Utalentowana epistolografka czasów saskich –  Konstancja z Gnińskich Czapska (rekonesans)

Iwona Maciejewska

doi:10.31648/pl.10524

Veröffentlicht am: 2024-10-181

Nr. 12 (2024)

Utalentowana epistolografka czasów saskich – Konstancja z Gnińskich Czapska (rekonesans)

Iwona Maciejewska

Prace Literaturoznawcze

Rubrik: Verschiedene Gesichter der Weiblichkeit

https://doi.org/10.31648/pl.10524

Abstract

This article is an introductory characterisation of an extensive collection of letters written in the first half of the 18th century by the Konstancja née Gnińska, wife of a Pomeranian Voivode Piotr Jan Czapski, a woman involved in great politics but also in complicated family business. The surviving sources provide an interesting example of epistolography of the period, when more and more women of noble and magnate origin reached for the pen to express their thoughts, emotions, and expectations in various forms of writing. Often educated by home teachers or at the few monastic boarding schools, they were aware of the conventions of genre on the one hand, and on the other were able to break them, introducing their own individual touch, provided they were gifted with talent. The article shows the cultural, linguistic and stylistic richness of the letters of Konstancja Czapska, who was undoubtedly one of the most interesting correspondents of the late Baroque.

Am häufigsten gelesenen Artikel dieser/dieses Autor/in

Iwona Maciejewska, Matki córkom. Kobiece pisanie w czasach saskich , Prace Literaturoznawcze: Nr. 6 (2018)
Iwona Maciejewska, Kobiety czasów saskich z piórem w ręku , Prace Literaturoznawcze: Nr. 3 (2015)
Iwona Maciejewska, Wacław Potocki’s Understanding of Patriotism , Prace Literaturoznawcze: Nr. 7 (2019)
Iwona Maciejewska, Głos w sprawie edycji polskich romansów czasów saskich , Prace Literaturoznawcze: Nr. 1 (2013)
Iwona Maciejewska, O zróżnicowanych funkcjach postscriptum – na przykładzie listów Magdaleny z Czapskich Radziwiłłowej , Prace Literaturoznawcze: Nr. 2 (2014)
Iwona Maciejewska, Rola diariusza Hieronima Floriana Radziwiłła w edycji listów Magdaleny z Czapskich Radziwiłłowej , Prace Literaturoznawcze: Nr. 4 (2016)
Iwona Maciejewska, Jak wyjść z getta? O poszukiwaniu nowych dróg w badaniu literatury staropolskiej , Prace Literaturoznawcze: Nr. 1 (2013)
Iwona Maciejewska, O potrzebie badań interdyscyplinarnych na przykładzie projektu Źródła do dziejów Czapskich w XVIII wieku. Egodokumenty członków rodziny wojewody pomorskiego Piotra Jana (1685–1736) – opracowanie filologiczno-historyczne i edycja , Prace Literaturoznawcze: Nr. `10 (2022)

Dateien herunterladen

PDF (Język Polski)

Zitierregeln

Maciejewska, I. (2024). Utalentowana epistolografka czasów saskich – Konstancja z Gnińskich Czapska (rekonesans). Prace Literaturoznawcze, (12), 27–40. https://doi.org/10.31648/pl.10524

Zitiert von / Teilen

Literaturhinweise

Źródła rękopiśmienne
Google Scholar

Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie, Archiwum Radziwiłłów, dział V, sygn. 2484/I, 2484/II, 2484/III, 2484/IV. Listy Konstancji z Gnińskich Czapskiej.
Google Scholar

Muzeum Narodowe w Krakowie, Biblioteka Czartoryskich, rkps 46. T. Czapski, Konotacja drogi mojej odroku 1734 zaczęta dnia 21 Decembra z Królewca.
Google Scholar

Źródła drukowane
Google Scholar

Maciejewska Iwona, Zawilska Katarzyna (wstęp i oprac.) (2016), „Gdybym Cię, moje Serce, za męża nie miała, żyć bym nie mogła”. Listy Magdaleny z Czapskich do Hieronima Floriana Radziwiłła z lat 1744–1759, Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie, Olsztyn.
Google Scholar

