirical Investigations. Red. Y. Apostolopoulos, S. Leivadi, A. Yiannakis. Londyn, s. 373–392. Google Scholar
Dyszak A.S. (2015): Leksykograficzny obraz różnic i zmian w postrzeganiu nietypowych zachowań seksualnych człowieka. [W:] Odkrywanie słowa – historia i współczesność. Red. U. Sokólska. Białystok, s. 103–126. Google Scholar
Filar D. (2010): Synonimia leksykalna w leksykologii i leksykografii polskiej. „Roczniki Humanistyczne”. T. LVIII, z. 6, s. 41–57. Google Scholar
Greń Z. (2010): Słowniki przedmiotowe jako źródło w badaniach językowego obrazu świata. [W:] Etnolingwistyka a leksykografia. Red. W. Chlebda. Opole, s. 57–66. Google Scholar
Grzegorczykowa R. (1999): Pojęcie językowego obrazu świata. [W:] Językowy obraz świata. Red. J. Bartmiński. Lublin, s. 39–46. Google Scholar
Jack G.A., Phipps M. (2005): Tourism and Intercultural Exchange: Why Tourism Matters? Bristol.
Crossref
Google Scholar
Kałasznik M. (2021): Obraz lekarza w języku polskim (na podstawie danych leksykograficznych). „Prace Językoznawcze” XXIII/1, s. 199–213.
Crossref
Google Scholar
Langacker R. (2013): Essentials of Cognitive Grammar. Oxford.
Crossref
Google Scholar
Maćkiewicz J. (1999): Co to jest „językowy obraz świata”. „Etnolingwistyka” 11, s. 7–24. Google Scholar
Mączak A. (1984): Peregrynacje, wojaże, turystyka. Warszawa. Google Scholar
Murrmann J. (2013): Le mille facce del turismo. Analisi delle innovazioni lessicali legate alle nuove forme di turismo. „Acta Philologica” 44, 113–124. Google Scholar
Piotrowski T. (2010): Słowniki w badaniach językowego obrazu świata. [W:] Etnolingwistyka a leksykografia. Red. W. Chlebda. Opole, s. 49–56. Google Scholar
Podemski R. (2005): Socjologia podróży. Poznań. Google Scholar
Rancew-Sikora D. (red.) (2009): Podróż i miejsce w perspektywie antropologicznej. Katowice. Google Scholar
Skorupka S. (1953): Z zagadnień leksykografii. I. Synonimika. „Poradnik Językowy” 2(107), s. 7–14. Google Scholar
Skubalanka T. (1970): Problemy synonimii poetyckiej. [W:] Studia z teorii i historii poezji. Red. M. Głowiński. Wrocław–Warszawa–Kraków, s. 429–445. Google Scholar
Sroka-Grądziel A., Stoch N. (2021): Słownikowy obraz chi ‘jeść’ w leksykografii chińskiej i tajwańskiej. „Prace Językoznawcze” XXIII/3, s. 177–196.
Crossref
Google Scholar
Stringer C., McKie R. (1997): African exodus: The origins of modern humanity. Nowy Jork. Google Scholar
Tokarski R. (2001): Słownictwo jako interpretacja świata. [W:] Współczesny język polski. Red. J. Bartmiński. Lublin, s. 343–370. Google Scholar
Wang T., Hirst G. (2009): Extracting synonyms from dictionary definitions. [W:] Proceedings of the International Conference RANLP-2009, s. 471–477. Google Scholar
Waszakowa K. (2009): Perspektywy badań porównawczych w zakresie semantyki leksykalnej w świetle językoznawczych teorii kognitywnych. „LingVaria” 1(7), s. 49–64. Google Scholar
Żmigrodzki P. (2010): Definicja leksykograficzna a opis języka – ćwierć wieku później. Jeszcze o roli naiwnego obrazu świata w definiowaniu. [W:] Etnolingwistyka a leksykografia. Red. W. Chlebda. Opole, s. 33–40. Google Scholar
Uniwersytet Śląski w Katowicach, Uniwersytet Rzymski „La Sapienza”
https://orcid.org/0000-0002-5142-3949
