Языковая картина мира в свете проблемы «язык и культура»

Aleksander Kiklewicz

Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie


Анотація

Artykuł porusza ważny problem teoretyczny współczesnej antropologii języka – stosunek
kategorii „językowy obraz świata” do problemu relacji między językiem a kulturą.
We współczesnej etnolingwistyce panuje przekonanie, że językowy obraz świata stanowi
kontynuację kultury, jest przejawem szczególnej, „kulturowej” wizji świata. Autor
przytacza argumenty na rzecz koncepcji, zgodnie z którą semantyka językowa i kulturowo
uwarunkowany obraz świata pokrywają się tylko w pewnym stopniu. Pokazano,
że istnieją sfery używania języka, w których językowy i kulturowy obrazy świata znajduje
się w opozycji do siebie. Argumenty autora są poparte przykładami z języka rosyjskiego
i innych języków słowiańskich.


Ключові слова:

lingwistyka kulturowa, etnolingwistyka, językowy obraz świata, heurystyczna funkcja języka, pragmatyka bez semantyki


Бартминьский Е. (2005): Языковой образ мира: очерки по этнолингвистике. Москва.   Google Scholar

Bartmiński E. (2005): Âzykovoj obraz mira: očerki po ètmolingvistike. Moskva.   Google Scholar

Бергер П./Лукман Т. (1995): Социальное конструирование реальности. Трактат по социологии знания. Москва.   Google Scholar

Berger P./Luckmann T. (2000): Social’noe konstruirovanie rea’nosti. Traktat po sociologii znanija. Moskva.   Google Scholar

Березович Е. Л. (2000): Об асимметрии языковых и культурных стереотипов в свете проблемы язык и миф. [В:] Язык. Система. Личность. Ред. Е. Л. Березович, И. В. Родионова. Екатеринбург, с. 11–21.   Google Scholar

Berezovič E. L. (2000): Ob assimetrii âzykovyh u kulʹturnyh stereotipov v svete problemy âzyk i mif. [V:] Âzyk. Sistema. Ličnost’. Red. E. L. Berezovič, I. V. Rodionoca. Ekaterinburg, s. 11–21.   Google Scholar

Герд А. С. (2005): Введение в этнолингвистику. Санкт-Петербург.   Google Scholar

Gerd A. S. (2005): Vvedenije v ètnolingvistiku. Sankt-Peterburg.   Google Scholar

Голованов И. А. (2014): Константы фольклорного сознания в устной народной прозе Урала (XX–XXI вв.). Москва.   Google Scholar

Golovanov I. A. (2014): Konstanty folʹklornogo soznanija v ustnoj narodnoj proze Urala (XX–XXI vv.). Moskva.   Google Scholar

Голованова Е. И./Голованов, И. А./Казачук И. Г. (2016): Языковая картина мира vs. фольклорная картина мира: точки соприкосновения и различий. «Научный диалог» 8 (56), с. 34–45.   Google Scholar

Golovanova E. I./Golovanov,I. A./Kazačuk I. G. (2016): Âzykovaâ kartina mira vs. folʹklornaâ kartina mira: točki soprikosnoveniâ i različij. «Naučnyj dialog» 8 (56), s. 34–45.   Google Scholar

Гумбольдт, В. фон (1984): Избранные труды по языкознанию. Москва.   Google Scholar

Humboldt W. von (1984): Izbrannye trudy po âzykoznaniû. Moskva.   Google Scholar

Джемс В. (1981): Мышление. [В:] Хрестоматия по общей психологии. Психология мышления. Ред. Ю. Б. Гиппенрейтер, В. В. Пастухов. Москва, с. 11–20.   Google Scholar

James W. (1981): Myšlenie. [V:] Hrestomatiâ po obŝej psihologii. Psihologiâ myšleniâ. Red. Û. B. Gippenrejter, V. V. Pastuhov. Moskva, s. 11–20.   Google Scholar

Зализняк, Анна А./Левонтина А. Б./Шмелев А. Д. (2005): Ключевые идеи русской картины мира. Москва.   Google Scholar