Popiołek Bożena (wstęp i oprac.) (2000), „A z Warszawy nowiny te…”. Listy Jadwigi Rafałowiczówny do Elżbiety Sieniawskiej z lat 1710–1720, Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej, Kraków.
Google Scholar

Popiołek Bożena, Kicińska Urszula, Słaby Agnieszka (oprac. i wyd.) (2016), Korespondencja Elżbiety z Lubomirskich Sieniawskiej, kasztelanowej krakowskiej, T. 1: Z serca kochająca żona i uniżona sługa. Listy Elżbiety z Lubomirskich Sieniawskiej do męża
Google Scholar

Adama Mikołaja Sieniawskiego z lat 1688–1726, Wydawnictwo DiG, Edition LaRama, Warszawa.
Google Scholar

Popiołek Bożena, Kicińska Urszula, Słaby Agnieszka (oprac. i wyd.) (2016), Korespondencja Elżbiety z Lubomirskich Sieniawskiej, kasztelanowej krakowskiej, T. 2: Jaśnie Oświecona Mościa Księżno Dobrodziejko. Informatorzy i urzędnicy, Wydawnictwo DiG, Edition LaRama, Warszawa–Bellerive-sur-Allier.
Google Scholar

Popiołek Bożena, Kicińska Urszula, Słaby Agnieszka (oprac. i wyd.) (2016), Korespondencja Elżbiety z Lubomirskich Sieniawskiej, kasztelanowej krakowskiej, T. 3: Jaśnie Oświecona Mościa Księżno Dobrodziejko. Rodzina, przyjaciele i klienci, Wydawnictwo DiG, Edition LaRama, Warszawa–Bellerive-sur-Allier.
Google Scholar

Stanisław Leszczyński (1988), Opis ucieczki z Gdańska do Kwidzyna, wstęp i oprac. Edmund Cieślak, Olsztyn.
Google Scholar

Stasiewicz Krystyna (2011), Barbara Sanguszkowa i Elżbieta Drużbacka w świetle nowych źródeł, Wydawnictwo ElSet, Olsztyn.
Google Scholar

Opracowania
Google Scholar

Bartoszewicz Agnieszka (2012), Kobieta a pismo w miastach późnośredniowiecznej Polski, w: „Per mulierem…”. Kobieta w dawnej Polsce – w średniowieczu i dobie staropolskiej, red. Katarzyna Justyniarska-Chojak, Sylwia Konarska-Zimnicka, Wydawnictwo DiG, Warszawa: 117–126.
Google Scholar

Bogucka Maria (1998), Białogłowa w dawnej Polsce. Kobieta wspołeczeństwie polskim XVI–XVIII wieku na tle porównawczym, Wydawnictwo TRIO, Warszawa.
Google Scholar

Całek Anita (2019), Nowa teoria listu, Księgarnia Akademicka, Kraków.
Google Scholar

Chorążyczewski Waldemar, Rosa Agnieszka (2015), Egodokumenty – egodokumentalność – analiza egodokumentalna – spuścizna egodokumentalna, w: Egodokumenty. Tradycje historiograficzne i perspektywy badawcze, red. Waldemar Chorążyczewski,
Google Scholar

Arvydas Pacevičius, Stanisław Roszak, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń: 11–22.
Google Scholar

Cysewski Kazimierz (1997), Teoretyczne i metodologiczne problemy badań nad epistolografią, „Pamiętnik Literacki”, z. 1: 95–110.
Google Scholar

Dubisz Stanisław (1988), Między nowymi a dawnymi laty, Książka i Wiedza, Warszawa.
Google Scholar

Grzeszczuk Stanisław (1985), Wstęp do: Antologia literatury sowizdrzalskiej XVI i XVII wieku , wyd. II zm., Wydawnictwo Ossolineum, Wrocław.
Google Scholar

Grzeszczuk Stanisław (1990), Staropolskie potomstwo Sowizdrzała, PWN, Warszawa.
Google Scholar

Judkowiak Barbara (1992), Słowo inscenizowane. O Franciszce Urszuli Radziwiłłowej – poetce, Wydawnictwo WiS, Poznań.
Google Scholar

