Zasady ogólne
Rzetelne prowadzenie badań wymaga, aby każda z zaangażowanych w nie osób przestrzegała wysokich standardów praktyk naukowych obowiązujących w danej dziedzinie. W trosce o rzetelność i jakość naukową zamieszczanych w roczniku „Prace Literaturoznawcze” artykułów, a także w celu wyeliminowania nieetycznych praktyk, redakcja w procesie publikacji stosuje się do zaleceń Committee on Publication Ethics (Komisji Etyki Publikacji) http://publicationethics.org/files/Full%20set%20of%20Polish%20flowcharts.pdf , wytycznych programu Elsevier „The Ethics in Research & Publication” oraz wytycznych Ministerstwa Edukacji i Nauki, Kodeksu dobrych obyczajów w publikacjach naukowych UNESCO oraz Kodeksu Narodowego Centrum Nauki dotyczącego rzetelności badań naukowych i starania o fundusze na badania.
Committee on Publication Ethics (COPE) zaleca następujące sposoby postepowania w przypadku stosowania nieetycznych praktyk:
(a) Podejrzenie o zbędną publikację w zgłoszonym manuskrypcie
Gdy recenzent informuje o podejrzeniu redaktora, redaktor prosi autora o wyjaśnienia; autor wyjaśnia. Jeśli autor przyznaje się do winy, to manuskrypt należy odrzucić, jeśli przedstawia satysfakcjonujące wyjaśnienie, należy poinformować o nim recenzenta. Jeśli autor nie odpowiada, redaktor informuje instytucję autora, odrzuca manuskrypt i informuje o tym recenzenta.
(b) Podejrzenie o zbędną publikację w opublikowanym artykule
Gdy czytelnik informuje redaktora o podejrzeniu, redaktor sprawdza stopień pokrycia/powtórzeń. Jeśli duży stopień pokrycia, redaktor pisze do autora i ten wyjaśnia. Jeśli autor nie odpowiada, redaktor kontaktuje się z instytucją autora i informuje czytelnika. Jeśli występują niewielkie powtórzenia – redaktor wyjaśnia z autorem i powiadamia czytelnika, jeśli brak pokrycia – redaktor powiadamia czytelnika.
(a) Podejrzenie o plagiat w zgłoszonym manuskrypcie
Gdy recenzent informuje redaktora o podejrzeniu; redaktor weryfikuje informację. Jeśli jest to ewidentny plagiat to pisze do autora. Jeśli autor przyzna się do winy, manuskrypt należy odrzucić i powiadomić recenzenta. Jeśli autor nie odpowie, redaktor pisze do instytucji autora. Autora należy pouczyć. Można rozważyć poinformowanie przełożonych. W przypadku, gdy okaże się, że stopień podobieństw jest niewielki, należy w neutralny sposób powiadomić o tym autora i poprosić o przeformułowanie powtórzeń i powiadomić o tym recenzenta.
(b) Podejrzenie o plagiat w opublikowanym artykule
Gdy czytelnik informuje redaktora o podejrzeniu, redaktor sprawdza stopień skopiowania. Jeśli jest to ewidentny plagiat, to pisze do autora. Jeśli autor przyzna się do winy, należy rozważyć opublikowanie notki o wycofaniu publikacji i powiadomić czytelnika; jeśli autor nie odpowie, redaktor pisze do instytucji autora. Autora należy pouczyć. Można rozważyć poinformowanie przełożonych. W przypadku, gdy okaże się, że stopień podobieństw jest niewielki, należy w neutralny sposób powiadomić o tym autora i poprosić o przeformułowanie powtórzeń i powiadomić o tym czytelnika.
