Glosa do wyroku Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z 12 grudnia 2023 r. w sprawie Przybyszewska i inni v. Polska (skarga nr 11454/17 i 9 innych skarg)
Abstrakt
W sprawie Przybyszewska i inni p. Polsce, Europejski Trybunał Praw Człowieka orzekł po raz pierwszy w historii naruszenie przez Polskę Europejskiej Konwencji Praw Człowieka ze względu na brak prawnego uznania i ochrony par jednopłciowych. Wyrok ten jest konsekwencją linii orzeczniczej, której zwieńczeniem był wyrok Wielkiej Izby Trybunału w sprawie Fedotova i inni p. Rosji i powiela jej błędy. Celem autora jest wskazanie najważniejszych z nich oraz rozstrzygnięcie kwestii prawnych związanych z wykonaniem tego wyroku. Do tych pierwszych, autor zalicza oparcie reinterpretacji art. 8 EKPC - w braku europejskiego konsensu - na europejskim trendzie i niedookreślenie jego parametrów, koncentrowanie się na wymiarze indywidualnym instytucji z gruntu społecznych, zestawianie ze sobą wyjątków od zasady z zasadą przeciwną, gdy chodzi o powiązanie instytucjonalizacji związków międzyludzkich z ich zdolnościami prokreacyjnymi, otwieranie prawnej furtki do dalszego modyfikowania struktury społecznej np. przez instytucjonalizację związków poligamicznych i poliamorycznych, w końcu stosowanie taktyki orzeczniczej polegającej na znajdowaniu motywów dla swoich kolejnych precedensowych wyroków raczej w wyrokach dotychczasowych niż rzeczywistości społecznej. Autor zwraca uwagę, że wykonanie tego wyroku wymaga zinstytucjonalizowania związków jednopłciowych - co musi się odbyć w drodze ustawowej - oraz zapewnienia odpowiedniego standardu praw zawierającym je partnerom. Przygotowany przez Minister do spraw Równości projekt takiej ustawy, zasadniczo odpowiada wymaganiom EKPC.
Słowa kluczowe:
prawo do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego, Europejska Konwencja Praw Człowieka, Europejski Trybunał Praw Człowieka, związki partnerskie, pary jednopłcioweBibliografia
Bagan-Kurluta K., Wyrok w sprawie Przybyszewska i inni przeciwko Polsce na tle orzecznictwa ETPCz w sprawach związków par jednopłciowych, „Białostockie Studia Prawnicze” 2025, nr 1. Google Scholar
Górski M., „Wykuwanie stali”, czyli o kształtowaniu standardu wykładni EKPC na przykładzie kwestii formalizacji związku jednopłciowego, „Państwo i Prawo” 2022, nr 12. Google Scholar
Jaroszewska-Choraś D., Potwierdzenie obowiązku instytucjonalizacji związków osób tej samej płci, „Gdańskie Studia Prawnicze” 2025, nr 1. Google Scholar
Mizerski R., Ewolucja i paradoksy orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w przedmiocie związków jednopłciowych, „Kwartalnik Prawa Prywatnego” 2016, nr 3. Google Scholar
Ordo Iuris, Analiza wyroku Izby ETPC z 12.12.2023 r., Przybyszewska i inni v. Polska, https://ordoiuris.pl/rodzina-i-malzenstwo/analiza-wyroku-izby-etpc-z-12122023-r-przybyszewska-i-inni-v-polska Google Scholar
Skrzydło W., Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, Zakamycze, Kraków 2000. Google Scholar
Tuleja P. (red.), Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, Wolters Kluwer, Warszawa 2023. Google Scholar
Wąsik M., Przybyszewska i inni przeciwko Polsce. Istotny wyrok dla Polski i mała cegiełka w budowaniu podwyższonego standardu strasburskiego dla związków jednopłciowych, „Europejski Przegląd Sądowy” 2024, nr 3. Google Scholar
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
