Antroponimia Niemców rosyjskich po zmianie sytuacji polityczno-społecznej w nowej ojczyźnie (lata 20. i 30. XX w.)
Jolanta Mędelska
Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w BydgoszczyMichał Sobczak
Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w BydgoszczyАннотация
Nazewnictwo osobowe Niemców radzieckich pozostaje w zasadzie niezbadane. Autorzy
wyekscerpowali ze słownika imion Niemców Ałma-Aty antroponimy zarejestrowane
w latach 20. i 30. XX w. Próbka materiałowa zawiera 75 imion męskich i 107 żeńskich.
Odzwierciedla stan antroponimii niemieckiej, ponieważ Niemcy trafiali do Kazachstanu
głównie z kolonii Powołża i Noworosji, zatem reprezentują przedstawicieli starych
społeczności kolonistów. Stwierdzono, że w badanym okresie wybierali oni głównie imiona
używane na niemieckim obszarze etnicznym (Бертгольд, Гильда), w tym – rzadziej
– podwójne (Петр-Макс, Ильза-Гертруда), było ich ponad 80%. Ponad 10% materiału
stanowiły imiona słowiańskie (Радомир, Людмила), zaledwie 2% – orientalne (Сергазиз,
Аниль). Wskazuje to na powolne otwieranie się Niemców radzieckich na inne społeczności.
Sowietyzmy imiennicze są reprezentowane przez cztery imiona męskie (np. Радий od
nazwy pierwiastka chemicznego rad, Рем – skrótowiec od: революция, электрификация,
механизация) i trzy żeńskie (np. Сталина).
Ключевые слова:
antroponimia, Niemcy radzieccy, sowietyzacja językaБиблиографические ссылки
Bogoslovskaâ Z.M., Malkova R.A., Ŝegolihina Û.V. (2015): Ličnye imena kak proâvlenie istoričeskoj Google Scholar
pamâti rossijskih nemcev. „Еžеgodnik MAIIKRN” № 1, s. 336–347. Google Scholar
Bondaletov V.D. (2016): Russkaâ onomastika. Moskva. Google Scholar
Bondarenko E.D. (2013): Sovetskie scenarii imânarečeniâ: dialog s tradiciej. „Političeskaâ lingvistika ” 4(46), s. 166–171. Google Scholar
Cieszkowski M. (2017): Sowietyzacja języka Niemców rosyjskich w latach 20. i 30. XX wieku. T. III: Wczesny sowiecki język niemiecki (na podstawie prasy, wydawnictw książkowych i materiałów propagandowych wydawanych w Związku Sowieckim). Bydgoszcz. Google Scholar
Delert D. (1924): Novye imena. Rostov-na-Donu. Google Scholar
Denninghaus V. (2004): Bor’ba za nemeckuû molodež: CB Nemsekcij pri CK VLKSM i religioznye molodežnye formoobrazovaniâ v SSSR (1922–1930 gg.). [W:] Klûčevye problemy istorii rossijskih nemcev. Materialy X meždunarodnoj konferencii associacii issledovatelej istorii i kul’tury rossijskih nemcev. Red. А.А. German. Мoskva, s. 72–85. Google Scholar
Dziekońska J. (2001): Antroponimia epoki radzieckiej. „Studia Wschodniosłowiańskie” 1, s. 207–214. Google Scholar
Filatov А.N. (1967): О novyh i starych obrâdah. Моskvа. Google Scholar
Istoriâ stanovleniâ organov ZAGS, , dostęp: 03.05.2021. Google Scholar
Kurilo O. (2010): Die Lebenswelt der Russlanddeutschen in den Zeiten des Umbruchs 1917–1991. Essen. Google Scholar
Licenberger О. А. (1995): Lûteranskaâ cerkov’ v Saratovskom Povolž’e v gody sovetskoj vlasti. [W:] Rossijskie nemcy na Donu, Kavkaze i Volge. Materialy Russko-Germanskoj naučnoj konferencii, 22–26 sentâbrâ 1994 g. Red. Е.А. Šervud. Мoskva, s. 275–281. Google Scholar
Меdvedev V.V. (2018): „Sovetizaciâ” tradicionnoj kul’tury čuvašej v 20–30-е gody XX vekа. „Naučnyj dialog” № 3, s. 186–197.
