Ponzi schemes – insights from Czech case law
Abstrakt
Artykuł analizuje schematy Ponziego i gry piramidowe w kontekście czeskiego prawa karnego, oferując zarówno przegląd teoretyczny, jak i analizę wybranych orzeczeń sądowych. Celem niniejszego artykułu jest rozróżnienie tych oszukańczych struktur. Oprócz przedstawienia teoretycznych różnic w niektórych elementach, autor podejmuje próbę analizy możliwych konsekwencji prawnokarnych takiego postępowania, w tym odpowiedniej kwalifikacji prawnej. W celu ukazania powiązania z praktyką orzeczniczą czeskich sądów przeanalizowano szczegółowo trzy istotne wyroki.
Artykuł podkreśla zarówno podobieństwa, jak i różnice między schematami Ponziego a grami piramidowymi, w szczególności ich wspólne oparcie na pozyskiwaniu nowych uczestników w celu utrzymania wypłat oraz ich nieuchronny upadek. Przeanalizowano kwalifikację prawną takiego postępowania, które zazwyczaj jest traktowane jako oszustwo, choć schematy piramidowe mogą również zostać zakwalifikowane jako przestępstwo prowadzenia nieuczciwych gier i zakładów. Orzeczenia czeskich sądów wielokrotnie podkreślają powtarzające się wzorce wprowadzającego w błąd zachowania, straty finansowe oraz trudności w udowodnieniu zamiaru. Ostatecznie opracowanie wskazuje na nieustającą aktualność tego typu schematów oraz potrzebę skutecznych mechanizmów prawnych chroniących ofiary i integralność rynku.
Słowa kluczowe:
prawo karne, schematy Ponziego, gra piramidowa, orzecznictwo, oszustwoBibliografia
Boyle P., Peng Z., Ponzi schemes: a review, https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=5019934 Google Scholar
Cohler A., The evolution and impacts of the Ponzi scheme and governmental oversight: an honor’s senior thesis project on the intricacies of Ponzi schemes and its regulating authority, https://www.ramapo.edu/honors/wp-content/uploads/sites/55/2019/08/Cohler-ASB-2017.pdf Google Scholar
Dostálová E., Ščerba F., Opatrnost poškozeného coby zvláštní znak podvodu, „Trestněprávní revue” 2024, No. 4. Google Scholar
Jacobs P., Schain L., The never ending attraction of the Ponzi scheme, „Journal of Comprehensive Research” 2011, No. 9. Google Scholar
Jory R.S., Perry M., Ponzi schemes: a critical analysis, https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=1894206 Google Scholar
Lewis M.K., New dogs, old tricks: why Ponzi schemes succeed?, „Accounting Forum” 2012, No. 4, https://www.researchgate.net/publication/271584696_New_dogs_old_tricks_Why_do_Ponzi_schemes_succeed Google Scholar
Lewis M.K., Understanding Ponzi schemes. Can better financial regulation prevent investors from being defrauded?, Edward Elgar Publishing, Cheltenham 2018. Google Scholar
Molnárová G., Možnosti postihu Ponzi schémat a klasických pyramidových her, https://www.epravo.cz/top/clanky/moznosti-postihu-ponzi-schemat-a-klasickych-pyramidovych-her-17866.html Google Scholar
Šámal P. et al., Trestní zákoník II. Zvláštní část. Komentář § 140–271, C.H. Beck, Praha 2023. Google Scholar
Ščerba F. et al., Trestní zákoník. Komentář § 205–421, C.H. Beck, Praha 2020. Google Scholar
Švásta P., Pyramidové programy a Ponziho schémata v českém právu, https://www.epravo.cz/top/clanky/pyramidove-programy-a-ponziho-schemata-v-ceskem-pravu-86517.html Google Scholar
Tajti T., Pyramid and Ponzi schemes and the repercussions of the differing regulatory approaches. Hungarian developments in the light of contemporary global trends, „Hungarian Journal of Legal Studies” 2021, No. 1, https://akjournals.com/view/journals/2052/62/1/article-p24.xml Google Scholar
Wilkins A.M., Acuff W.W., Hermanson D.R., Understanding a Ponzi scheme: victims’ perspectives, „Journal of Forensic & Investigative Accounting” 2012, No. 1, http://web.nacva.com/JFIA/Issues/JFIA-2012-1_1.pdf Google Scholar
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
