Z onomastykonu kultury. Imiona Bambrów poznańskich w XVIII wieku – rekonesans badawczy
Irena Sarnowska-Giefing
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w PoznaniuАннотация
Artykuł jest próbą odpowiedzi na pytanie o repertuar imienniczy, z którego korzystali
koloniści z Bambergu (oraz ich potomkowie) zwani Bambrami, zaproszeni na początku
XVIII w. do opustoszałych i zniszczonych wsi podpoznańskich. Przyjęta w artykule
teza dotyczy imion jako nośników wartości, które kreowały tożsamość kulturową Bambrów.
Przeprowadzona analiza materiałów źródłowych pokazuje, że wybory onimiczne
u Bambrów determinował model katolika, oparty na uznaniu religii i wiary katolickiej
za autorytet we wszystkich sprawach społecznych. Imiona Bambrów były znakiem ich
katolickiej tradycji i stałości kulturowej. Uwaga autorki skupia się także na strategiach
adaptacyjnych pozwalających tej małej grupie etnokulturowej zachować w nowym otoczeniu
równowagę pomiędzy pamięcią o własnych korzeniach a integracją.
Ключевые слова:
imię, repertuar imienniczy, wartości rdzenne, tożsamość genealogiczna, tożsamość kulturowa, strategie akulturacyjne, grupa etnokulturowaБиблиографические ссылки
Arneth K. (1956): Die Familiennamen des ehemaligen Hochstifts Bamberg. „Jahrbuch für fränkische Landesforschung“ 16, s. 143–454. Google Scholar
Bach A. (1943): Die deutsche Personennamen. Heidelberg.
Crossref
Google Scholar
Bär M. (1882): Die „Bamberger” bei Posen. Zugleich ein Beitrag zur Geschichte der Polonisierungsbestreubungen in der Provinz Posen. Posen. Google Scholar
Brzezińska A. W., Szczepaniak-Kroll A., Szymoszyn A. (2019): 300 lat Bambrów w Poznaniu. Poznań. Google Scholar
Bauman Z. (2001): Tożsamość jaka była, jest i po co? [W:] Wokół problemów tożsamości. Red. A. Jawłowska. Warszawa, s. 8–25. Google Scholar
Dzieje wsi wielkopolskiej (1959). Red. W. Rusiński. Poznań. Google Scholar
Debus F. (2012): Namenkunde und Namengeschichte. Eine Einführung. Berlin. Google Scholar
Debus F. (2015): Heiligenverehrung und Namengebung am Beispiel ausgewählter Namen. [W:] Funkcje nazw w kulturze i komunikacji. Red. I. Sarnowska-Giefing, M. Balowski, M. Graf. Poznań, s. 141–148. Google Scholar
Fleischer W. (1964): Die Deutschen Personennamen. Berlin. Google Scholar
Fros H., Sowa F. (2007): Księga imion i świętych. Kraków. Google Scholar
Kłoskowska A. (1996): Kultury narodowe u korzeni. Warszawa. Google Scholar
Kohlheim V. (1996): Die christliche Namengebung. [W:] Namenforschung. Ein internationales Handbuch zur Onomastik. Hrsg. Von E. Eichler. Berlin–New York, s. 1048–1057. Google Scholar
Kohlheim V. (2000): Die Rufnamen der beiden ersten Bayreuther Stadtbücher (1430–1472). [W:] Stadtbücher als namenkundliche Quelle. Red. F. Debus. Stuttgart, s. 325–339. Google Scholar
Kossmann O. (1978): Die Deutschen in Polen seit der Reformation. Historisch-geographische Skizzen. Siedlung, Sozialstruktur, Wirtschaft. Marburg-Lain. Google Scholar
Kunze K. (2004): dtv-Atlas Namenkunde. Vor- und Familiennamen im Deutschen Sprachgebiet. München. Google Scholar
Kutrzeba S., ks. Mańkowski A. (1938): Polskie Ustawy Wiejskie XV–XVIII w. „Archiwum Komisji Prawniczej PAU”. T. XI. Kraków. Google Scholar
Lavabre M. C. (2014): Między historią a pamięcią: w poszukiwaniu metody. [W:] (Kon)teksty pamięci. Antologia. Red. K. Kończal. Warszawa, s. 53–63. Google Scholar
Majewska E. M. (2015): Der Vorname Johannes, seine Neben- und Kurzformen in Deutschlanf, den Niederlanden und Belgien im 18. Und 20. Jahrhundert. [W:] Funkcje nazw własnych w kulturze i komunikacji. Red. I. Sarnowska-Giefing, M. Balowski, M. Graf. Poznań, s. 357–368. Google Scholar
Malec M. (1994): Imiona chrześcijańskie w średniowiecznej Polsce. Kraków. Google Scholar
Mrugalska-Banaszak M. (2019): 300 lat razem. Poznańscy Bambrzy. Poznań. Google Scholar
Opisy i lustracje Poznania z XVI–XVIII w. (1960). Przygotował do druku M. J. Mika. Poznań. Google Scholar
Palinciuc-Dudek E., Dudek P. (2017): W stronę asymilacji, integracji czy separacji? O imionach w aspekcie dwukulturowości i emigracji. „Onomastica” LXI/2, s. 253–263.
