Funkcje antroponimów literackich w powieściach polskich
Anna Tyrpa
Instytut Języka Polskiego PAN w KrakowieАннотация
W artykule przedstawiono imiona i nazwiska postaci literackich, które pojawiają się
później w utworach innych autorów. Są dwa cele takiego zabiegu: 1) obdarzenie nowych
bohaterów imionami i/lub nazwiskami bohaterów innych dzieł; 2) przekazanie sensów
metaforycznych, które niosą nomina propria znane z wybitnych, najpopularniejszych
dzieł literackich. Ad 1: Pokazano wtórne zastosowanie nazwisk z dzieł S. Żeromskiego
w powieści kryminalnej; przejęcie imienia i nazwiska z powieści A. Szklarskiego przez
M. M. Kuźmińskich; odwołania do imion tożsamych u postaci z dawniejszych i nowszych
utworów literackich. Ad 2: Pokazano powieściowe użycia antroponimów, które nabrały
znaczenia przenośnego: Kopciuszek, Don Kiszot, Robinson, Faust, Frankenstein, Romeo
i Julia, Werter, Alicja (z krainy czarów), Sherlock Holmes, Ania (z Zielonego Wzgórza),
Zagłoba, Wołodyjowski, Borejko. Konteksty powieściowe zostały skonfrontowane ze słownikami:
Słownik eponimów czyli wyrazów odimiennych, Słownik mitów i tradycji kultury,
Skrzydlate słowa i Alfabetycznym wykazem onimów bazowych i ich derywatów B. Dereń.
Ключевые слова:
intertekstualność antroponimów literackich, onomastyka literacka, eponim, skrzydlate słowo, nazwa własna jako metafora, funkcja literackich nazw osobowychБиблиографические ссылки
Kania S. (1993): Kilka uwag o onomastyce literackiej w utworach dla dzieci Wojciecha Żukrowskiego. [W:] Onomastyka literacka. Red. M. Biolik. Olsztyn, s. 213–218. Google Scholar
Korzeniewska E. (red.) (1964): Słownik współczesnych pisarzy polskich. T. III: R–Ż. Warszawa. Google Scholar
Kosyl C. (1978): Metaforyczne użycie nazw własnych. [W:] Z zagadnień słownictwa współczesnego języka polskiego. Red. M. Szymczak. Wrocław, s. 133–143. Google Scholar
Kosyl C. (1998): Nazwy własne w literaturze pięknej. [W:] Polskie nazwy własne. Encyklopedia. Red. E. Rzetelska-Feleszko. Warszawa–Kraków, s. 363–387. Google Scholar
Krajewski L. (1993): Porównania z antroponimicznym komponentem. [W:] Onomastyka literacka. Red. M. Biolik. Olsztyn, s. 385–392. Google Scholar
Kuncewicz P. (1993): Agonia i nadzieja. T. III: Poezja polska od 1956. Warszawa. Google Scholar
Pietrzak M. (2009): O nagłówkach felietonów drugiej połowy XIX wieku. „Rozprawy Komisji Językowej ŁTN” LIV, s. 127–138. Google Scholar
Rudnicka-Fira E. (1981): Nazewnictwo w „Dziadach” Adama Mickiewicza. „Język Artystyczny” 2, s. 145–170. Google Scholar
Siwiec A. (1998): Nazwy własne w prozie Michała Choromańskiego, Lublin. Google Scholar
Superczyńska J. (2004): Borejko z Wilna, Stryba z Poznania i Dmuchawiec z wyobraźni – o nazwiskach w Jeżycjadzie Małgorzaty Musierowicz. [W:] Językoznawstwo jako przedmiot zainteresowań studenckich kół naukowych. Studencka Międzynarodowa Konferencja Naukowa Łódź, 14–15 maja 2003. Red. I. Jaros. Łódź, s. 259–269. Google Scholar
Tyrpa A. (2016a): Źródła reproduktów w powieściach Moniki Szwai. [W:] Perspektywy współczesnej frazeologii polskiej. Geneza dawnych i nowych frazeologizmów polskich. Red. G. Dziamska-Lenart, J. Liberek. Poznań, s. 135–157. Google Scholar
Tyrpa A. (2016b): Polska literatura piękna źródłem reproduktów w powieściach Małgorzaty Musierowicz. „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis” 210. „Studia Linguistica” XI, s. 119–136. Google Scholar
Tyrpa A. (2017): Współczesne powieści polskie łącznikiem między dawnymi i młodszymi laty (rocznicowe przypomnienie Henryka Sienkiewicza). [W:] Dialog pokoleń 3. Red. E. Wierzbicka-Piotrowska. Warszawa, s. 349–368. Google Scholar
Wilkoń A. (1970): Nazewnictwo w utworach Stefana Żeromskiego. Wrocław. Google Scholar
Instytut Języka Polskiego PAN w Krakowie