Zaliznâk, Anna A./Levontina A. B./Šmelev A. D. (2005): Klûčevye idei russkoj kartiny mira. Moskva.   Google Scholar

Звегинцев В. А. (1967): Теоретическая и прикладная лингвистика. Москва.   Google Scholar

Zvegincev V. A. (1967): Teoretičeskaâ i prikladnaâ lingvistika. Moskva.   Google Scholar

Киклевич А. (2017): Языковая картина мира как проблема антропологической лингвистики. «Филологические науки» 1, с. 9–16.
Crossref   Google Scholar

Kiklewicz A. (2017): Âzykovaâ kartina mira kak problema antropologičeskoj lingvistiki. «Filologičeskie nauki» 1, s. 9–16.   Google Scholar

Ковшова М. Л. (2013): Лингвокультурологический метод во фразеологии. Москва.   Google Scholar

Kovšova M. L. (2013): Lingvokulʹturologičeskijmetod vo frazeologii. Moskva.   Google Scholar

Леви-Строс К. (1985): Структурная антропология. Москва.   Google Scholar

Levi-Strauss C. (1985): Strukturnaâ antropologiâ. Moskva.   Google Scholar

Мечковская Н. Б. (1996): Социальная лингвистика. Москва.   Google Scholar

Mečkovskaâ N. B. (1996): Socialʹnaâ lingvistika. Moskva.   Google Scholar

Мечковская Н. Б. (1998): Язык и религия. Москва.   Google Scholar

Mečkovskaâ N. B. (1998): Âzyk i religiâ. Moskva.   Google Scholar

Мокиенко В. М. (2007): Языковая картина мира в зеркале фразеологии. [В:] Frazeologia a językowe obrazy świata przełomu wieków. Red. W. Chlebda. Opole, s. 49–66.   Google Scholar

Mokienko V. M. (2007): Âzykovaâ kartina mira v zerkale frazeologii. [V:] Frazeologia a językowe obrazy świata przełomu wieków. Red. W. Chlebda. Opole, s. 49–66.   Google Scholar

Моль А. (2007): Социодинамика культуры. Москва.   Google Scholar

Moles A. (2007): Sociodinamika kulʹtury. Moskva.   Google Scholar

Рахилина Е. В. (1998): Когнитивная семантика: история, персоналии, идеи, результаты. «Семиотика и информатика» 36, с. 274–324.   Google Scholar

Rahilina E. V. (1998): Kognitivnaâ semantika: istoriâ, personalii, idei, rezulʹtaty. «Semiotikai informatika» 36, s. 274–324.   Google Scholar

Рахилина, Е. В. (2000): Когнитивный характер предметных имен. Семантика и сочетаемость. Москва.   Google Scholar

Rahilina, E. V. (2000): Kognitivnyj harakter predmetnyh imen. Semantika i sočetaemostʹ. Moskva.   Google Scholar

Серебренников Б. А. (ред.) (1988): Роль человеческого фактор в языке. Москва.   Google Scholar

Serebrennikov B. A. (red.) (1988): Rolʹ čelovečeskogo faktor v âzyke. Moskva.   Google Scholar

Сэпир, Э. (1993): Избранные труды по языкознанию и культурологии. Москва.   Google Scholar

Sapir E. (1993): Izbrannye trudy poâzykoznaniû i kulʹturologii. Moskva   Google Scholar

Сериков А. Е. (2003): Проблема двойной контингенции взаимодействия и смысловая связь событий. [В:] Mixtura verborum 2003: возникновение, исчезновение, игра. Ред. С. А. Лишаев. Самара, с. 102–119.   Google Scholar

Serikov A. E. (2003): Problema dvojnoj kontingencii vzaimodejstviâ i smyslovaâ svâzʹ sobytij. [V:] Mixtura verborum 2003: vozniknovenie,isčeznovenie, igra. Red. S. A. Lišaev. Samara, s. 102–119.   Google Scholar

Тер-Минасова С. Г. (2004): Язык и межкультурная коммуникация. Москва.   Google Scholar

Ter-Minasova S. G.(2004): Âzyk i mežkulʹturnaâ kommunikaciâ. Moskva.   Google Scholar

