„Neutralność” Litwy podczas Bitwy Warszawskiej

„Lithuania’s “neutrality” during the Battle of Warsaw

Jarosław Wołkonowski

Association of Polish Scientists of Lithuania


Abstrakt

After the First World War, three concepts clashed in Eastern Europe: the model of the nation state, the expansion of the Bolshevik revolution implemented by Russia and the union of nation-states (Poland, Lithuania, Ukraine, Belarus and Latvia) according to Piłsudski resulting from the threat. Russia in the years 1920-1921 signed five peace treaties, but only the treaty with Lithuania contained secret arrangements regarding the neutrality of Lithuania in the Bolshevik-Polish war. The analysis of the source material shows that Russia used the secret provisions of the peace treaty in its plans for the expansion of bolshevism, and after the defeat of the Polish army, it was to carry out a Bolshevik coup in Lithuania. Despite the proclaimed neutrality, Lithuania turned out to be on the side of Russia in this conflict, causing additional difficulties for Polish troops in the Battle of Warsaw. The Polish victory over the Vistula impeded the expansion of Bolshevism to Europe.


Słowa kluczowe:

Piłsudski's federal ideas, the Polish-Bolshevik War 1919-1921, secret annexes to the peace agreement between Lithuania and the Russian Socialist Federative Soviet Republic of July 12, 1920, Lithuania's neutrality, Battle of Warsaw


Lietuvos Centrinis Valstybės Archyvas (LCVA), F 383 Ministerstwo Spraw Zagranicznych, Ap. 7 Działalność Departamentu Politycznego, B. 77 Dokumenty o negocjacjach Litwa-Rosja na temat umowy pokojowej, s. 165-168, Memorandum.   Google Scholar

Lietuvos Centrinis Valstybės Archyvas (LCVA), F. 383, Ap. 7, B. 77, s. 112. Pismo delegacji R.S.F.R.R. do delegacji Litwy z 12 lipca 1920 r.   Google Scholar

Lietuvos Centrinis Valstybės Archyvas (LCVA), F. 383, Ap. 7, B. 77, s. 113. Pismo delegacji Litwy do delegacji R.S.F.R.R.   Google Scholar

Lietuvos Centrinis Valstybės Archyvas (LCVA), F. 383, Ap. 7, B. 77, s. 114. Pismo delegacji R.S.F.R.R. do delegacji Litwy z 12 lipca 1920 roku   Google Scholar

Lietuvos Centrinis Valstybės Archyvas (LCVA), F. 383, Ap. 7, B. 77, s. 116. Pismo delegacji Litwy do delegacji R.S.F.R.R.   Google Scholar

Lietuvos Centrinis Valstybės Archyvas (LCVA), F. 383, Ap. 7, B. 77, s. 109. Depesza Ministra Spraw Zagranicznych Litwy do MSZ Rosji z 13 lipca 1920 r.   Google Scholar

Lietuvos Centrinis Valstybės Archyvas (LCVA), F. 383, Ap. 7, B. 76, s. 51. Telegram MSZ Rosji do MSZ Litwy z dnia 20 lipca 1920 roku   Google Scholar

Lietuvos Centrinis Valstybės Archyvas (LCVA), F. 383, Ap. 7, B. 77, s. 90-107. Wypłata przez Rosję kompensaty dla Litwy.   Google Scholar

Instytut i Archiwum im. Józefa Piłsudskiego w Nowym Jorku (AJP), Sygn. 709/1/11, Odezwa do mieszkańców byłego Wielkiego Księstwa Litewskiego, s. 8-10.   Google Scholar

Instytut i Archiwum im. Józefa Piłsudskiego w Nowym Jorku (AJP), Sygn. 709/1/11, Odezwa J. Piłsudskiego do Ukraińców, 26 kwietnia 1920 roku, s. 5-6.   Google Scholar

LEAGUE OF NATIONS (1920-1921), Latvia and Russia – Treaty of Peace, done at Moscow, and completed and signed at Riga. Vol. 2, No. 67. August 11, 1920, 196-212.   Google Scholar

LEAGUE OF NATIONS (1921), Finland and Soviet government of Russia Treaty of Peace (together with declara-tions and protocols relative there to), signed at Dorpat. Vol. 3, No. 91. October 14 th, 1920, 6-80.   Google Scholar

LEAGUE OF NATIONS (1921), Lithuania and Soviet Government of Russia: Peace Treaty and Protocol, signed at Moscow. Vol. 3, No. 94. Juli 12, 1920, 105-138.   Google Scholar

LEAGUE OF NATIONS (1921), Poland, and the Soviet Republics of Russia and Ukraine Peace Treaty, signed at Riga. Vol. 6, No. 149. March 18, 1921, 51-170.   Google Scholar

LEAGUE OF NATIONS (1922), Esthonia and Soviet Republic of Russia Peace Treaty, signed at Tartu. Vol. XI, No. 289. February 2, 1920, 30-71.   Google Scholar

BALKELIS, T. (2019), Lemtingi metai. Lietuva 1914-1923 m. Karas, revoliucija ir tautos gimimas. Vilnius   Google Scholar

