Z dziejów wokabuł literowych w leksykografii polsko- rosyjskiej (na materiale ilustracyjnym XIX-wiecznego słownika Piotra Dubrowskiego)

Marek Marszałek

Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy


Анотація

Autor zajął się słabo opracowanym zagadnieniem obecności w słownikach dwujęzycznych
artykułów hasłowych z literą w nagłówku. Przedstawił skromny stan badań, wskazał
– głównie na podstawie prac J. Wawrzyńczyka – potencjał przekładowy tkwiący w hasłach
grafemowych, dokonał przeglądu słowników polsko-rosyjskich i rosyjsko-polskich pod
kątem rejestrowania haseł literowych oraz pod kątem zawartości takich haseł. Autor
podał też w wielkim skrócie wyniki analizy zawartości wokabuł grafemowych, dokonanej
wcześniej na podstawie części rosyjsko-polskiej XIX-wiecznego słownika P. Dubrowskiego,
po czym przeszedł do krytycznego oglądu analogicznych haseł w części polsko-rosyjskiej.
Wykazał, że tak jak w komponencie rosyjsko-polskim hasła literowe są segmentami
szkicu graficzno-fonetycznego, rozrzuconymi po całym korpusie słownika. Leksykograf
XIX-wieczny nie potraktował grafemów jako jednostek przekładowych, nie wykorzystał
odnośnych artykułów nawet jako miejsca prezentacji frazeologii, którą pewne litery obrosły.


Ключові слова:

XIX-wieczna leksykografia polsko-rosyjska, słowniki, hasła literowe


Bajerowa I. (1986): Polski język ogólny XIX wieku. Stan i ewolucja. T. I: Ortografia, fonologia z fonetyką, morfonologia. Katowice.   Google Scholar

Białek E. (2018): Leksykografia przekładowa dla leksykografii jednojęzycznej – o współpracy i współdziałaniu słów kilka. „Prace Językoznawcze” XX/2, s. 5–24.
Crossref   Google Scholar

Bierkow W. P. (1973): Woprosy dwujazycznoj leksikografii (słownik). Leningrad.   Google Scholar

Bierkow W. P. (1977): Słowo w dwujazycznom słowarie. Tallin.   Google Scholar

Bierkow W. P. (2004): Dwujazycznaja leksikografija. Uczebnik. Moskwa.   Google Scholar

Boduen de Kurtene I. A. (1963): Zamieczanija o russko-polskom słowarie. „Leksikograficzeskij Sbornik” 6, s. 139–147.   Google Scholar

Bogusławski A. (1978): Ilustrowany słownik rosyjsko-polski polsko-rosyjski. T. II. Warszawa.   Google Scholar

Bogusławski A. (1988): Dwujęzyczny słownik ogólny. Projekt instrukcji z komentarzami. [W:] Studia z polskiej leksykografii współczesnej. Red. Z. Saloni. Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź, s. 19–65.   Google Scholar

Boguszewicz J. (1900): Nowyj podrobnyj russko-polskij słowar’. Warszawa–Łodz’.   Google Scholar

Dal W. I. (2002): Tołkowyj słowar’ żywogo wielikorusskogo jazyka. T. I–IV. Moskwa.   Google Scholar

Dąbkowski G. (2017): Minimum terminologii muzycznej – propozycja hasłownikograficzna. [W:] Wokół 300 tysięcy polskich słów. Wstęp do hasłownikologii. Red. J. Wawrzyńczyk, P. Wierzchoń. Warszawa, s. 55–59.   Google Scholar

Dąbrowska M. (2018): Piotra Dubrowskiego związki z Polską (z zawartości i o zawartości wybranych czasopism polskich oraz rosyjskich połowy XIX wieku). „Acta Neophilologica” XX (1), s. 155–167.
Crossref   Google Scholar

Dubczinskij W. W. (2009): Leksikografija russkogo jazyka. Uczebnoje posobije. Moskwa, s. 97–121.   Google Scholar

Dubrowski P. (1876): Dokładny słownik języka ruskiego i polskiego ułożony przez P. Dubrowskiego,   Google Scholar

członka-korespondenta Cesarskiej Akademii Nauk. Część polsko-ruska. Warszawa.   Google Scholar