(a) Podejrzenie o sfabrykowanie danych w zgłoszonym manuskrypcie
Gdy recenzent zgłasza podejrzenie (można rozważyć zdobycie drugiej opinii recenzenta), redaktor zwraca się do autora, prosząc o wyjaśnienia; jeśli wyjaśnienia są satysfakcjonujące, oczyszcza autora z zarzutów, przeprasza autora, informując o tym recenzenta. Jeśli następuje dowiedzenie winy autora, redaktor informuje instytucję autora, odrzuca manuskrypt i informuje recenzenta. Jeśli autor nie odpowiada, redaktor kontaktuje się z instytucją autora, a nawet z ciałem nadzorującym tj. np. urzędem ds. oszustw; odrzuca manuskrypt.
(b) Podejrzenie o sfabrykowanie danych w opublikowanym artykule
Gdy czytelnik zgłasza podejrzenie (można rozważyć zdobycie drugiej opinii recenzenta); redaktor zwraca się do autora prosząc o wyjaśnienia. Jeśli wyjaśnienia są satysfakcjonujące, oczyszcza autora z zarzutów, przeprasza autora, informując o tym czytelnika. Jeśli następuje dowiedzenie winy autora, redaktor informuje instytucję autora, publikuje notkę o wycofaniu publikacji i informuje czytelnika. Jeśli autor nie odpowiada, redaktor kontaktuje się z instytucją autora, a nawet z ciałem nadzorującym tj. np. urzędem ds. oszustw; publikuje notkę o wycofaniu publikacji i ostrzeżenie (expression of concern), informuje o tym czytelnika.
(a) Autor korespondencyjny prosi o dodanie kolejnego autora przed opublikowaniem
Redaktor wyjaśnia powód zmian, sprawdza, czy wszyscy autorzy zgadzają się na dodanie autora. Jeśli autorzy się zgadzają, należy zrobić korektę listy autorów i przekazać artykuł do recenzji/druku, jeśli autorzy się nie zgadzają, należy wstrzymać recenzję artykułu do momentu wyjaśnienia autorstwa.
(b) Autor korespondencyjny prosi o usunięcie autora przed opublikowaniem
Redaktor wyjaśnia powód zmian, sprawdza, czy wszyscy autorzy się zgadzają się na usunięcie. Jeśli autorzy się zgadzają, należy zrobić korektę listy autorów i przekazać artykuł do recenzji/druku. Jeśli autorzy się nie zgadzają, należy poinformować usuniętego autora, który musi zwrócić się po wyjaśnienia do współautorów lub do instytucji a nie do redaktora, wstrzymać recenzję artykułu do momentu wyjaśnienia autorstwa.
(c) Prośba o dodanie kolejnego autora po opublikowaniu
Redaktor wyjaśnia powód zmian. Jeśli autorzy się zgadzają, publikuje korektę. Jeśli autorzy się nie zgadzają, rozstrzygająca jest decyzja instytucji autorów, która wpłynie na opublikowanie bądź nie korekty.
Redaktorzy mogą mieć niekiedy podejrzenia, że lista autorów jest niekompletna lub zawiera niezasłużonych autorów (gościnnych lub grzecznościowych). Istnieją dwa przypadki takich autorów: autor-widmo (ang. ghost author) to ktoś, kto został pominięty na liście autorów, mimo że kwalifikował
się do autorstwa i autor gościnny (ang. guest author) lub grzecznościowy (ang. gift author) to ktoś, kto jest wymieniony jako autor, choć nie spełnia kryteriów autorstwa.
Znaki ostrzegawcze, które mogą wskazywać na problemy z autorstwem:
- autor korespondencyjny wydaje się niezdolny do odpowiadania na komentarze recenzentów
- zmiany są wprowadzane przez kogoś spoza listy autorów
- właściwości dokumentu pokazują, że manuskrypt był sporządzony przez kogoś, kto nie był na liście autorów lub nie był poprawnie uwzględniony w podziękowaniach
- nieprawdopodobnie płodny autor, np. artykułów przeglądowych/opinii
- wiele podobnych artykułów przeglądowych/wstępnych/opinii zostało opublikowanych pod różnymi nazwiskami autorów
- brak ról na liście współpracowników (np. wydaje się, że żaden z wymienionych autorów nie był odpowiedzialny za analizę danych lub przygotowanie pierwotnej wersji tekstu)
- podejrzanie długa lub krótka lista autorów.