Crossref
Google Scholar
Paradowska M. (2013): Bambrzy mieszkańcy dawnych wsi miasta Poznania. Poznań. Google Scholar
Plenzler A. (2019): Śladami Bambrów. Poznań. Google Scholar
Posern-Zieliński A. (2019): Tożsamość zagrożona i odbudowana. Specyfika małych grup etnokulturowych. [W]: 300 lat Bambrów w Poznaniu. Wkład małych wspólnot migracyjnych w dziedzictwo kulturowe Polski. Red. W. W. Brzezińska, A. Szczepaniak-Kroll i A. Szymoszyn. Poznań, s. 15–41. Google Scholar
Rutkowski J. (1956): Studia z dziejów wsi polskiej XVI–XVIII w. Warszawa. Google Scholar
Sarnowska-Giefing I. (2020): „Czy Bamberka jest Poznanianką?”. Poznańskość Bambrów w świetle ich antroponimii. „Studia Linguistica”. Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis 15, s. 213–226.
Crossref
Google Scholar
Seibicke W. (1987): Was bedeutet -haus in Frauennamen. „Namenkundliche Informationen“ 52, s. 37–39. Google Scholar
Sierociuk J. (2019/20): Bamber – rozwój znaczeniowy wyrazu. [W:] Bambrzy. „Kronika Miasta Poznania”, s. 41–54. Google Scholar
Skulina T. (1986/87): Najczęstsze imiona chrzestne kobiet w XIV i XV wieku. „Poznańskie Studia Polonistyczne” XIV/XV, s. 251–258.[Przedruk: T. Skulina (2008): Z przeszłości imion i nazwisk oraz dawnych form polskich. Red. A. Pihan-Kijasowa, I. Sarnowska-Giefing. Poznań, s. 182–192]. Google Scholar
Skulina T. (1988) (1989): Imiona kobiet w Wielkopolsce w XVII i XVIII wieku. „Slavia Occidentalis” XLV s. 47– 60 [Przedruk: T. Skulina: Z przeszłości imion i nazwisk oraz dawnych form polskich. Red. A. Pihan-Kijasowa, I. Sarnowska-Giefing. Poznań, s. 193–216]. Google Scholar
Smolicz J. J. (1987): Wartości rdzenne a tożsamość kulturowa, „Kultura i Społeczeństwo” z. 1, s. 59–75. Google Scholar
Smolicz J. J. (1990): Język jako wartość podstawowa kultury. [W:] Język polski w świecie. Red. W. Miodunka. Warszawa–Kraków, s. 23–38. Google Scholar
Strzelczyk J. (1990): Słowianie w północnowschodniej Bawarii w Średniowieczu. Dzieje problemu. „Acta Universitatis Nicolai Copernici. Historia” XXIV. Toruń, s. 155–174. Google Scholar
Strzelczyk J. (1996): Bamberg a Polska w średniowieczu. „Roczniki Historyczne” R. LXII, s. 73–83. Google Scholar
Szczepaniak-Kroll A. (2010): Tożsamość poznańskich rodzin pochodzenia niemieckiego. Losy Bajerleinów i Dittrichów (XVIII–XX w.). Poznań. Google Scholar
Szymoszyn A. (2019): Czy przybysze z Bambergu przywieźli ze sobą własnych świętych? [W:] Bambrzy. „Kronika Miasta Poznania” 2, s. 109–122. Google Scholar
Waszczyńska K. (2014): Wokół problematyki tożsamości. „Rocznik Towarzystwa Naukowego Płockiego” nr 6, s. 48–79. Google Scholar
Wiesiołowski J. (1997): Socjotopografia późnośredniowiecznego Poznania. Poznań. Google Scholar
Wiesiołowski J. (2000a): Jeżyce przed Bambrami (XVI–XVII w.). [W:] Jeżyce. „Kronika Miasta Poznania” 2, s. 16–29. Google Scholar
Wiesiołowski J. (2000b): Jeżyce średniowieczne. [W:] Jeżyce. „Kronika Miasta Poznania” 2, s. 30–37. Google Scholar
Wojciechowska Z. (2019): Materiały źródłowe do historii Bambrów w latach 1708–1783 w zasobach Archiwum Państwowego w Poznaniu. [W:] Bambrzy. „Kronika Miasta Poznania” 2, s. 29–40. Google Scholar
Wysoczański W. (2000): Relacje między etnicznością, kulturą i etnolektem. „Rozprawy Komisji Językoznawczej Wrocławskiego Towarzystwa Naukowego” XXVI, s. 101–111. Google Scholar
Żarczyńska J. (2019): O osadnikach bamberskich w prasie polskiej od przełomu XIX i XX wieku do roku 1939. [W:] Bambrzy. „Kronika Miasta Poznania” 2, s. 142–155. Google Scholar
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