Dubrowski P. P. (1877): Dokładny słownik języka ruskiego i polskiego ułożony przez P. Dubrowskiego, członka-korespondenta Cesarskiej Akademii Nauk. Część rusko-polska. Warszawa.   Google Scholar

Dworecki I. H. (1950): Słownik rosyjsko-polski. Warszawa.   Google Scholar

Grekow N. I., Rozwadowska М. F. (red.) (1950): Słownik polsko-rosyjski. Warszawa.   Google Scholar

Grek-Pabisowa I. (1997): Z h istorii s łowników p olsko-rosyjskich i r osyjsko-polskich. [W:] Leksyka słowiańska na warsztacie językoznawcy. Red. H. Popowska-Taborska. Warszawa, s. 61–73.   Google Scholar

Grot J. K. (1894): Russkoje prawopisanije. Czast’ pierwaja (wwiedienije). Sankt-Pietierburg , dostęp: 31.07.2020.   Google Scholar

Hessen D., Stypuła R. (1967): Wielki słownik polsko-rosyjski. T. I–II. Warszawa.   Google Scholar

Jakubowski W. (1946): Słownik rosyjsko-polski i polsko-rosyjski. Część pierwsza rosyjsko-polska. Warszawa.   Google Scholar

Jakubowski W. (1947): Słownik rosyjsko-polski i polsko-rosyjski. Część druga polsko-rosyjska. Warszawa.   Google Scholar

Kim S. S.-D. (1981): Woprosy kompleksnoj razrabotki tipowoj russkoj czasti dla russko-nacyonalnych słowariej (zamietki praktika). „Woprosy jazykoznanija” 5, s. 39–53.   Google Scholar

Kozdra M. (2017): Dobór haseł w słownikach ogólnych rosyjsko-polskich i polsko-rosyjskich. [W:] Wokół 300 tysięcy polskich słów. Wstęp do hasłownikologii. Red. J. Wawrzyńczyk, P. Wierzchoń. Warszawa, s. 205–221.   Google Scholar

Kożynowa A. A. (2007): O polsko-russkich i russko-polskich słowariach konca XX – naczała XXI ww. [W:] Słowo i słowar’. Vocabulum et vocabularium. Sbornik naucznych trudow po leksykografii. Ried. L. W. Ryczkowa, W. Ł. Woronowicz. Grodno, s. 12–14.   Google Scholar

Krasnyj J. (1931): Polsko-russkij słowar’. Moskwa.   Google Scholar

Krasnyj J. (1933): Russko-polskij słowar’. Moskwa.   Google Scholar

Makarow N. P. (1867): Połnyj russko-francuzskij słowar’. Sankt-Pietierburg.   Google Scholar

Malkiel Y. (1967): Secondary Uses of Letters in Language. „Journal of Typographic Research” 1 (2), s. 169–190.   Google Scholar

Marchlewskaja B. G., Rozwadowskaja M. F. (1939): Polsko-russkij słowar’. Moskwa.   Google Scholar

Mędelska J. (2019): Wertując słownik rosyjsko-polski P. Dubrowskiego (uwagi o XIX-wiecznym warsztacie leksykograficznym i o wizerunku ówczesnej polszczyzny). „Slavia Orientalis” 68, s. 699–719.   Google Scholar

Mędelska J. (2020): XIX-wieczne ciekawostki leksykalne w słowniku rosyjsko-polskim Piotra Dubrowskiego. [W:] Wokół pewnego cytatu. Zbiór artykułów. Red. K. Wojan. Warszawa, s. 263–294.   Google Scholar

Mędelska J. (2020a): O XIX-wiecznej polszczyźnie literackiej odzwierciedlonej w „Słowniku rosyjsko polskim” Piotra Dubrowskiego. Ortografia i refleksy fonetyki. [W:] Verba multiplicia, veritas una. Prace dedykowane Profesor Alicji Pihan-Kijasowej. T. 1. Red.   Google Scholar

T. Lisowski, P. Michalska-Górecka, J. Migdał, A. Piotrowska-Wojaczyk, A. Sieradzki. Poznań, s. 373–404.   Google Scholar

Mędelska J., Wawrzyńczyk J. (1992): Między oryginałem a przekładem. Rzecz o słownikach dwujęzycznych. Kielce.   Google Scholar

Miendelska J., Marszalek M. (2020): Bukwa kak objekt opisanija statji w dwujazycznom słowarie (na primierie Połnogo słowaria polskago i russkago jazyka P. P. Dubrowskogo) (w druku).   Google Scholar

