Intertekstualność w nazwach escape roomów
Аннотация
Tematem artykułu są nazwy escape roomów (ER) w aspekcie ich intertekstualności. Pierwsze
ER pojawiły się w Polsce przed pięcioma laty i od razu zdobyły wielką popularność,
o której świadczy to, że w bieżącym roku zainteresowani tą nową formą rozrywki mogli
skorzystać już z ponad tysiąca pokojów zagadek znajdujących się w wielu miastach zróżnicowanych
pod względem wielkości i położonych w różnych częściach kraju. Ze względu
na, uznawane za ewenement na skalę światową, wielkie zainteresowanie Polaków ER,
mogą się one stać inspiracją do ciekawych, wielostronnych badań naukowych, w tym także
językoznawczych. Jako nazwy własne miana ER należą do chrematonimii marketingowej
związanej z działalnością rozrywkową człowieka. Ich analiza pod kątem intertekstualności
jest z pewnością jednym z bardziej interesujących kierunków badawczych. Przy założeniu,
że każda nazwa własna jest specyficznym tekstem, intertekst w sensie onimicznym
oznacza nazwę (hipotekst) w innej nazwie (hipertekst). Proprialne interteksty mogą mieć
charakter transtekstualizacji, transformacji, imitacji oraz intekstualizacji.
W zgromadzonym materiale językowym (143 nazwy z trzech miast) dominują dwie grupy
nazw. Pierwszą tworzą onimy powstałe w wyniku transtekstualizacji, czyli przeniesienia
nazwy z jednego planu onimicznego do drugiego bez jakichkolwiek zmian formalnych,
np. Peron 9 i ¾ − nazwa ER pochodząca z powieści o Harrym Potterze. W drugiej zaś
znajdują się miana o charakterze intekstualizacji, tj. takie, w których strukturze nazwa
pierwotna pojawia się pośrednio (np. wymaga odczytania aluzji) lub poprzez w różnym
stopniu zaawansowane wykorzystanie jej postaci (w tym cytaty), np. Bestie Peruna – nazwa
ER, którego scenariusz został osadzony w mitologii słowiańskiej, bo Perun to słowiańskie
bóstwo gromowładne. Analizowane nazwy ER nie zaskakują swoją formą. Dla ich twórców
ważniejsza od struktury nazwy jest jej semantyka, co jest zgodne z marketingową definicją
idealnej nazwy, a jednym z najważniejszych zadań omawianych onimów jest udział w coraz
trudniejszej na polskim rynku walce o klienta, próba zainteresowania, zaintrygowania go oferowanym pokojem. Oprócz rywalizacji marketingowej intertekstualność nazw ER
pośrednio wykorzystywana jest także do utrwalenia w społecznej pamięci nazw związanych
z różnymi tekstami kultury.
Intertekstualne nazwy ER to dynamicznie rozwijająca się kategoria współczesnych
nazw własnych, które wymagają od ich kreatorów i odbiorców twórczej oraz odtwórczej,
osadzonej w ogólnej wiedzy i kulturze, aktywności umysłowej gwarantującej właściwe
odczytanie nowych sensów ukrytych w tworzonych chrematonimach.
Ключевые слова:
escape room, nazwa własna, chrematonim, intertekstualność onimiczna, transtekstualizacja, intekstualizacjaБиблиографические ссылки
Breza E. (1998): Nazwy obiektów i instytucji związanych z nowoczesną cywilizacją (chrematonimy). [W:] Polskie nazwy własne. Encyklopedia. Red. E. Rzetelska-Feleszko. Warszawa−Kraków, s. 343–361. Google Scholar
Drążek B. (2018): Nazwy pokojów zagadek jako element gier językowych między nadawcą i odbiorcą tekstu reklamowego. „Słowo. Studia Językoznawcze” 9. Rzeszów, s. 24−31. Google Scholar
Dunaj B. (2000): Nowe słownictwo w leksykografii. [W:] Słownictwo współczesnej polszczyzny w okresie przemian. Red. J. Mazur. Lublin, s. 33−38. Google Scholar
Gałkowski A. (2011): Chrematonimy w funkcji kulturowo-użytkowej. Onomastyczne studium porównawcze na materiale polskim, włoskim, francuskim. Łódź. Google Scholar
Kosyl Cz. (1993): Chrematonimy. [W:] Encyklopedia kultury polskiej XX wieku. T. 2: Współczesny język polski. Red. J. Bartmiński. Wrocław, s. 339−444. Google Scholar
Ożóg K. (2001): Polszczyzna przełomu XX i XXI wieku. Wybrane zagadnienia. Rzeszów. Google Scholar
Rutkiewicz-Hanczewska M. (2012): Symbioza nazw, czyli o intertekstualności onimicznej. „Slavia Occidentalis” 69, s. 199−211. Google Scholar
Rutkiewicz-Hanczewska M. (2013): Genologia onimiczna. Nazwa własna w płaszczyźnie motywacyjno-komunikatywnej. Poznań. Google Scholar
Rutkowski M. (2003): Nazwy na sprzedaż: o nazewnictwie na usługach marketingu. „Onomastica” 48, s. 239–254. Google Scholar
Skowronek K., Rutkowski M. (2004): Media i nazwy. Kraków. Google Scholar
Smółkowa T. (2000): Leksyka w początkowym okresie przemian ustrojowych. Rodzaje zmian. [W:] Słownictwo współczesnej polszczyzny w okresie przemian. Red. J. Mazur. Lublin, s. 51−58. Google Scholar
Świtała-Cheda M. (2008): Nazwy kawiarenek internetowych w Polsce. [W:] Język w marketingu. Red. K. Michalewski. Łódź, s. 383−373. Google Scholar
Zagórski Z. (2004): Kilka uwag o tzw. intertekstualności. [W:] Studia nad polszczyzną współczesną i historyczną. Prace dedykowane Profesorowi Stanisławowi Bąbie w 65-lecie urodzin. Red. J. Liberek. Poznań, s. 323−327. Google Scholar
