Poza granice języka – innowacje językowe w prozie Jacka Dukaja (rodzaje i funkcje)
Анотація
Innowacje językowe kształtują elementy świata przedstawionego w utworach science fiction. Ich główną cechą jest nazywanie nowych obiektów oraz budowanie atmosfery niepełnej poznawalności fikcyjnej rzeczywistości. Specyficzny (pełen neologizmów i terminologii technicznej) język prozy fantastycznonaukowej stanowi jej gatunkową cechę i wywodzi się z terminologii naukowej. Celem artykułu jest prezentacja i analiza innowacji językowych zawartych w prozie Jacka Dukaja, pisarza uznawanego za następcę Stanisława Lema. Twórca słynnego Lodu najczęściej stosuje takie zabiegi, jak: dążenie do skrótu, zapożyczenia z innych języków (szczególnie z angielskiego i rosyjskiego), neosemantyzacja, tworzenie złożeń i skupisk terminologicznych. Utworami, w których najdokładniej widać wspomniane innowacje leksykalne, są: Perfekcyjna niedoskonałość, Linia oporu, Ruch generała, Lód i Wroniec i to do nich głównie odnosi się artykuł.
Ключові слова:
innowacje językowe w science fiction, neologizmy w science fiction, Jacek Dukaj, język fantastyki naukowej, polska fantastyka naukowa, Stanisław Lem, historia alternatywnaПосилання
Brykalski D. (2003): Rozmowy przekorne. Warszawa. Google Scholar
Chomik M., Krajewska M. (2011): Od nominacji do kreacji: rzecz o przekładzie neologizmów science fiction. Toruń. Google Scholar
Cichocki D. (2004): Dukaj trudny jest. , dostęp: 29.11.2019. Google Scholar
Dajnowski M. (2016): Jacka Dukaja bajka o żelaznym wilku (i żelaznej Suce). [W:] Doświadczenia Dukaja. Red. R. Blech i M. Romanowski. Gdańsk. Google Scholar
Domaciuk-Czarny I. (2003): Nazwy własne w prozie Stanisława Lema. Lublin. Google Scholar
Dunin-Wąsowicz P. (2007): Rozmowy lampowe. Kraków. Google Scholar
English J. F. (2013): Ekonomia prestiżu. Przeł. P. Czapliński, Ł. Zaremba. Warszawa. Google Scholar
Handke R. (1969): Polska proza fantastyczno-naukowa. Problemy poetyki. Wrocław. Google Scholar
Handke R. (1989): Językowe sposoby kreowania składników fantastycznonaukowych. [W:] Spór o SF. Antologia szkiców i esejów o science fiction. Red. R. Handke, L. Jęczmyk, B. Sokólska. Poznań, s. 228−248. Google Scholar
Jarzębski J. (red.) (1989): Lem w oczach krytyki światowej. Kraków. Google Scholar
Jarzębski J., Sulikowski A. (red.) (2003): Stanisław Lem – pisarz, myśliciel, człowiek. Kraków. Google Scholar
Jonak Ł. (2000): Szok poznawczy. , dostęp: 07.12.2019. Google Scholar
Kaczor K. (2017): Z „getta” do mainstreamu. Pole literackie fantasy. Kraków. Google Scholar
Kalicka-Karpowicz Z. (2016): Codzienność przyszłości. Neologizmy w „Córce łupieżcy” Jacka Dukaja a tendencje językowe w polszczyźnie. [W:] Doświadczenia Dukaja. Red. R. Blech, M. Romanowski. Gdańsk, s. 95−103. Google Scholar
Krajewska M. (2006): Polsko-rosyjski słownik Lemowych neologizmów. Toruń. Google Scholar
Lem S. (2002): Fantastyka i futurologia. T. 1. Warszawa Google Scholar
Markowski A. (red.) (2005): Wielki słownik poprawnej polszczyzny PWN. Warszawa. Google Scholar
Materska D. (2003): Arystoteles miał rację. „Nowa Fantastyka” nr 4, s. 67. Google Scholar
Mazurkiewicz A. (2007), O polskiej literaturze fantastycznonaukowej lat 1990–2004. Łódź. Google Scholar
Mizarkiewicz T. (2013): Literatura obecna. Szkice o najnowsze prozie i krytyce. Kraków. Google Scholar
Niewiadowski A., Smuszkiewicz A (2012): Hard science fiction. , dostęp: 21.11.2019. Google Scholar
Oramus D. (2010): O pomieszaniu gatunków. Science fiction a postmodernizm. Warszawa. Google Scholar
Ostaszewski R. (2008): Etapy. Rozmowy z pisarzami (i nie tylko). Olsztyn. Google Scholar
Paczyńska I. (2018): Tendencje rozwojowe współczesnej polszczyzny na podstawie innowacji uzupełniających pochodzących ze współczesnej prozy science fiction. „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza” nr 1, s. 151−166. Google Scholar
Parowski M. (2011): Małpy Pana Boga. Słowa. Warszawa. Google Scholar
Pułka L. (2006): Literatura fantastycznonaukowa. [W:] Słownik literatury popularnej. Red. T. Żabski. Wrocław, s. 307−309. Google Scholar
Remiezowicz E. (2001): Wykład profesora Dukaja. , dostęp: 18.12.2019. Google Scholar
Rogaczewski G. (2002): Odczytywanie światów Jacka Dukaja. , dostęp: 10.03.2017. Google Scholar
Tambor J. (1985): Neologizmy SF. „Fantastyka” nr 10, s. 60. Google Scholar
Tambor J. (1990): Język polskiej prozy fantastyczno-naukowej. Katowice. Google Scholar
Warczok T. (2015): Dominacja i przekład. Struktura tłumaczeń jako struktura władzy w światowym i polskim polu literackim. [W:] Literatura polska po 1989 roku w świetle teorii Pierre’a Bourdieu. Podręcznik. Red. G. Jankowicz, P. Marecki, M. Sowiński. Kraków, s. 16−17. Google Scholar
Wasilewska K. (2014): Status i kreacyjna funkcja terminologii naukowej w powieści fantastycznonaukowej na przykładzie „Perfekcyjnej niedoskonałości” Jacka Dukaja. [W:] Literatura popularna. T. 2: Fantastyczne kreacje światów. Red. E. Bartos, D. Chwolik, P. Majerski, K. Niesporek. Katowice, s. 263−274. Google Scholar
Ліцензія
Ця робота ліцензується відповідно до Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International License.
