Modelowanie pamięci zbiorowej w przemówieniach prezydentów Rosji W. Putina i D. Miedwiediewa w latach 2000–2020 z okazji Dnia Zwycięstwa
Barbara Kozak
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w OlsztynieАннотация
II wojna światowa jest bardzo ważnym elementem rosyjskiej pamięci zbiorowej.
Szczególną rolę w jej kształtowaniu i przetwarzaniu odgrywają instytucje władzy państwowej,
w tym głowy państw. W niniejszej pracy zostanie podjęta próba analizy przemówień
prezydentów Rosji – W. Putina i D. Miedwiediewa. Do analizy wybrano przemówienia
z okazji Dnia Zwycięstwa, gdyż jest to jeden z najważniejszych punktów w rosyjskim kalendarzu
świąt państwowych. Warto podkreślić, że są to teksty szczególnie interesujące
w sytuacji, kiedy władze Federacji Rosyjskiej prowadzą i intensyfikują działania mające
na celu ukształtowanie na nowo bądź też przekształcenie obrazu przeszłości w świadomości
społecznej. W efekcie analizy okazało się, że działania perswazyjne polityków mają
niezwykłe znaczenie i są świadomie nastawione na oddziaływanie na odbiorców, a obaj
prezydenci wykorzystują podobne sposoby perswazji oraz chwyty retoryczne, podobnie
apelują do ludzkich emocji i uczuć, podobnie wykorzystują pamięć o wojnie dla budowania
wspólnoty, mającej symbolicznie zastąpić ZSRR. Różnica pojawia się z upływem czasu
– pojęcie bratnich narodów zastępuje nieokreślona wspólnota tysiącletniej historii Rosji
i jej wielonarodowościowego społeczeństwa. Należy podkreślić, że pojęcie „rosyjski”
używane jest zamiennie z „radziecki”. Zmiany te są wyraźnie uwarunkowane aktualną
sytuacją wewnętrzną i międzynarodową i jasno można odczytać w przemówieniach tak
Putina, jak i Miedwiediewa współczesny kontekst polityczny.
Ключевые слова:
polityka pamięci, pamięć zbiorowa, przemówienia prezydentów Rosji, lingwistyka pamięci, II wojna światowa, przestrzeń postradzieckaБиблиографические ссылки
«Â dumal togda tolʹko ob odnom: kuda sprâtatʹ detej». Glavnye citaty Vladimira Putina iz pervoj časti seriala Olivera Stouna. „Meduza”, , dostęp: 20.02.2021. Google Scholar
Âblokov I. (2020): Russkaâ kulʹtura zagovora. Konspirologičeskie teorii na postsovetskom prostranstve. Moskva. Google Scholar
Čudinov A.P. (2012): Дискурсивные характеристики политической kommunikacii. „Političeskaâ lingvistika” no. 2, s. 53–59. Google Scholar
Czachur W. (2016): Inscenizowanie bliskości w polskich i niemieckich orędziach noworocznych. Przyczynek do lingwistyki kulturowej i międzykulturowej. [W:] Études sur le texte dédiées à Halina Grzmil-Tylutki, Red. J. Górnikiewicz, B. Marczuk, I. Piechnik. Kraków, s. 73–96. Google Scholar
Czachur W. (2019): Lingwistyka pamięci. Założenia, zakres badań i metody analizy. [W:] Pamięć w ujęciu lingwistycznym. Zagadnienia teoretyczne i metodyczne. Red. W. Czachur. Warszawa, s. 7–55.