Mirowicz A., Dulewicz I., Griek-Pabis I., Maryniak I. (1970): Bolszoj russko-polskij słowar’. T. I–II. Moskwa–Warszawa.   Google Scholar

Potocki F. A. (1873): Słownik polskiego i rosyjskiego języka opracowany podług najnowszych i najlepszych źródeł. Część pierwsza: polsko-rosyjska. Lipsk.   Google Scholar

Ptaszyckij S. (1878): P. P. Dubrowskij. „Żurnał Ministierstwa Narodnogo Proswieszczenija”. Т. 197, 5, s. 110–120.   Google Scholar

Rozwadowskaja M. F. (1969): Nastolnyj polsko-russkij słowar’. Warszawa.   Google Scholar

Sadikow A. W. (2019): Dwujazycznaja leksikografija: Opyt postrojenija obszczej tieorii. Moskwa.   Google Scholar

Safiullina G. R. (2018): Dwujazycznyje słowari kak istocznik izuczenija leksikograficzeskoj mysli (na primierie tataro-russkich i russko-tatarskich słowariej wtoroj połowiny XX wieka). „Uczonyje zapiski Kazanskogo uniwiersitieta. Sierija Gumanitarnyje nauki”   Google Scholar

, 5, s. 1235–1248.   Google Scholar

Sawinicz J. (1870): Słownik rusko-polski podług Dahla i innych źródeł, wypracowany przez J. Sawinicza. Warszawa.   Google Scholar

Szczawinskij Z. (1913): Nowyj połnyj polsko-russkij słowar’. Warszawa.   Google Scholar

Szczawinskij Z. (1913a): Nowyj połnyj russko-polskij słowar’. Warszawa.   Google Scholar

Szczerba L. W. (1974): Opyt obszczej tieorii leksikografii. [W:] Jazykowaja sistiema i rieczewaja diejatielnost’. Ried. L. R. Zindier, M. I. Matusiewicz. Leningrad, , dostęp: 25.07.2020.   Google Scholar

Wawrzyńczyk J. (1991): W poszukiwaniu obiektów leksykografii polsko-rosyjskiej. [W:] Words are Physicians for an Ailing Mind”. Sagners Slavistische Sammlung. Band 17. Red. M. Grochowski, D. Weiss. München, s. 445–447.   Google Scholar

Wawrzyńczyk J. (1995): Piotr Dubrowski i jego Dokładny słownik języka ruskiego i polskiego z 1877 roku. „Opuscula Polonica et Russica” III, s. 95–99.   Google Scholar

Wawrzyńczyk J. (2008): Mały grafoidiomatykon rosyjsko-polski. [W:] tegoż: Z leksykografii polskiej i obcej. Szkice, uwagi, polemiki. Warszawa, s. 449–468.   Google Scholar

Wawrzyńczyk J. (2010): Entia lexicographica polono-russica abscondita. [W:] tegoż: Z leksykografii polskiej i obcej. Szkice, uwagi, polemiki, s. 421–436.   Google Scholar

Wawrzyńczyk J. (2011): Blaski i cienie translatosfery. [W:] Na tropach translatów. W poszukiwaniu odpowiedników przekładowych. Red. W. Chlebda. Opole, s. 167–176.   Google Scholar

Wawrzyńczyk J., Kuratczyk M., Bartwicka H. (2005): Wielki słownik polsko-rosyjski. Warszawa.   Google Scholar

Wawrzyńczyk J., Kuratczyk M., Małek E., Gołubiewa A., Bartwicka H, Wawrzyńczyk A. (2004): Wielki słownik rosyjsko-polski z kluczem polsko-rosyjskim. Warszawa.   Google Scholar

##plugins.themes.libcom.download##


Опубліковано
2021-09-30

##plugins.themes.libcom.cytowania##

Marszałek, M. . (2021). Z dziejów wokabuł literowych w leksykografii polsko- rosyjskiej (na materiale ilustracyjnym XIX-wiecznego słownika Piotra Dubrowskiego). Prace Językoznawcze, 23(3), 197–213. https://doi.org/10.31648/pj.6845

Marek Marszałek 
Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy



Ліцензія

Creative Commons License

Ця робота ліцензується відповідно до Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.

https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/deed.uk