Rosyjskie antroponimy mieszkańców dziewiętnastowiecznego Piotrkowa Trybunalskiego

Agnieszka Klimas

Uniwersytet Humanistyczno-Przyrodniczy im. Jana Długosza w Częstochowie
https://orcid.org/0000-0003-2561-5565


Анотація

Wpływy rosyjskie w antroponimii mieszkańców dziewiętnastowiecznego Piotrkowa Trybunalskiego analizowano w trzech płaszczyznach, tj. 1) obraz społeczny ludności rosyjskiej w XIX wieku, wynikający z zapisów w księgach meldunkowych i metrykalnych Piotrkowa; 2) charakterystyka morfologiczna nazwisk należących do przedstawicieli społeczności rosyjskiej; 3) adaptacja fonetyczna, graficzna i morfologiczna antroponimów rosyjskich do polskiego systemu językowego. Taka analiza pozwoliła na wskazanie, iż  najliczniejszą grupę osób pochodzenia rosyjskiego stanowili wojskowi oraz urzędnicy carscy. Nosili oni głównie nazwiska patronimiczne, utworzone od rosyjskich lub cerkiewnych podstaw imiennych. Omawiane antroponimy w różnym stopniu w dokumentach źródłowych ulegały polonizacji pod względem graficznym, fonetycznym, rzadziej morfologicznym. W sposób wariantywny zapisywano nazwy zawierające kontynuanty wschodniosłowiańskich s’, z’, c’ i š, ž, č oraz t’, d’, r’. Głoski te były realizowane graficznie z próbą oddania oryginalnej wymowy lub polonizowane i zapisywane zgodnie z polską normą językową.


Ключові слова:

językoznawstwo, onomastyka, antroponimia, wpływy językowe


Abramowicz Z. (1996): Wschodniosłowiańskie cechy językowe w nazewnictwie osobowym Podlasia. „Acta Polono-Ruthenica” I, 1996, s. 317–323.   Google Scholar

Abramowicz Z. (1999): Wieloetniczny charakter antroponimii Mazur i Suwalszczyzny. [W:] Nazewnictwo na pograniczach etniczno-językowych. Pod red. Z. Abramowicz, L. Dacewicz, Białystok 1999, s. 9–16.   Google Scholar

Abramowicz Z. (2014): Synkretyzm antroponimii Podlasia. „Poznańskie Spotkania Językoznawcze” 27, 2014, s. 17–32.   Google Scholar

Dacewicz L. (1999a): Obce czy rodzime? W kwestii nazewnictwa na pograniczu polsko-wschodniosłowiańskim. [W:] Nazewnictwo na pograniczach etniczno-językowych. Pod red. Z. Abramowicz, L. Dacewicz, Białystok 1999, s. 88–93.   Google Scholar

Dacewicz L. (1999b): Nazwy osobowe z sufiksem -uk // -czuk w historycznej antroponimii Białostocczyzny. [W:] Polszczyzna Północno-Wschodnia II. Pod red. B. Nowowiejskiego, Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku. Białystok 1999, s. 193–199.   Google Scholar

Dacewicz L. (2001): Antroponimia Białegostoku w XVII–XVIII wieku. Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, Białystok.   Google Scholar

Dacewicz L. (2006): Rola sufiksu -uk w kulturze nazewniczej Podlasia. [W:] Monuscula Linguistica in Honorem Alexandrae Cieślikowa Oblata. Pod red. K. Rymuta, K. Skowronek, B. Czopek-Kopciuch, M. Malec. Wydawnictwo Instytutu Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk. Kraków 2006, s. 157–162.   Google Scholar

Decyk-Zięba W. (2004): Nazewnictwo wschodniosłowiańskie w języku polskim XVI i początku XVII wieku. Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego. Warszawa.   Google Scholar

Dobrowolska M. (2004): Działalność Piotrkowskiego Oddziału Rosyjskiego Towarzystwa Dobroczynności w Królestwie Polskim w latach 1868–1914, „Piotrkowskie Zeszyty Historyczne” 6, 2004, s. 341–351.   Google Scholar

Domin J. (2000): Słowotwórstwo hipokorystyków od imion własnych osobowych w języku polskim i rosyjskim. Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Słupsku. Słupsk.   Google Scholar