Łachacz Klaudia (2017), „Pokaż całemu światu, że mnie cokolwiek kochasz…”. O sposobach wyrażania uczuć w listach Franciszki Urszuli z Wiśniowieckich Radziwiłłowej do męża Michała Kazimierza Radziwiłła „Rybeńki”, Wydział Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
Google Scholar

Maciejewska Iwona (2017), Intrygujący trójgłos – małżeństwo Magdaleny i Hieronima Floriana Radziwiłłów w świetle listów Konstancji z Gnińskich Czapskiej, „Napis”, seria XXIII: 39–53.
Crossref
Google Scholar

Maciejewska Iwona (2018), Matki córkom. Kobiece pisanie w czasach saskich, „Prace Literaturoznawcze”, nr VI: 9–22.
Google Scholar

Maciejewska Iwona, Zawilska Katarzyna, (2015), „Białogłowy dokazują, czego chcą”, czyli osztuce przekonywania i pochlebstwa (listy Konstancji i Magdaleny z Czapskich do Hieronima Floriana Radziwiłła), w: Kobieta i mężczyzna. Jedna przestrzeń – dwa światy,
Google Scholar

red. Bożena Popiołek, Wydawnictwo DiG, Instytut Historii i Archiwistyki Uniwersytetu Pedagogicznego im. Komisji Edukacji Narodowej, Kraków: 263–271.
Google Scholar

Obremski Krzysztof (2003), Panegiryczna sztuka postaciowania: August II Mocny (J.K. Rubinkowski, „Promienie cnót królewskich…”), Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, Toruń.
Google Scholar

Olma Marceli (2013), Epistolarny autoportret męża i ojca wlistach familĳnych Adolfa Dygasińskiego, „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Lingvistica”, nr VIII: 227–243.
Google Scholar

Partyka Joanna (2004), „Żona wyćwiczona”. Kobieta pisząca w kulturze XVI i XVII wieku, Wydawnictwo IBL, Warszawa.
Google Scholar

Popiołek Bożena (1996), Królowa bez korony. Studium z życia i działalności Elżbiety z Lubomirskich Sieniawskiej (ok. 1669–1729), Wydawnictwo Naukowe Wyższej Szkoły Pedagogicznej, Kraków.
Google Scholar

Popiołek Bożena (2003), Kobiecy świat w czasach Augusta II. Studia nad mentalnością kobiet zkręgów szlacheckich, Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej, Kraków.
Google Scholar

Prejs Marek (1989), Poezja późnego baroku. Główne kierunki przemian, PWN, Warszawa.
Google Scholar

Sajkowski Alojzy (1981), Staropolska miłość. Zdawnych listów i pamiętników, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań.
Google Scholar

Sieradzka-Baziur Bożena (2000), Językowy obraz serca w polskich utworach Jana Kochanowskiego, „Język a Kultura”, t. 14, Uczucia w języku i tekście, red. Iwona Nowakowska-Kempna, Anna Dąbrowska, Janusz Anusiewicz, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław: 209–231.
Google Scholar

Skubalanka Teresa (2007), Jeszcze o słownictwie miłosnym języka polskiego, „Poradnik Językowy”, z. 9: 3–12.
Google Scholar

Skwarczyńska Stefania (2006), Teoria listu, oprac. Ewa Felisiak i Mariusz Leś, Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, Białystok.
Google Scholar

Szylar Anna (2012), „Naprzód zaraz wstaną, kiedy je obudzą…”, czyli panny świeckie na edukacji u wizytek warszawskich w XVIII wieku”, w: Per mulierem…. Kobieta w dawnej Polsce – w średniowieczu i dobie staropolskiej, red. Katarzyna Justyniarska-Chojak, Sylwia Konarska-Zimnicka, Wydawnictwo DiG, Warszawa: 211–230.
Google Scholar

Tomaszewski Mikołaj (2023), Awanturnik i koneser sztuki. Tomasza Czapskiego żywot i sprawy, Towarzystwo Naukowe w Toruniu, Toruń.
Google Scholar