Толстая С. М. (1996): Этнолингвистика. [В:] Институт славяноведения и балкани- стики. 50 лет. Ред. С. М. Толстая. Москва, c. 235–248.   Google Scholar

Tolstaâ S. M. (1996): Ètnolingvistika. [V:] Institutslavânovedeniâ i balkanistiki. 50 let. Red. S. M. Tolstaâ. Moskva, s. 235–248.   Google Scholar

Толстой Н. И. (1995): Язык и народная культура: Очерки по славянской мифологии и этнолингвистике. Москва.   Google Scholar

Tolstoj N. I. (1995): Âzyk i narodnaâ kulʹtura: Očerki po slavânskoj mifologii i ètnolingvistike. Moskva.   Google Scholar

Шафиков С. (2019): Язык, ментальность и «языковой менталитет». „Przegląd Wschodnioeuropejski” X/1, c. 399–418.
Crossref   Google Scholar

Šafikov S. (2019): Âzyk, mentalʹnostʹ i „âzykovoj mentalitet”. „Przegląd Wschodnioeuropejski” X/1, s. 399–418.   Google Scholar

Шмелев А. Д. (2002): Русская языковая модель мира. Материалы к словарю. Москва.   Google Scholar

Šmelev A. D. (2002): Russkaâ âzykovaâ modelʹ mira. Materialy k slovarû. Moskva.   Google Scholar

Anusiewicz J. (1994): Lingwistyka kulturowa: zarys problematyki. Wrocław.   Google Scholar

Bartmiński J./Chlebda W. (2008): Jak badać językowo-kulturowy obraz świata Słowian i ich sąsiadów? „Etnolingwistyka. Problemy języka i kultury” 20, s. 11–27.   Google Scholar

Brosius H.-B./Koschel, F. (2005): Methoden der empirischen Kommunikationsforschung. Eine. Einführung. Wiesbaden.
Crossref   Google Scholar

Goffman E. (1956): The Presentation of Self in Everyday Life. Garden City/New York.   Google Scholar

Kiklewicz A. (2016): В каком смысле язык детерминирован культурой? О предмете и границах лингвокультурологии (II). „Przegląd Rusycystyczny” 1 (153), s. 81–109.   Google Scholar

Kiklewicz A. (2017a): Język a kultura: dwa typy determinacji. [W:] Barwy słów. Studia lingwistyczno-kulturowe. Red. D. Filar, P. Krzyżanowski. Lublin, s. 311–330.   Google Scholar

Kiklewicz A. (2017b): Znaczenie a prawda, Fantomy semantyczne. Olsztyn.   Google Scholar

Kiklewicz A. (2019): Постмодернистский авангардизм в языкознании XXI века. „Przegląd Rusycystyczny” 3(167), c. 172–193.
Crossref   Google Scholar

Sherif C. W./Sherif M./Nebergall R. E. (1965): Attitude and Attitude Change: The Social Judgment-Involvement Approach. Philadelphia.   Google Scholar

Tabakowska T. (2001): Językoznawstwo kognitywne a poetyka przekładu. Kraków.   Google Scholar

Tschirch F. (1954): Weltbild, Denkform und Sprachgestalt. Berlin.   Google Scholar

Wylie R. C. (1961): The Self Concept: A Critical Survey of Pertinent Research Literature. Lincoln/Nebraska.   Google Scholar

Zaniewski J./Griniev-Griniewicz S./Nizhneva N. (2016): Antropolingwistyka dzisiaj: wyniki i perspektywy. „Scripta Neophilologica Posnaniensia” XVI, s. 157–169.
Crossref   Google Scholar

##plugins.themes.libcom.download##


Опубліковано
2021-06-30

##plugins.themes.libcom.cytowania##

Kiklewicz, A. (2021). Языковая картина мира в свете проблемы «язык и культура». Prace Językoznawcze, 23(2), 247–262. https://doi.org/10.31648/pj.6585

Aleksander Kiklewicz 
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie



Ліцензія

Creative Commons License

Ця робота ліцензується відповідно до Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.

https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/deed.uk