Gdy recenzent wskazuje konflikt interesów w manuskrypcie, redaktor dziękuje recenzentowi, prosząc autora o wyjaśnienia. Jeśli wyjaśnienia są satysfakcjonujące, przeprasza autora i kontynuuje proces recenzji, informując o tym recenzenta. Jeśli autor zaprzecza, redakcja prosi o wyjaśnienie w formie oświadczenia o wszystkich powiązaniach autora.
Gdy czytelnik wskazuje konflikt interesów z opublikowanym artykułem, redaktor dziękuje czytelnikowi, prosząc autora o wyjaśnienia. Jeśli wyjaśnienia są satysfakcjonujące, przeprasza autora i dokonuje, jeśli potrzeba, korekty oświadczeń, informując o tym czytelnika. Jeśli odpowiedź autora jest niesatysfakcjonująca lub jej brak, proces recenzji zostaje wstrzymany, do czasu otrzymania wyjaśnień od autora i pracodawcy autora. W ostateczności redakcja zgłasza sprawę do innych odpowiednich instytucji.
Gdy recenzent wskazuje na etyczne problemy z manuskryptem, redaktor dziękuje recenzentowi, prosząc autora o wyjaśnienia. Jeśli wyjaśnienia są satysfakcjonujące, przeprasza autora i kontynuuje proces recenzji. Jeśli odpowiedź jest niesatysfakcjonująca lub jej brak, redaktor wstrzymuje proces recenzji, informuje autora i pracodawcę autora. Jeśli nie ma reakcji przekazuje sprawę do władz nadrzędnych.
Gdy autor zarzuca recenzentowi niewłaściwe zachowanie przy anonimowej recenzji: oskarża rzeczywistego recenzenta artykułu lub oskarża kogoś, kto nie był proszony o recenzję, redaktor zbiera materiał dowodowy, analizuje go szczegółowo (ewentualnie prosi o ocenę kogoś o odpowiednich kwalifikacjach) i jeśli jest to uzasadnione, prosi recenzenta o wyjaśnienia. Jeśli wyjaśnienia są satysfakcjonujące, recenzent zostaje uniewinniony. Jeśli wyjaśnienia są niesatysfakcjonujące lub ich brak, redaktor kontaktuje się z instytucją recenzenta i następnie w sytuacji ostatecznej, usuwa go z bazy recenzentów. O wszystkim informuje autora na bieżąco.
Jeśli opublikowany artykuł jest poddany krytycznej ocenie w wiadomości e-mail przesłanej do redaktora w postaci anonimowego lub nieanonimowego zastrzeżenia dot. naukowej solidności lub podejrzenia plagiatu, manipulacji na rycinach lub innych rodzajów nieuczciwości, należy przekazać informacje o wszelkich zarzutach wydawcy i zespołowi ds. komunikacji, a następnie ustalić procedurę postepowania. Jeśli istnieją konkretne i szczegółowe dowody, należy zbadać sprawę zgodnie z wytycznymi COPE, informując demaskatora, ostatecznie usunąć artykuł z bazy. Jeśli dostarczone dowody nie są dostateczne, redaktor prosi o szczegóły. Jeżeli zastrzeżenia pozostają mgliste, nie można kontynuować dochodzenia.
Jeśli opublikowany artykuł jest poddany krytycznej ocenie w mediach społecznościowych przesłanej do redaktora w postaci anonimowego lub nieanonimowego zastrzeżenia dot. naukowej solidności lub podejrzenia plagiatu, manipulacji na rycinach lub innych rodzajów nieuczciwości, należy przekazać informacje o wszelkich zarzutach wydawcy i zespołowi ds. komunikacji, a następnie ustalić procedurę postepowania. Należy odpowiedzieć adresatowi za pośrednictwem mediów społecznościowych, najlepiej w ciągu 24 godzin, informując, że sprawa zostanie zbadana. Jeśli istnieją konkretne i szczegółowe dowody należy zbadać sprawę, zgodnie z wytycznymi COPE. Gdy jest już wynik dochodzenia, taki jak korekta lub wycofanie artykułu, należy rozważyć umieszczenie informacji o tym w tym samym serwisie(ach) społecznościowym(ych), gdzie pierwotnie zgłoszono zastrzeżenie i opublikować link do wyniku dochodzenia na stronie czasopisma Jeśli dostarczone dowody nie są dostateczne, redaktor prosi o szczegóły. Jeżeli zastrzeżenia pozostają mgliste, nie można kontynuować dochodzenia i nie należy odpowiadać na żadne dodatkowe komentarze. Do kontaktu należy używać konta czasopisma/wydawnictwa, a nie konta osobistego na Twitterze, ze względów prawnych i etycznych.
Zasady obowiązujące autorów
Zasada uczciwości powinna być przestrzegana na każdym etapie prowadzenia badań naukowych, dotyczyć stawianych hipotez, wykorzystanych metod, przeprowadzonych analiz, przejrzystego i dokładnego sposobu prezentacji i interpretacji wyników. Dlatego też redakcja informuje, że nie dopuści do publikacji w sytuacji, gdy autor nie spełni tych wymogów, a o zdarzeniu powiadomi jednostkę wskazaną w afiliacji, jeśli potwierdzą się wykryte podejrzenia nierzetelności naukowej. Jeśli potwierdzą się wykryte podejrzenia, dowody nieuczciwych praktyk będą przez redakcję dokumentowane i archiwizowane
Aby przeciwdziałać przypadkom nierzetelności naukowej, takim jak ghostwriting, czyli brak ujawniania czyjegoś udziału w powstaniu publikacji, i guest autorship, tj. przypisywanie komuś współudziału przy powstawaniu publikacji, mimo że był on znikomy, bądź w ogóle nie miał miejsca, redakcja wymaga ujawnienia wkładu poszczególnych autorów w powstanie publikacji (z podaniem ich afiliacji oraz kontrybucji, tj. informacji, kto jest autorem koncepcji publikacji). Główną odpowiedzialność za ich zawartość ponosi autor zgłaszający artykuł redaktorowi tematycznemu danego tomu i/lub redakcji.
Redakcja pisma przestrzega przed przekazywaniem pracy lub idei innej osoby jako własnej, czyli przed plagiatem.
Nie do przyjęcia jest również jednoczesne przesłanie publikacji do więcej niż jednej redakcji czasopisma lub wydawnictwa w tym samym czasie, jak też składanie do „Prac Literaturoznawczych artykułu, który był już wcześniej publikowany. W wypadku ujawnienia takiej sytuacji redakcja nie opublikuje złożonego wcześniej artykułu, nawet jeśli, uzyska on pozytywne recenzje.
Aby zapobiec tego typu nieuczciwym praktykom, wszyscy autorzy są zobowiązani do wypełnienia i przesłania na adres redakcji (wraz ze zgłaszanym do druku tekstem) oświadczenia dostępnego na stronie czasopisma:
https://czasopisma.uwm.edu.pl/index.php/pl/about/submissions
Redakcja przestrzega autorów przed inną nieetyczną praktyką, tzw. salami slicing-up, tzn. rozłożeniem na kilka artykułów wyników badań, które mogłyby stanowić jedną publikację. Niedopuszczalne jest także oszustwo, tzw. research fraud, polegające na wytwarzaniu nieistniejących lub fałszywych danych i wykorzystywanie ich w publikacji.
Zasady obowiązujące recenzentów
Redakcja zobowiązuje się do zadbania o właściwe zasady recenzowania, czyli o niewystępowanie konfliktu interesów, poprzez deklarację recenzenta. Zachodzi on w sytuacji nieujawnienie wzajemnych relacji autora z recenzentem: bezpośrednich relacji osobistych (pokrewieństwo, związki prawne, konflikt), relacji podległości zawodowej, bezpośredniej współpracy naukowej w ciągu ostatnich dwóch lat poprzedzających przygotowanie recenzji.
Ponadto artykuły naukowe złożone w redakcji pisma są recenzowane przez dwóch niezależnych, zewnętrznych recenzentów, powoływanych spośród specjalistów w dziedzinie będącej przedmiotem publikacji. Recenzowanie jest anonimowe i odbywa się według modelu, w którym autorzy i recenzent nie znają swoich tożsamości (tzw. double-blinded review proces). Proces recenzowania przebiega z zachowaniem zasad poufności.
Recenzent powinien być obiektywny w stosunku do ocenianego artykułu, zachować dyskrecję i nie krytykować personalnie autora. Informacje o procesie oceny musi zachować dla siebie. Nie może także, przed jego publikacją artykułu, wykorzystywać treści artykułu do własnych badań.
Szczegółowe informacje o zasadach recenzowania znajdują się na stronie: https://czasopisma.uwm.edu.pl/index.php/pl/recenzja
Redakcja „Prac Literaturoznawczych” poddaje wstępnej kwalifikacji nadesłane teksty pod kątem zgodności z tematyką i profilem pisma. Następnie publikacja zostaje przesłana do dalszej oceny merytorycznej. Dokonuje jej dwóch niezależnych recenzentów spoza jednostki, w której afiliowany jest autor. Redakcja dba o to, aby autorzy i recenzenci nie znali swojej tożsamości, zgodnie z wymogiem tzw. double-blind review process.
W przypadku tekstów powstałych w języku obcym co najmniej jeden z recenzentów jest afiliowany w instytucji zagranicznej innej niż narodowość autora pracy.
Recenzent jest zobowiązany do złożenia deklaracji o niewystępowaniu konfliktu interesów, za który uznaje się zachodzące między recenzentem a autorem:
Recenzje mają formę elektroniczną, opisową. Recenzent wypełnia przygotowany przez redakcję
formularz recenzyjny lub sporządza recenzję według własnego uznania. W swej ocenie recenzent bierze pod uwagę poziom naukowy tekstu, zgodność z normami funkcjonującymi w nauce o literaturze, wartość merytoryczną i językową. Wszystkie uwagi dotyczące poprawek i sugestii zmian recenzent nanosi na tekst w formie elektronicznej, aby autor mógł się z nimi zapoznać i uwzględnić w ostatecznej redakcji tekstu. Recenzja musi kończyć się jednoznacznym wnioskiem o dopuszczeniu bądź niedopuszczeniu artykułu do publikacji. W przypadku różnych opinii redakcja zwraca się do trzeciego recenzenta. Po uzyskaniu jego opinii kolegium podejmuje decyzję o druku lub odrzuceniu tekstu.
Raz w roku redakcja podaje do publicznej wiadomości listę recenzentów współpracujących (w wersji papierowej czasopisma oraz na stronie internetowej).
Informacje uzupełniające
Redakcja nadmienia, że czasopismo jest wydawane na zasadach licencji niewyłącznej Creative Commons (CC BY-NC-ND 4.0) i dystrybuowane w wersji elektronicznej Open Acceses przez Platformę Czasopism UWM.
Jeżeli w wymienionym artykule ilustracje lub inne materiały są chronione prawem autorskim, autor zobowiązuje się do uzyskania i dostarczenia pisemnego zezwolenia na ich wykorzystanie przez Wydawcę oraz poniesienia związanych z tym kosztów i podania w utworze źródła pochodzenia materiałów.
Autor przyjmuje do wiadomości, że z tytułu wydania ww. utworu przez Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie nie będzie mu przysługiwało honorarium autorskie ani wynagrodzenie w jakiejkolwiek innej formie. Oświadcza również, że zrzeka się wszelkich roszczeń z tego tytułu wobec Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie.
10.31648/pl
Język Polski
English
Deutsch
347