DROZDOWSKI, M. (1995), Litwa w polityce Józefa Piłsudskiego jako Naczelnika Państwa, Naczelnego Wodza i męża stanu RP. W: Niepodległość i Pamięć. 2/2 (3), 101-115.   Google Scholar

GRABSKI, S. (1943), The Polish-Soviet Frontier. London.   Google Scholar

GRYGAJTIS, K. (2001), Polskie idee federacyjne i ich realizacja w XIX i XX w. Częstochowa.   Google Scholar

JĘDRZEJEWICZ, W. (1982), Józef Piłsudski 1867-1935. Londyn.   Google Scholar

JĘDRZEJEWICZ, W./Cisek, J. (2006), Kalendarium życia Józefa Piłsudskiego 1867-1935. t. 2 (1916-1920). Kra-ków Łomianki.   Google Scholar

KAPLERIS, I./MEIŠTAS, A./ MICKEVIČIUS, K. i in. (2007), Podręcznik historii dla klasy 10. Część 1. Wilno.   Google Scholar

KAPLERIS, I./LAUŽIKAS, R./ MEIŠTAS, A. i in. (2011), Istorijos vadovėlis 12 klasei. I dalis. Vilnius.   Google Scholar

KASPARAVIČIUS, A. (1991), Sukilimai Lietuvoje 1918-1938: faktai ir skaičiai. W: Atgimimas. Lapkričio 14-21, 8.   Google Scholar

KASPARAVIČIUS, A./PETRAUSKAS, K. (1993), Komunistiniai pučai Lietuvoje ir Estijoje. W: Veidas. Sausio 28, 7 8.   Google Scholar

KIEŁB, Z. (2010), O pobycie Józefa Piłsudskiego w Puławach z okazji 90 rocznicy Bitwy Warszawskiej. W: Kwartalnik powiatu Puławskiego. 6, 30-33.   Google Scholar

ŁOJEK, J. (1986), Idea federacyjna Józefa Piłsudskiego. W: Libertas. Kwartalnik społeczno-polityczny. 6/86, 47 63.   Google Scholar

ŁOSSOWSKI, P. (1996), Konflikt polsko-litewski 1918-1920. Warszawa.   Google Scholar

ŁUKOMSKI, G./POLAK, B. (1994), W obronie Wilna, Grodna i Mińska 1918-1920. Koszalin/Warszawa.   Google Scholar

PIŁSUDSKI, J./TUCHACZEWSKI, M. (1989), Rok 1920. Pochód za Wisłę. Łódź.   Google Scholar

RÖMER, M. (2018), Dzienniki Tom 3 1916-1919. Warszawa.   Google Scholar

URBANKOWSKI, B. (1989), Józef Piłsudski. Myśli, mowy i rozkazy. Wybrał i wstępem opatrzył Bohdan Urban-kowski. Warszawa.   Google Scholar

OKULICZ, K. (1985), Józef Piłsudski 1867-1935. W: Libertas. Kwartalnik społeczno-polityczny. 4/85, 36-58.   Google Scholar

TAMOŠAITIS, M. (2013), Istorijos vadovėlis 12 klasei. I dalis. Vilnius.   Google Scholar

WAKAR, W. (1917), Rozwój terytorialny narodowości polskiej. Cz. 3. Kielce.   Google Scholar

WOŁKONOWSKI, J. (2015), Niektóre polityczno-prawne aspekty pokojowej umowy między Litwą i Rosją z 12 lipca 1920 r. W: Miscellanea historico-iuridica. XIV/2, 327-338.
Crossref   Google Scholar

https://www.epaveldas.lt/object/recordDescription/LNB/LNB00AD2076 (dostęp: 23 VIII 2020)   Google Scholar

http://www.aidas.lt/lt/istorija/article/26-nepaskelbtas-lenkijos-karas-lietuvai-1918-1920 (dostęp: 25 VIII 2020)   Google Scholar

https://www.15min.lt/naujiena/aktualu/istorija/stebuklas-prie-vyslos-kaip-1920-metais-lenkai-sutriuskino-bolsevikus-582-1253860 (dostęp: 25 VIII 2020)   Google Scholar

https://www.15min.lt/naujiena/aktualu/istorija/a-nikzentaitis-jeigu-ne-j-pilsudskis-musu-didieji-tautininkai-nebutu-tokie-kokie-yra-582-1223858 (dostęp: 28 VIII 2020)   Google Scholar

https://www.lrt.lt/naujienos/pasaulyje/6/1206541/stebuklas-prie-vyslos-kaip-vienas-musis-sulaike-isibegejusia-bolseviku-revoliucija (dostęp: 30 VIII 2020)   Google Scholar

Pobierz


Opublikowane
31.12.2021

Cited By /
Share

Wołkonowski, J. (2021). „Neutralność” Litwy podczas Bitwy Warszawskiej: „Lithuania’s “neutrality” during the Battle of Warsaw. Przegląd Wschodnioeuropejski, 12(2), 63–74. https://doi.org/10.31648/pw.6862

Jarosław Wołkonowski 
Association of Polish Scientists of Lithuania