Crossref
Google Scholar
Mędelska J., Cieszkowski M., Jankowiak-Rutkowska M. (2017): Sowietyzacja języka Niemców rosyjskich w latach 20. i 30. XX wieku. T. I: Losy Niemców rosyjskich i stan ich języka (do 1941 roku). Cz. 1: Zbiorowość niemiecka na ziemi rosyjskiej (od zarania do początków Google Scholar
XX wieku). Bydgoszcz. Google Scholar
Mędelska J., Cieszkowski M., Sobczak M. (2017): Sowietyzacja języka Niemców rosyjskich w latach 20. i 30. XX wieku. T. I: Losy Niemców rosyjskich i stan ich języka (do 1941 roku). Cz. 2: Losy Niemców rosyjskich w latach 20. i 30. XX wieku. Bydgoszcz. Google Scholar
Mędelska J., Sobczak M. (2022): System antroponimiczny Niemców rosyjskich (1763–1917) jako przykład wpływu zmiany otoczenia etniczno-społecznego na stan nazewnictwa osobowego. „Roczniki Humanistyczne” 70, nr 6, s. 129–145.
Crossref
Google Scholar
Miakiszew W. (2019): Sovetskie „Vseobŝie nastolnye kalendari” 20-h godov XX veka kak provodniki revolûcii v imânarečenii (mužskoj imeslov). „Slavia Orientalis” LXVIII, nr 3, s. 561–580. Google Scholar
Miakiszew W. (2019): Sovetskie „Vseobŝie nastolnye kalendari” 20-h godov XX veka kak provodniki revolûcii v imânarečenii (ženskij imeslov). „Slavia Orientalis” LXIX, nr 3, s. 693–712. Google Scholar
Nazarov A.I. (1990): Ličnye imena sovetskih nemcev (slovar’-spravočnik). Alma-Ata. Google Scholar
Nazarov A.I. (2006): Tradicionnye i innovacionnye elementy v imennike nemcev Almaty. [W:] Trudy V konferencii Naučnogo ob’edineniâ nemcev Kazahstana, 19–21 oktâbrâ 2005, Almaty. Red. E.G. Boss. Астана, s. 214–232. Google Scholar
Nazarov A.I.: Slovar’ ličnyh imen nemcev. Almaty. Google Scholar
Nessler А.F. (1929): Russko-nemeckij slovar’. Moskva. Google Scholar
Petrovskij N.A. (2000): Slovar’ russkih ličnyh imen. Моskvа. Google Scholar
Rut М.E. (2021): Vokrug otčestva: počti publičističeskie zametki. „Voprosy onomastiki”. T. 18, № 1, s. 224–236. Google Scholar
Seliŝev А.М. (1928): Âzyk revolûcionnoj epohi. Iz nablûdenij nad russkim âzykom poslednih let (1917–1926). Моskvа. Google Scholar
Slovar’ ličnyh imen nemcev Almaty, , dostęp: 05.06.2021. Google Scholar
Smol’nikovа N. (1999): Braki mežnacional’nye. [W:] Nemcy Rossii: enciklopediâ. Red. V. Karev i in. T. I. Моskva, s. 238. Google Scholar
Superanskaâ A.V. (2009): Antroponimiâ v toponimii. „Voprosy geografii” 132, s. 188–193. Google Scholar
Superanskaâ A.V. (2010): Imâ – čerez veka i strany. Моskvа. Google Scholar
Superanskaâ A.V., Suslova A.V. (2008): O russkih familiâh. Sankt-Peterburg. Google Scholar
Suslova A.V. (1979): Iz istorii antroponimii sovetskogo perioda (20-е gody). [W:] Vostočnaâ onomastika. Issledovaniâ i materialy. Red. А.V. Superanskaâ. Моskvа, s. 302–316. Google Scholar
Suslova A.V., Superanskaâ A.V. (1991): О russkih imenah. Leningrad. Google Scholar
Syčalina Е.V. (2016): Оficial’nye i neoficial’nye antroponimy povolžskih nemcev. [W:] Itogi razvitiâ âzykovyh variantov povolžskih nemcev v pervoj polovine ХХ veka. Red. А.Â. Minor, L.I. Tetûev. Saratov, s. 100–111. Google Scholar
Šnajder V.G., Ktitorov S.N. (2012): Nemcy Armavira. Аrmavir. Google Scholar
Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy
Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy