Spotkanie z Psyche. Nowela "Faun" Ignacego Nikorowicza wobec antycznej tradycji  (Apulejusz z Madaury) i młodopolskiej konwencji (Kazimierz Przerwa-Tetmajer)

Grzegorz Igliński

doi:10.31648/pl.9343

Published: 2024-10-181

No. 12 (2024)

Spotkanie z Psyche. Nowela "Faun" Ignacego Nikorowicza wobec antycznej tradycji (Apulejusz z Madaury) i młodopolskiej konwencji (Kazimierz Przerwa-Tetmajer)

Grzegorz Igliński

Prace Literaturoznawcze

Section: Interpretations

https://doi.org/10.31648/pl.9343

Abstract

The subject of this work is one of novellas by Ignacy Nikorowicz (1866–1951), a journalist, playwright, novelist and poet of Armenian origin. This article analyzes and interprets the novella "Faun" (probably 1903) and its poetic prose with the aim of bringing greater awareness of the beliefs and artistic imagery of this largely forgotten writer. The text is considered in the context of the story of Cupid and Psyche from Apuleius’s "Metamorphoses" and against the background the fashion present in the literature and arts of the turn of the 19^th and 20^th century to depict idols with goat horns (Pan, faun, satyr). The writer’s biography was also considered. The article also compares Nikorowicz’s work with the poem by Kazimierz Przerwa-Tetmajer "Szalony Faun" ["Crazy Faun"], the probable source of inspiration.

The meeting of faun with Psyche presented in the novella may be interpreted as the meeting with one’s own self or soul. The character is subjected to effective therapy allowing him to see something in himself that he had not seen earlier – the desire for good and beauty. He surrenders to the power of spiritual love rather than being subjected solely to sexual desire and thus becomes a man focusing in himself life’s opposites – sorrow and joy, reason and feeling.

Keywords:

faun, Psyche, metamorphosis, Apuleius of Madaura, Kazimierz Przerwa-Tetmajer

Most read articles by the same author(s)

Grzegorz Igliński, „Trzeba cnoty i miłości”. Robactwo, moralność i natura w twórczości Edwarda Żeligowskiego , Prace Literaturoznawcze: No. 11 (2023)
Grzegorz Igliński, Jan Kaczyński. Nauczyciel, literaturoznawca, humanista, bibliofil , Prace Literaturoznawcze: No. 12 (2024)

<< < 1 2

Download files

PDF (Język Polski)

Citation rules

Igliński, G. (2024). Spotkanie z Psyche. Nowela "Faun" Ignacego Nikorowicza wobec antycznej tradycji (Apulejusz z Madaury) i młodopolskiej konwencji (Kazimierz Przerwa-Tetmajer). Prace Literaturoznawcze, (12), 201–216. https://doi.org/10.31648/pl.9343

Cited by / Share

References

Źródła
Google Scholar

Apuleius (1902), Amor i Psyche. Baśń romantyczna, przeł. Bronisław Swiba, nakład i druk Władysława L. Anczyca i sp., Kraków.
Google Scholar

Apuleius (1911), Amor i Psyche, przekł. Lucjana Rydla, nakład Stanisław A. Krzyżanowski, Kraków.
Google Scholar

Apulejusz (1908), Amor i Psyche, przeł. Bronisław Stankiewicz, nakładem i drukiem księgarni Wilhelma Zukerkandla, Lwów–Złoczów.
Google Scholar

Apulejusz z Madaury (1953), Metamorfozy albo Złoty osioł, przeł. Edwin Jędrkiewicz, wstępem i objaśnieniami opatrzył Tadeusz Sinko, Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo, Wrocław.
Google Scholar

Apulejusza „Amor i Psyche” (1901), przetł., rozebrał i objaśnił Maksymilian Kawczyński, nakładem Akademii Umiejętności, Kraków.
Google Scholar

Apuleusza bajka o Amorze i Psyche (1911), przeł. z oryg. łac., słowem wstępnem i przypisami opatrzył Józef Jankowski, nakładem księgarni Stanisława Sadowskiego, Warszawa.
Google Scholar

Lange Antoni (1912), Amor i Faun, w: tegoż, W czwartym wymiarze. Opowiadania, Spółka Nakładowa „Książka”, Kraków: 93–111.
Google Scholar

Nietzsche Fryderyk (1907), Narodziny tragedyi czyli Hellenizm i pesymizm, przeł. Leopold Staff, nakład Jakóba Mortkowicza, Warszawa.
Google Scholar

Nikorowicz Ignacy (1903), Faun, „Dziennik Polski” (Lwów, wyd. popołudniowe), nr 173 (15 kwietnia): 2.
Google Scholar