Crossref
Google Scholar
Domańska M., Rogoża J. (2021): „Naprzód, w przeszłość”. Rosyjska polityka historyczna w służbie „wiecznego” autorytaryzmu. Warszawa. Google Scholar
Dudek-Waligóra G. (2020): Typologia gatunków współczesnego dyskursu politycznego (na przykładzie działalności Władimira Władimirowicza Putina). „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis”. Folia 326: Studia Russologica 13, s. 15–26. Google Scholar
Galâmina Û.E. (2016): MY – ONI: Kak v diskurse Vladimira Putina raznyh let konstruiruetsâ identičnostʹ. „Političeskaâ nauka” № 3, s. 153–168. Google Scholar
Klemm M. (2019): Rytuał pamiętania zbiorowego czy polityczny instrument dyskursywny. [W:] Pamięć w ujęciu lingwistycznym. Zagadnienia teoretyczne i metodyczne. Red. W. Czachur. Warszawa, s. 134–158. Google Scholar
Kozenko A. (2015): „Bessmertnyj polk” popal v okruženie, „Meduza”, , dostęp: 20.02.2021. Google Scholar
Kozlov V., Korčenkova N. (2015): „Bessmertnyj polk” ne hočet v štat, „Kommersant”, , dostęp: 20.02.2021. Google Scholar
Malczewska-Pawelec D., Pawelec T. (2011): Rewolucja w pamięci historycznej. Porównawcze studia nad praktykami manipulacji zbiorową pamięcią Polaków w czasach stalinowskich. Kraków. Google Scholar
Malinova O.Û. (2011): Tema prošlogo v ritorike prezidentov Rossii. „Pro et contra”. T. 15, nr 3–4, s. 106–122. Google Scholar
Malinova O.Û. (2014): Oficialʹnaâ ritorika i konstruirovanie nacionalʹnogo prošlogo: analiz tematičeskogo repertuara pamâtnyh rečej prezidentov RF (2000–2013 gg.). „Vlastʹ i èlity”. Vol. 1, s. 224–246. Google Scholar
Malinova O.Û. (2015): Velikaâ otečestvennaâ vojna kak simvoličeskij resurs: èvolûciâ otobraženiâ v oficialʹnoj ritorike 2000–2010 gg. „Rossiâ i sovremennyj mir” № 2(87), s. 6–29. Google Scholar
Mälksoo L. (2003): Illegal Annexation and State Continuity: The Case of the Incorporation of the Baltic States by the USSR. Boston.
Crossref
Google Scholar
Medvedev D.A. (2008): Vystuplenie na Voennom parade v čestʹ 63-j godovŝiny Pobedy v Velikoj Otečestvennoj vojne. Portal „Prezident Rossii”, , dostęp: 15.04.2020. Google Scholar
Medvedev D.A. (2009): Vystuplenie na voennom parade v čestʹ 64-j godovŝiny Pobedy v Velikoj Otečestvennoj vojne. Portal „Prezident Rossii”, , dostęp: 15.04.2020. Google Scholar
Medvedev D.A. (2010): Vystuplenie na prieme ot imeni Prezidenta Rossii po slučaû 65-letiâ Pobedy v Velikoj Otečestvennoj войне. Portal „Prezident Rossii”, , dostęp: 15.04.2020. Google Scholar
Medvedev D.A. (2011): Vystuplenie na voennom parade, posvâŝennom 66-j godovŝine Pobedy v Velikoj Otečestvennoj vojne. Portal „Prezident Rossii”, , dostęp: 15.04.2020. Google Scholar
Oliver Stone vs Władimir Putin, https://www.imdb.com/title/tt6840134/Putin napomnil o tysâčeletnej istorii strany, pozdravlââ s Dnem Rossii. (2020). „ren.tv”, Google Scholar
istorii-rf>, dostęp: 15.05.2020. Google Scholar
Putin V.V. (2000): Vystuplenie na parade, posvâŝennom 55-j godovŝine Pobedy v Velikoj Otečestvennoj vojne. Portal „Prezident Rossii”, , dostęp: 15.04.2020. Google Scholar
Putin V.V. (2003): Vystuplenie na parade v čestʹ 58-j godovŝiny Pobedy v Velikoj Otečestvennoj vojne. Portal „Prezident Rossii”, , dostęp: 15.04.2020. Google Scholar
Putin V.V. (2003b): Vystuplenie na toržestvah po slučaû Dnâ Rossii. Portal „Prezident Rossii”,, dostęp: 15.04.2020. Google Scholar
Putin V.V. (2004): Vystuplenie na voennom parade, posvâŝennom 59-j godovŝine Pobedy v Velikoj Otečestvennoj vojne. Portal „Prezident Rossii”, , dostęp: 15.04.2020. Google Scholar
Putin V.V. (2005): Vystuplenie na voennom parade, posvâŝennom 60-j godovŝine Velikoj Pobedy. Portal „Prezident Rossii”, , dostęp: 15.04.2020.