Gala S. (2014a): Produktywne typy antroponimiczne. [W:] Wybór pism dialektologicznych i onomastycznych. Pod red. I. Jaros. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego. Łódź 2014, s. 399–414.   Google Scholar

Gala S. (2014b) Rola antroponimicznego przyrostka -ski w kulturze nazewniczej. [W:] Wybór pism dialektologicznych i onomastycznych. Pod red. I. Jaros. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego. Łódź 2014, s. 573–580.   Google Scholar

Górny H. (2004): Nazwiska mieszkańców wybranych miejscowości dawnej ziemi sanockiej w świetle interferencji etniczno-językowej (XV–XIX w.). Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego. Rzeszów.   Google Scholar

Hrynkiewicz-Adamskich B. (2012): Siedemnastowieczne imiennictwo osobowe północnej Rosji na tle lokalnej kultury. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Poznań.   Google Scholar

Ignatowicz-Skowrońska J. (red.), (2005): Nazewnictwo na pograniczach. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego. Szczecin.   Google Scholar

Janczak J. K. (1989): Ludność Piotrkowa w latach międzywojennych. [W]: Dzieje Piotrkowa Trybunalskiego. Pod red. B. Baranowskiego. Wydawnictwo Łódzkie. Łódź 1989, s. 73–89.   Google Scholar

Kosyl Cz. (2006): O specyfice imion osobowych mieszkańców byłego województwa białostockiego. [W:] Monuscula Linguistica in Honorem Alexandrae Cieślikowa Oblata. Pod red. K. Rymuta, K. Skowronek, B. Czopek-Kopciuch, M. Malec. Wydawnictwo Instytutu Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk. Kraków 2006, s. 233–240.   Google Scholar

Palinciuc-Dudek E. (2011): Nazwiska i imiona Polaków z Kiszyniowa i okolicy w XIX i XX wieku. Wydawnictwo LEXIS. Kraków.   Google Scholar

Raszewska-Klimas A. (2015): Wariantywność dziewiętnastowiecznych nazwisk piotrkowian. „Onomastica” 59, 2015, s. 175–185.   Google Scholar

Sajewicz M. (2013): Nazwiska patronimiczne z formantem -uk w powiecie hajnowskim na Białostocczyźnie na tle ogólnopolskim. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej. Lublin.   Google Scholar

Skowronek K. (2001): Współczesne nazwisko polskie. Studium statystyczno-kognitywne, Wydawnictwo Naukowe DWN. Kraków.   Google Scholar

Syguła J. (2009): Pozycja i rola kobiety w rodzinie na ziemiach polskich w XIX stuleciu, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace Historyczne” 136, 2009, s. 57–76.   Google Scholar

Szczepański J. (2015): Urzędnicy administracji państwowej Królestwa Polskiego w latach 1815-–1866 (na przykładzie guberni radomskiej). Wydawnictwo Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach. Kielce.   Google Scholar

Walczak K. (2018): Kawa na Petersburskiej czyli spacer po XIX-wiecznym Piotrkowie. Dom Wydawniczy Księży Młyn. Łódź.   Google Scholar

Wolnicz-Pawłowska E., Szulowska W. (1998): Antroponimia polska na Kresach Południowo-Wschodnich. Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy. Warszawa.   Google Scholar

Wójtowicz M. (1996): O hagionimicznych elementach leksykalnych w antroponimii rosyjskiej. [W]: Antroponimia słowiańska. Pod red. E. Wolnicz-Pawłowskiej, J. Dumy. Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy. Warszawa 1996, s. 351–361.   Google Scholar

##plugins.themes.libcom.download##


Опубліковано
2019-08-20

##plugins.themes.libcom.cytowania##

Klimas, A. (2019). Rosyjskie antroponimy mieszkańców dziewiętnastowiecznego Piotrkowa Trybunalskiego. Prace Językoznawcze, 21(3), 91–104. https://doi.org/10.31648/pj.4434

Agnieszka Klimas 
Uniwersytet Humanistyczno-Przyrodniczy im. Jana Długosza w Częstochowie
https://orcid.org/0000-0003-2561-5565



Ліцензія

Creative Commons License

Ця робота ліцензується відповідно до Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International License.

https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/deed.uk