Nikorowicz Ignacy (1929), Faun, w: tegoż, Nieśmiertelny kochanek, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Lwów; Dom Książki Polskiej, Warszawa: 83–85.
Google Scholar

Nikorowicz Ignacy (1932a), O człowieku, który otrzymał literacką nagrodę m. Lwowa. (Autobiografia), „Posłaniec św. Grzegorza”, R. 6, nr 1(56): 2–8.
Google Scholar

Nikorowicz Ignacy (1932b), O człowieku, który otrzymał literacką nagrodę m. Lwowa. (Autobiografia) , „Posłaniec św. Grzegorza”, R. 6, nr 2(57): 17–22.
Google Scholar

Platon (1922), Fajdros, przeł., wstępem, objaśnieniami i il. opatrzył Władysław Witwicki, wyd. 2, Książnica Polska Towarzystwa Nauczycieli Szkół Wyższych, Lwów–Warszawa.
Google Scholar

Tetmajer Kazimierz Przerwa (1980), Poezje, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.
Google Scholar

Opracowania
Google Scholar

Brzozowska Sabina (2000), Klasycyzm i motywy antyczne w poezji Młodej Polski, Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, Opole.
Google Scholar

Copleston Frederick (1998), Historia filozofii, t. 1: Grecja i Rzym, przeł. Henryk Bednarek, Instytut Wydawniczy Pax, Warszawa.
Google Scholar

Czerni Krystyna, Szczerski Andrzej (2003), Epigon czy prekursor?, w: Wielcy malarze. Ich życie, inspiracje i dzieło, red. nacz. Ewa Dołowska, cz. 92: Jacek Malczewski, P.O. Polska, Sp. zo.o., Wrocław: 28–31.
Google Scholar

Grimal Pierre (1990), Słownik mitologii greckiej i rzymskiej, red. Jerzy Łanowski, przekł. haseł Maria Bronarska [i in.], przekł. przedm. Jerzy Łanowski, Zakład Narodowy im.Ossolińskich – Wydawnictwo, Wrocław–Warszawa–Kraków.
Google Scholar

Hofstätter Hans Helmut (1987), Symbolizm, przeł. Sławomir Błaut, Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, Warszawa.
Google Scholar

Igliński Grzegorz (2018), Faun – Pan – satyr. Wyobraźnia fauniczna w poezji i sztuce Młodej Polski, Wydawnictwo UWM w Olsztynie, Olsztyn.
Google Scholar

Kobielus Stanisław (2002), Bestiarium chrześcĳańskie. Zwierzęta w symbolice i interpretacji. Starożytność i średniowiecze, Instytut Wydawniczy Pax, Warszawa.
Google Scholar

Kossowska Irena, Kossowski Łukasz (2010), Malarstwo polskie. Symbolizm i Młoda Polska, Wydawnictwo „Arkady”, Warszawa.
Google Scholar

Kowalski Piotr (2007), Kultura magiczna. Omen, przesąd, znaczenie, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Google Scholar

Krukowska Halina (2014), „Lesław. Szkic fantastyczny” Romana Zmorskiego, czyli o przekraczaniu tabu śmierci, w: Roman Zmorski,
Google Scholar

Lesław. Szkic fantastyczny, wstęp i oprac. tekstu Halina Krukowska, red. tomu i aneksu Jarosław Ławski, Wydawnictwo Alter Studio, Białystok: 13–59.
Google Scholar

Kubiak Zygmunt (1999), Literatura Greków i Rzymian, „Świat Książki”, Warszawa.
Google Scholar

Kurkiewicz Marek (2007), Bohaterowie antycznych mitów w poezji Młodej Polski, w: tegoż, Symbole, narracje, eschatologie… Studia o literaturze przełomu XIX i XX wieku, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń: 69–108.
Google Scholar

Lengauer Włodzimierz (1994), Religĳność starożytnych Greków, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Google Scholar

Nowakowska-Sito Katarzyna (1996), Między Wawelem a Akropolem. Antyk i mit w sztuce polskiej przełomu XIX i XX wieku, Wydawnictwo „Historia pro Futuro”, Warszawa.
Google Scholar

Pawłowski Kazimierz (2016), Baśń o Erosie i Psyche Apulejusza z Madaury. Duchowe aspekty baśni , „Vox Patrum”, t. 65, nr 36: 533–546.
Crossref
Google Scholar

Sinko Tadeusz (1933), Hellada i Roma w Polsce. Przegląd utworów na tematy klasyczne w literaturze polskiej ostatniego stulecia, Państwowe Wydawnictwo Książek Szkolnych, Lwów.
Google Scholar

Taborski Roman (1970), Teatr polski w Wiedniu w latach 1914–1916, „Przegląd Humanistyczny”, R. 14, nr 1(76): 127–140.
Google Scholar