Crossref
Google Scholar
Putin V.V. (2005b): Poslanie Federalʹnomu Sobraniû Rossijskoj Federacii. Portal „Prezident Rossii”, , dostęp: 15.10.2020. Google Scholar
Putin V.V. (2007): Vystuplenie na voennom parade v čestʹ 62-j godovŝiny Pobedy v Velikoj Otečestvennoj vojne. Portal „Prezident Rossii”, , dostęp: 15.04.2020. Google Scholar
Putin V.V. (2012): Vystuplenie na voennom parade v oznamenovanie 67-j godovŝiny Pobedy v Velikoj Otečestvennoj vojne. Portal „Prezident Rossii”, , dostęp: 15.04.2020. Google Scholar
Putin V.V. (2013): Vystuplenie n a v oennom p arade v o znamenovanie 6 8-j g odovŝiny Pobedy v Velikoj Otečestvennoj vojne. Portal „Prezident Rossii”, , dostęp: 15.04.2020. Google Scholar
Putin V.V. (2018): Vystuplenie na voennom parade v oznamenovanie 73-j godovŝiny Pobedy v Velikoj Otečestvennoj vojne. Portal „Prezident Rossii”, , dostęp: 15.04.2020. Google Scholar
Putin V.V. (2019): Vystuplenie na voennom parade v oznamenovanie 74-j godovŝiny Pobedy v Velikoj Otečestvennoj vojne. Portal „Prezident Rossii”, , dostęp: 15.04.2020. Google Scholar
Putin V.V. (2020): Vystuplenie na ceremonii vozloženiâ cvetov k Mogile Neizvestnogo Soldata. Google Scholar
Portal „Prezident Rossii”, , dostęp: 15.05.2020. Google Scholar
Shevel O. (2011): The politics of memory in a divided society: A comparison of post-Franco Spain and post-Soviet Ukraine. „Slavic Review”. Vol. 70, nr 1, s. 137–164.
Crossref
Google Scholar
Szpociński A. (1983): Kanon historyczny. Pamięć zbiorowa a pamięć indywidualna. Trzy wymiary pamięci zbiorowej. „Studia Socjologiczne” nr 4(91), s. 129–130. Google Scholar
Timofeev I. (2008): Političeskaâ identičnostʹ Rossii v postsovetskij period: alʹternativy i tendencji. Moskva. Google Scholar
Ustav: , dostęp: 10.02.2021. Google Scholar
V Denʹ narodnogo edinstva v Moskve otkryt pamâtnik knâzû Vladimiru (2017), , dostęp: 20.02.2021. Google Scholar
Wodak R., De Cillia R. (2007): Commemorating the past: the discursive construction of official narratives about ‘Rebirth of Second Austrian Republic. „Discourse & Communication”. Vol. 1, no. 3, s. 337–363.
Crossref
Google Scholar
Wojtak M. (2001): Pragmatyczne aspekty analiz stylistycznych tekstów użytkowych. [W:] Stylistyka a pragmatyka. Red. B. Witosz. Katowice, s. 38–47. Google Scholar
Žurženko T. (2013): «Obŝaâ pobeda»? «Čužaâ vojna»? Nacionalizaciâ pamâti o Vtoroj mirovoj vojne v ukrainsko-rossijskom prigraničʹe. „Puti Rossii. Istorizaciâ socialʹnogo opyta”. T. XVIII. Moskva, s. 93–125. Google Scholar
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie
